Kolagen białko – właściwości, budowa i rodzaje. Gdzie znajdziemy kolagen?

Jednym z głównych składników tkanki łącznej człowieka jest białko – kolagen. Bez niego organizm ma trudności z funkcjonowaniem. Białko występuje we wszystkich żywych organizmach oraz wirusach. W organizmie człowieka – to podstawowy budulec wszystkich narządów. Wchodzi w skład enzymów, hormonów, przeciwciał.



Kolagen jest budulcem wielu narządów, przede wszystkim skóry, fot. shuttstockKolagen jest budulcem wielu narządów, przede wszystkim skóry, fot. shutterstock
  1. Znaczenie kolagenu w organizmie człowieka
  2. Dlaczego kolagen jest nam potrzebny?
  3. Typy i rodzaje kolagenu
  4. Wpływ kolagenu
  5. Czy kolagen może zatrzymać procesy starzenia?
  6. Suplementacja kolagenu
Rola białka w organizmie człowieka jest ogromna - zapewnia jego prawidłowe funkcjonowanie:

Niedobór białka w diecie wywołuje niedożywienie organizmu, co stanowi początek problemów zdrowotnych objawiających się m.in. infekcjami i alergiami, zanikiem pracy mięśni, zahamowaniem wzrostu u dzieci. Zdrowa dieta powinna być na tyle zróżnicowana, by najważniejsze aminokwasy były dostarczane do organizmu. Tylko wtedy rola białek w organizmie będzie w pełni realizowana.

Jednym z głównych składników tkanki łącznej człowieka jest białko – kolagen. Bez niego organizm ma trudności z funkcjonowaniem.

Znaczenie kolagenu w organizmie człowieka


Kolagen jest naturalną substancją występującą w organizmie człowieka, aktywną w narządach, układach i tkankach ludzkich. Głównym zadaniem kolagenu jest łączenie ze sobą komórek, dlatego jest on budulcem większości narządów, przede wszystkim skóry, kości i zębów, ścięgien, chrząstek, naczyń krwionośnych czy rogówek oka.

Nazwa kolagenu wywodzi się od greckiego słowa „cola” – klej i „genno” – rodzić. Spaja on elementy komórkowe w całość, umożliwiając tym samym powstawanie tkanek i narządów. Skóra ludzka zawiera 75% kolagenu, natomiast w gałce ocznej jest go aż 90%. U przeciętnego człowieka ważącego ok. 75 kg, 7,5 kg to kolagen.

Dlaczego kolagen jest nam potrzebny?


Kolagen posiada wyjątkowe cechy: jest bardzo elastyczny, a jednak niezwykle wytrzymały. Chroni narządy wewnętrzne takie jak nerki, żołądek czy wątrobę, tworząc wokół nich podtrzymującą je w miejscu warstwę ochronną. W układzie odpornościowym pełni rolę obronną, zapobiegając ingerencji drobnoustrojów, toksyn oraz komórek rakowych. Skórze zapewnia ciągłość procesu odnowy komórkowej oraz właściwy poziom nawilżenia, które gwarantują jej sprężystość i miękkość. Kolagen stanowi aż 60% wszystkich białek skóry, dlatego ma decydujący wpływ na jej wygląd i kondycję.

W organizmie młodej i zdrowej osoby kolagen jest automatycznie wytwarzany i podlega ciągłej wymianie, która regeneruje na bieżąco uszkodzone tkanki. Z wiekiem jednak organizm traci zdolność do odtwarzania włókien kolagenowych. Oznacza to, że więcej komórek kolagenu naturalnie obumiera, niż jest przez organizm produkowanych. Badania dowodzą iż od 26 roku życia wytwarzanie kolagenu zaczyna się zmniejszać. Kolagen wytwarzany jest w naturalny sposób przez organizm ludzki oraz podlega regularnej wymianianie (ok. 3 kg rocznie). Najtrwalszy jest w kościach, tam wymieniany jest co roku, a najmniej trwały jest w wątrobie, gdzie wymieniany jest co miesiąc. Ten negatywny proces potęgują czynniki, na które narażona jest większość z nas, takie jak stres, choroby, intensywny wysiłek fizyczny, urazy mechaniczne, zmiany hormonalne i naczyniowe, a nawet warunki atmosferyczne.
Włókna kolagenowe pod mikroskopem elektronowym. By Vincesherman [CC BY-SA 4.0 ], from Wikimedia Commons

Typy i rodzaje kolagenu


Kolagen dzieli się na 12 typów różniących się miejscem występowania i charakterystyką.
Są to m.in.:
  • Typ I – jest to najbardziej powszechnie występujący rodzaj kolagenu w ludzkim organizmie. Jest on obecny w tkance tworzącej blizny, w ścięgnach i tkance łącznej kości. Występuje on także w skórze i tkance podskórnej;
  • Typ II – występuje w chrząstkach stawowych;
  • Typ III – występuje w tkance tworzącej się z fibroblastów, w trakcie zabliźniania ran. Zanim zostanie wytworzony kolagen typu I, tworzy włókna tkanki łącznej właściwej siateczkowej. Włókna te wybarwiają się solami metali ciężkich np. srebrem;
  • Typ IV – występuje w błonie podstawnej – mikrowłóknach międzytkankowych, tworzących cienkie membrany między różnymi tkankami organizmu;
  • Typ V – śródmiąższowy – występuje na granicy tkanki tworzącej blizny i tkanek na krawędzi blizn. Występuje zawsze jako dopełnienie kolagenu typu I;
  • Typ VI - odmiana typu V, spełniająca tę samą funkcję;
  • Typ VII – występuje w tkance nabłonkowej, m.in. w skórze i na powierzchni tętnic;
  • Typ VIII – występuje w śródbłonku – tkankach tworzących błony śluzowe oraz wnętrze żył i tętnic;
  • Typy IX, X, XI – występują w chrząstkach, razem z typem II;
  • Typ XII – występuje razem z typami I i III w wielu tkankach.

Wpływ kolagenu


Zmniejszenie ilości kolagenu w organizmie sprawia, że skóra zaczyna się starzeć. Objawami tego niechcianego procesu są pierwsze zmarszczki, rozstępy, cellulit i utrata jędrności skóry. Dlatego spadek kolagenu można najszybciej zaobserwować w naszej skórze. O 10% co dekadę spada w skórze produkcja kolagenu, który jest odpowiedzialny za podtrzymywanie prawidłowej struktury skóry właściwej.

Niedobór białek kolagenowych powoduje także osłabienie i łamliwość włosów, u wielu osób może objawiać się ich wypadaniem, a nawet przedwczesnym łysieniem.

Spadek kolagenu – to także ból stawów i trudności z chodzeniem, ponieważ kości nie są wystarczająco osłonięte. Kolagen odpowiedzialny jest m.in. za produkcję odpowiedniej ilości mazi stawowej, wpływa także na stan chrząstki, poprzez zapewnienie jej twardości i elastyczności. Dodatkowo ogranicza aktywność enzymów odpowiedzialnych za bóle reumatyczne oraz przyśpiesza odnowę zmienionych chorobowo tkanek. Zaburzenia metabolizmu kolagenu kostnego powoduje odwapnienie szkieletu kostnego, co przyczynia się do zwiększenia kruchości kości i podatności na złamania.

Zaburzenia odnowy kolagenu w układzie odpornościowym stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia a nawet życia, ponieważ kolagen pełni również ważną funkcję obronną. Ogranicza rozprzestrzenianie się bakterii chorobotwórczych, toksyn, a nawet komórek nowotworowych.

Czy kolagen może zatrzymać procesy starzenia?


Niestety nie, procesy te są nieuchronne. To naturalna konsekwencja mijających lat i starzenia całego organizmu. Niezależnie od tego można jednak opóźnić je lub niwelować ich objawy poprzez dostarczanie dodatkowych ilości kolagenu – stosując np.:
  • różne kosmetyki z zawartością kolagenu;
  • kupując roztwór czystego kolagenu, którego działanie będzie o wiele mocniejsze, ale mniej wszechstronne;
  • stosując suplementację. Wraz z suplementacją kolagenu, zaleca się podawanie witaminy C. Jej obecność w organizmie ułatwia syntezę kolagenu.

Systematyczne stosowanie czystego kolagenu lub kremów z jego zawartością odbuduje zniszczone komórki skóry twarzy przywracając jej nawilżenie, jędrność oraz gładkość. Poprawi się także koloryt cery, stanie się ona napięta, a zmarszczki zostaną spłycone. Ze względu na zdolność do regenerowania skóry kolagen sprawdzi się także w pielęgnacji skóry trądzikowej.

Preparaty z kolagenem wspaniale nadają się nie tylko do twarzy, ale także do pielęgnacji skóry ciała dotkniętej cellulitem czy rozstępami. Również osobom po operacjach chirurgicznych oraz zabiegach z zakresu medycyny estetycznej polecana jest pielęgnacja uszkodzonego naskórka i ran preparatami medycznymi i dermatologicznymi z kolagenem.

Preparaty do pielęgnacji włosów z kolagenem zapewnią im regenerację, zapobiegną łamaniu i przywrócą blask. Podobnie kolagen zadziała na paznokcie, utwardzi ich płytkę i uodporni je na uszkodzenia mechaniczne, jednocześnie dodając jej połysku. Warto pamiętać, że zewnętrzna pielęgnacja skóry kolagenem wpłynie na jej wygląd, ale nie dostarczy kolagenu do organów wewnętrznych i nie pozwoli zadziałać od środka. Jest to istotne dla zdrowia jak i urody, ponieważ zdrowie ma ogromny wpływ na wygląd. Aby spotęgować efekty pielęgnacji kosmetykami z zawartością tego białka warto uzupełniać też jego braki od wewnątrz.
Zmniejszenie ilości kolagenu w organizmie sprawia, że skóra zaczyna się starzeć, fot. shutterstock

Suplementacja kolagenu


Kolagen jest obecny w różnych produktach spożywczych, takich jak galaretki, gęste zupy na kościach lub podroby. Jednak ze względu na niską zawartość tego białka w pożywieniu oraz jego trudną przyswajalność codzienna dieta nie pozwala na uzupełnienie jego niedoborów. Lepszym sposobem na uzupełnienie zawartości kolagenu w organizmie jest zastosowanie suplementów w płynie lub tabletkach. Wzmocnią one skórę, zapobiegając jej wiotczeniu i przywracając jędrność a także łatwiej rozprawią się z cellulitem.

Dzięki odżywieniu skóry głowy i cebulek, włosy przestaną wypadać, staną się gęstsze i mocniejsze. Oczywiście suplementacja kolagenem wpłynie od wewnątrz pozytywnie nie tylko na urodę, ale także na stawy, układ kostny i organy wewnętrzne.
To głównie dzięki kolagenowi nasz organizm zachowuje dłużej młodość, skóra elastyczność, a stawy ruchomość. Jeśli będziemy dbać o uzupełnianie kolagenu, wówczas wraz z wiekiem nasz organizm będzie funkcjonował prawidłowo.
Ekologia.pl (JSz)

Bibliografia

  1. Song, Hongdong & Li, Bo. (2017). ; “Beneficial Effects of Collagen Hydrolysate: A Review on Recent Developments. ”; Biomed J Sci & Tech Res. 1. 1-4. ;
  2. Monika Morąg, Agnieszka Burza; “Budowa, właściwości i funkcje kolagenu oraz elastyny w skórze ”; Journal of Health Study and Medicine, 2017 nr 2, s 77-100;
  3. Solomon E. P., Berg L. R., Martin D. W. ; “Biologia.”; MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2007;
  4. Ricard-Blum S. ; “The Collagen Family. ”; Cold Spring Harb Perspect Biol 2011; 3(1): a004978.;
  5. Rachel Ross; “What is collagen?”; data dostępu: 2020-01-24
Ocena (3.0) Oceń: