Sos Worcestershire – właściwości, skład i zastosowanie sosu Worcestershire

Trudno uwierzyć, ale legendarny sos Worcestershire powstał jako dzieło szczęśliwego zbiegu okoliczności. Otóż w 1835 r. za dwoma chemikami, Johnem Lea i Williamem Perrinsem, pracującymi w angielskim mieście Worcester, przybył zamożny Lord Sandys z nietypowym życzeniem. Arystokrata powrócił bowiem właśnie z zamorskich podróży i strasznie mu było tęskno za sosem, którego miał okazję zakosztować w Indiach. Zlecił więc chemikom, aby sporządzili mu wymarzony przysmak, który odtąd na świecie słynie jako sos Worcestershire, czy sos z hrabstwa Worcester.

Historia powstania sosu Worcestershire nie była jednak taka prosta. Lea i Perrins długo biedzili się nad odtworzeniem oryginalnej indyjskiej procedury opisanej przez Lorda i przy okazji wyprodukowali słoiczek do własnego użytku. Po degustacji nie byli jednak zachwyceni, więc schowali sos do piwnicy jako nieudany eksperyment. Po jakimś czasie słoik doczekał się ponownego otwarcia i wówczas efekt zadziwił wszystkich – sfermentowane składniki dały podziwu godną kombinację smakową.

Wielki sukces szybki roztoczył wokół siebie zainteresowanie. W ślad Lea i Perrinsa ruszyli kolejni lokalni producenci i w XIX w. w samym mieście Worcester wyrabiano już słynny sos Worcestershire w trzydziestu zakładach! Pomysłowy duet przekonał również stewardów na brytyjskich statkach pasażerskich do podawania sosu Worcestershire swym gościom, więc nie trzeba było długo czekać, aby produkt dotarł do amerykańskiego wybrzeża, gdzie stał się hitem przede wszystkim jako dodatek do steków. W 1839 r. sos Worcestershire na pewno był już sprzedawany w Nowym Jorku.

Jako pikantną ciekawostkę warto dodać, że pierwsze reklamy sosu Worcestershire skupiały się na aspekcie innym niż walory smakowe – produkt popularyzowano hasłem, że powoduje on imponujący porost włosów! Sama receptura długo pozostawała chroniona tajemnicą, ale w 1876 r. z biurokratycznych przyczyn marka Lea & Perrins straciła prawo do wyłączności nazwy i sos Worcestershire stał się po prostu nazwą rodzajową.

Jak smakuje sos Worcestershire?

Tajemnicą ogromnej popularności sosu Worcestershire jest bez wątpienia jego złożony, pełen niuansów smak, który trudno porównać lub zastąpić innymi przyprawami. Pierwsze nuty na języku wywołują skojarzenia z pieprzem i octem, dalej można wyczuć wyraźnie słony i lekko uwędzony smak. Do całościowego bukietu zalicza się również wyraźny posmak cebuli i czosnku, a na końcu na podniebieniu zostaje nawet lekkie wrażenie słodyczy. Zdaniem ekspertów w sosie da się również wyczuć silną nutę umami – słynnego piątego smaku, kojarzonego przede wszystkim z sosem sojowym.

Z czego produkuje się sos Worcestershire?

Oczywiste jest, że nawet najściślej strzeżona tajemnica handlowa musiała ustąpić współczesnej regule transparentności. W czasach, gdy żaden produkt spożywczy nie może być sprzedawany bez podania pełnej listy składników, receptura sosu Worcestershire stała się dość oczywista.

I tak swój unikatowy kwaśno-słodki smak sos z Worcester zawdzięcza obecności octu ze słodu jęczmiennego. Poza tym w składzie znajduje się również klasyczny ocet oraz melasa, a także dość zaskakujący dodatek… sardeli. Bukietu dopełniają owoce tamaryndowca, cebula, czosnek, sól, cukier oraz przyprawy takie jak goździki, sos sojowy, cytryny, papryka, a nawet ogórki konserwowe!

Czy sos Worcestershire jest zdrowy?

Przywykliśmy myśleć, że większość smacznych dodatków do żywności nie jest korzystnych dla zdrowia. W przypadku sosu Worcestershire, jak i wielu innych sosów, kontrowersyjna jest na pewno wysoka zawartość sodu, która wpływa niekorzystnie na układ sercowo-naczyniowy i przyczynia się do podwyższania ciśnienia tętniczego krwi. Ale na tym koniec złych wiadomości!

Bogactwo składników sprawia bowiem, że czerwono-brunatny sos jest wyjątkowo dobrym źródłem witamin. Przede wszystkim mowa o witaminie B6, wspierającej system nerwowy i odpornościowy; witaminie C i witaminie E – będących silnymi antyutleniaczami, jak również o witaminie K zapobiegającej krwawieniom. Są to oczywiście ilości dość śladowe, wziąwszy pod uwagę dzienną konsumpcję sosów, ale sama świadomość może poprawiać samopoczucie.

Rodzaje sosu Worcestershire

Współczesny świat ma zadziwiającą zdolność mnożenia komercyjnych hitów przez nieskończone ilości wariantów, tak, aby nawet wybredni konsumenci byli usatysfakcjonowani i mogli z czystym sumieniem wydać swe pieniądze. Nic więc dziwnego, że na sklepowych półkach znaleźć można wegański lub wegetariański sos Worcestershire, w którym nieobecne są sardele. Jak się łatwo domyśleć, ów brak wpływa na smak produktu, chociaż syntetyczne substancje dość dobrze radzą sobie z substytucją.

Poza tym w handlowej ofercie są również sosy skierowane do osób na diecie bezglutenowej, w których ocet ze słodu jęczmiennego zastępowany jest innymi rodzajami octu, nie zawierającymi kontrowersyjnego białka zbożowego. Wreszcie, do zdrowych odmian sosu Worcestershire należą również warianty z obniżoną ilością sodu, skierowane głównie do osób mających problemy z sercem.

Sos Worcestershire na świecie

Oryginalnie angielski, choć posiadający indyjskie korzenie, sos Worcestershire stał się już światowym hitem. W wielu krajach nazywa się go wręcz „sosem angielskim”, co ułatwia obcokrajowcom wymawianie oryginalnej nazwy (poprawna wymowa to: „łustershiir”). Ze względu na brak zastrzeżonego patentu globalni producenci zaczęli również produkować swoje regionalne wersje, czasami zmieniając nieco listę składników. I tak w Japonii sos Worcestershire nazywany bywa Otafuku i przypomina bardziej słodsze brązowe sosy (standardowo podawany jest do naleśników). Japończycy mają również drugi wariant, zwany tonkatsu, do produkcji którego wykorzystuje się nawet owoce! W Stanach Zjednoczonych i Australii sos Worcestershire wytwarzają firmy słynące z produkcji ketchupu czy musztardy, takie jak „Heinz” i „French’s”.

Jako ciekawostkę warto podać fakt, że angielski sos sprzedaje się obecnie w 140 krajach świata, a największymi jego konsumentami są paradoksalnie… mieszkańcy Salwadoru, gdzie rocznej spożycie wynosi ponad 450 tysięcy litrów!

Wykorzystanie sosu Worcestershire w kuchni

Patrząc na listę składników sosu Worcestershire trudno wyobrazić sobie jednoznacznie do jakich dań podawać tak oryginalny przysmak. Na szczęście gastronomiczni eksperci mają już w zanadrzu listę optymalnych zestawień, na której czele figurują zdecydowanie marynaty do mięsa. Samym sosem można również śmiało doprawiać duszone i pieczone mięsiwa – słono-winny smak idealnie wydobywa i zaokrągla smak wołowiny, dziczyzny czy wieprzowiny.

Nieco bardziej zaskakującym wykorzystaniem jest dodawanie sosu Worcestershire do drinków typu „Krwawa Mary”. Wprawieni barmani przyprawiają nim nawet napoje alkoholowe na bazie piwa! Wreszcie, sos Worcestershire jest doskonałym dopełnieniem zup i innych sosów, przy czym legendarnym wręcz połączeniem są krewetki w sosie koktajlowym!

Krewetki w sosie koktajlowym

Składniki:

• 0,5 kg dużych krewetek
• ½ szklanki sosu pomidorowego
• 2 łyżki chrzanu
• 1 łyżeczka soku z cytryny
• ½ łyżeczki sosu Worcestershire
• ½ łyżeczki sosu tabasco

Przygotowanie:
Krewetki solimy i smażymy na patelni lub opiekamy na grillu. Pozostałe składniki łączymy w misce i energicznie mieszamy. Podajemy na ciepło z dodatkiem sosu obok na talerzu.

Kurczak w sosie Worcestershire

Składniki:

• 700 g piersi z kurczaka
• 2 łyżki oleju
• ½ szklanki bulionu
• 2 łyżki sosu Worcestershire
• 1/3 szklanki mąki
• 3 łyżki masła
• natka pietruszki
• 1 łyżka octu

Przygotowanie:
Umyte piersi solimy i pieprzymy, kroimy na kawałki, a następnie obtaczamy w mące. Na patelni rozgrzewamy jedną łyżką masła i olej. Obsmażamy partiami kurczaka do zbrązowienia. Mięso utrzymujemy w cieple przekładając je do rozgrzanego piekarnika. W garnku rozgrzewamy ocet, sos Worcestershire i bulion i gotujemy kilka minut na małym ogniu do zgęstnienia. Dodajemy masło i pietruszkę, doprawiamy do smaku. Tak przygotowanym sosem polewamy ciepłe mięso.

Sos Worcestershire na różne sposoby

Naturalnie, z sosem Worcestershire można śmiało eksperymentować, dodając go w różnych ilościach do wybranych dań mięsnych i warzywnych. Otwarta butelka powinna być przechowywana w lodówce, ale wytrzyma tam bez problemu dwa lata – nie zachodzi więc ryzyko, że nie zdążymy wykorzystać słynnej angielskiej przyprawy.