Chrzan wielu z nas przywodzi na myśl wiosnę i Wielkanoc. Nie bez powodu – korzeń chrzanu jest niezbędnym składnikiem święconki i wielu świątecznych dań. Ta ostra w smaku przyprawa kojarzy nam się również ze zdrowiem i krzepą. Jej właściwości zdrowotne są w istocie nie do przecenienia. Włączając korzeń chrzan do diety znacznie zmniejszamy ryzyko pojawienia się nowotworu, poprawiamy trawienie i ukrwienie organizmu, a także możemy uśmierzyć ból głowy i zwalczyć wiele infekcji. Ćwikła, zupa chrzanowa, twarożek z chrzanem… propozycji podania tej cudownej rośliny jest wiele!

- Chrzan regionalnie i w ogródku
- Korzeń chrzanu to tajemnica długowieczności cesarza
- Korzeń chrzanu - witaminy i wartości odżywcze
- Korzeń chrzanu jako ostry zawodnik w pojedynku z rakiem
- Korzeń chrzanu jest naturalnym antybiotykiem
- Okłady z chrzanu to ulga przy migrenie i reumatyzmie
- Domowy sposób na oczyszczenie wątroby i nerek
- Miejsce chrzanu w kuchni narodowej
Chrzan regionalnie i w ogródku
W Polsce występuje tylko jedna odmiana chrzanu, jednakże w poszczególnych regionach kraju roślina ta różni się wielkością liści, korzenia i smakiem jadalnej części. Można spotkać np. chrzan śląski, maliński, etc. Na świecie sporą popularnością cieszy się chrzan japoński, czyli wasabi. W smaku jest on nieco bardziej pikantny niż nasz rodzimy. Uprawa Armoracia rusticana


Korzeń chrzanu to tajemnica długowieczności cesarza
Chrzan jest znany ludzkości od stuleci, zaś w Polsce nosi miano rośliny niemalże kultowej. Źródła historyczne wskazują na to, że Armoracia rusticana pochodzi z Europy Wschodniej, a dokładnie – z rzecznych regionów Wołgi i Donu. Zbawienne dla naszego zdrowia właściwości chrzanu doceniali już starożytni Egipcjanie i Rzymianie. Europejczycy zapoznali się z walorami tej rośliny dopiero w wieku IX. W dawnych czasach wykorzystywano ją przede wszystkim w gospodarstwie domowym.
Dużych liści używano do zabezpieczania żywności przed zepsuciem, okładania osełek masła czy jako podkładek pod świeżo upieczony chleb, zaś przy pomocy tartego korzenia tej rośliny konserwowano mięso i przetwory. Wielkim koneserem korzenia chrzanu i jego prozdrowotnych właściwości był cesarz Austrii – Franciszek Józef. Szczególnie uwielbiał dania mięsne przyprawione sosem na bazie tej rośliny. Co ciekawe, jak donoszą pisma z tamtych czasów, władca ten rzadko chorował i dożył niemal 90 lat! Do Polski chrzan trafił w bliżej nieokreślonym czasie. Najprawdopodobniej stosowano go już w wiekach średnich, jednak początkowo uważano go za bezużyteczny chwast. Obecnie roślina ta cieszy się u nas ogromnym uznaniem i jest podstawą każdej zdrowej kuchni. Tarty korzeń chrzanu to popularna przyprawa, która poprawia trawienie i pobudza apetyt. Z kolei młode liście tej rośliny spożywamy w sałatkach na bazie nowalijek, a tych starszych, bardziej wyrośniętych używamy do kiszenia ogórków. Chrzan uprawia się często na działkach i w ogrodach, a jego wartości doceniają również Amerykanie, Azjaci i Australijczycy.

Liście chrzanu, fot. shutterstock
Korzeń chrzanu - witaminy i wartości odżywcze
Co zawiera chrzan?
- witaminy A, B, C, E, K
- magnez
- potas
- wapń
- żelazo
- kwas askorbinowy
- związki siarki
Korzeń chrzanu jako ostry zawodnik w pojedynku z rakiem
Zawarte w chrzanie glukozynolany, które rozkładają się w organizmie na izotiocyjaniany, są odpowiedzialne za jego ostry smak. Związki te posiadają cudowne właściwości – znacznie zmniejszają prawdopodobieństwo pojawienia się choroby nowotworowej. Badania dowodzą, że regularne dostarczanie sobie tych substancji wraz z pożywieniem ogranicza występowanie raka pęcherza, żołądka i ogranicza rozwój komórek nowotworowych w płucach i przełyku.
Należy jednak pamiętać, że stężenie glukozynolanów zależy od rodzaju rośliny. Wybierając odpowiedni okaz chrzanu powinniśmy zwrócić uwagę na średnicę jego korzenia – im mniejsza – tym większa zawartość antyrakowych związków. Najlepiej spożywać tę roślinę tylko wówczas, gdy jest świeża albo przechowywać ją w lodówce. Długotrwałe składowanie startego korzenia w niedostatecznie chłodnym miejscu zmniejsza bowiem stężenie cennych substancji aż o 50%.
Korzeń chrzanu jest naturalnym antybiotykiem
Chrzan kryje w sobie nie tylko ogromny potencjał antynowotworowy, lecz także zawiera mnóstwo antybakteryjnych i przeciwgorączkowych substancji, takich jak lizozym i alkohol fenyloetylowy, dzięki czemu pełni funkcję naturalnego antybiotyku.


Okłady z chrzanu to ulga przy migrenie i reumatyzmie
Jeżeli cierpimy na reumatoidalne zapalenie stawów, powinniśmy zacząć stosować okłady z chrzanu. Stosowana zewnętrznie miazga ze świeżo startego korzenia, dzięki swojemu pobudzającemu krążenie i rozgrzewającemu działaniu, łagodzi ból i skurcze mięśni. W konsekwencji obrzęki zmniejszają się, a stawy stają zdolne do ruchu. Podobne zabiegi można stosować również przy skazie moczanowej i zapaleniu nerwu kulszowego. Z kolei okłady ze świeżych liści chrzanu są zdaniem naturoterapeutów bardzo pomocne w przypadku migren.
Ekologia.pl poleca

Chrzan zajmuje w polskiej tradycji kulinarnej szczególne miejsce, fot. shutterstock
Domowy sposób na oczyszczenie wątroby i nerek
W celu oczyszczenia swojej wątroby w naturalny sposób, należy spożywać sok ze świeżo utartego chrzanu. Specyfik ten nie tylko wspomoże ten organ w regeneracji, lecz także pomoże nam zwalczyć infekcje dróg moczowych. Jest to niezawodny sposób na wydalenie toksyn z organizmu, jednak musimy go stosować ostrożnie i z umiarem, ponieważ wypijanie zbyt dużych ilości napoju może spowodować podrażnienia i przekrwienie błon śluzowych.
Miejsce chrzanu w kuchni narodowej
Chrzan zajmuje w polskiej tradycji kulinarnej szczególne miejsce. Słoiczek z tą przyprawą jest jednym z produktów, które umieszczamy w koszyku Wielkanocnym i niezbędnym składnikiem wielu świątecznych dań. Roślina ta wzbogaca smak mięs, ryb, zup, sosów, twarogów i jajek. W celu złagodzenia ostrego smaku można wymieszać ją z jogurtem naturalnym lub śmietaną. Co ciekawe, aby zapobiec ciemnieniu świeżo startego chrzanu, należy pokropić go sokiem z cytryny. Jedną z najpopularniejszych potraw z dodatkiem tej przyprawy jest ćwikła. Coraz częściej w polskich domach przyrządza się również orientalną wariację na temat chrzanu, a więc japoński sos wasabi, niezbędny do sushi.
Jedną ze smaczniejszych propozycji podania chrzanu jest domowy twaróg z dodatkiem rzodkiewek. Stanowi on jedną ze zdrowszych inspiracji śniadaniowych.
Składniki
- 30 dag domowego twarogu
- 2 łyżki startego chrzanu
- pół pęczka rzodkiewek
- świeżo zmielony pieprz czarny
- sól himalajska
Przygotowanie:
Rzodkiewki dokładnie myjemy i ścieramy na tarce o dużych oczkach, zaś twarożek wraz z chrzanem ugniatamy za pomocą widelca na aksamitną masę. Następnie mieszamy wszystko z rzodkiewkami oraz przyprawiamy odrobiną soli i pieprzu. Danie najlepiej podawać ze świeżym chlebem.
Smacznego!
Ekologia.pl (Alicja Chrząszcz)
Bibliografia
- Leśnicka M.; “Zielska zioła i ziółka”; Tower Press, Gdańsk 2000; 2019-04-15
- Maciej Kałużny starszy doradca ZD Pleszew; “Chrzan - właściwości zdrowotne”; wodr.poznan.pl; 2019-04-15
- Marta Anna Biskupska, Krzysztof Śmigielski, Mirosława Szczęsna-Antczak; “Analiza jakościowa i ilościowa olejku eterycznego z chrzanu pospolitego (Armoracia rusticana)”; V Sympozjum „Naturalne i syntetyczne produkty zapachowe i kosmetyczne” – Łódź, 2012; 2019-04-15
- John Staughton (BASc, BFA) ; “11 Impressive Benefits of Horseradish”; organicfacts.net; 2019-04-15