wykonanie szczepień drzew leśnych
Wykonanie szczepień drzew leśnych – sposób wegetatywnego rozmnażania drzew leśnych, polegający na łączeniu pędu rośliny szlachetnej (zrazu) bądź jej pączka liściowego (oczka) z pniem, pędem lub systemem korzeniowym rośliny uzyskanej z nasion, tzw. formy dzikiej, która stanowi podkładkę. Szczepienie ma na celu uzyskanie roślin (szczepów) o pożądanych cechach (np. form silnie rozrośniętych, form o dobrze rozwiniętym systemie korzeniowym, form bardziej długowiecznych bądź form cechujących się większą odpornością na wymarzanie, choroby lub szkodniki).
Rozmnażanie wegetatywne roślin
Rozmnażanie wegetatywne jest rozmnażaniem bezpłciowym (agamicznym) zachodzącym bez udziału komórek generatywnych (gamet), w którym organizmy potomne (określane mianem klonów) powstają z oddzielonych fragmentów organizmu macierzystego i są identyczne pod względem genetycznym zarówno pomiędzy sobą jak i z organizmem macierzystym. Wysoka zdolność do regeneracji, czyli odtwarzania brakujących organów, wiąże się z obecnością tkanki merystematycznej składającej się z niezróżnicowanych komórek zdolnych do ciągłych podziałów.
Naturalne sposoby rozmnażania wegetatywnego roślin obejmują podział, pączkowanie, fragmentację, wytwarzanie zmodyfikowanych części wegetatywnych (pędów, liści i korzeni). Najbardziej powszechnym sposobem rozmnażania bezpłciowego jest rozmnażanie za pomocą przekształconych pędów – rozłogów (truskawka), kłączy (kosaciec, irys, konwalia), bulw pędowych (ziemniak, dalia), cebul (tulipan, hiacynt, narcyz, cebula), bulwocebul (krokus, mieczyk). Niektóre rośliny wytwarzają rozmnóżki pąkowe rozwijające się na brzegach liści (żyworódka), w pachwinach liściowych (żywiec cebulkowy, lilia bulwkowata) oraz w obrębie kwiatostanów (wiechlina cebulkowata, wiechlina alpejska). Na korzeniach niektórych roślin mogą wykształcać się odrosty korzeniowe – naziemne pędy powstające z korzeniowych pąków przybyszowych (grusza pospolita, jabłoń domowa, malina właściwa).
Sztuczne metody rozmnażania wegetatywnego roślin wykorzystywane są w ogrodnictwie, sadownictwie oraz szkółkarstwie. Najpowszechniej stosowaną metodą jest rozmnażanie za pomocą sadzonek (fragmentów rośliny zdolnych do odtworzenia kompletnego organizmu roślinnego po umieszczeniu w odpowiednich warunkach). Są to głównie sadzonki łodygowe, rzadziej – sadzonki liściowe (begonia) oraz korzeniowe (chrzan, pigwowiec japoński ). Trudno ukorzeniające się rośliny rozmnażane są za pomocą metody zwanej odkładem, polegającej na przyginaniu i obsypywaniu ziemią pędów pozostających przy macierzystej roślinie do czasu wytworzenia korzeni przybyszowych. Rośliny ozdobne (np. róże), sadownicze oraz krzewy i drzewa leśne rozmnażane są przez szczepienie, polegające na łączeniu pędu lub pączka liściowego (oczka) rośliny szlachetnej (zrazu) z pniem, pędem bądź systemem korzeniowym rośliny dzikiej (podkładki).
Szczepienie drzew leśnych
Szczepienie drzew leśnych stanowi sposób wegetatywnego rozmnażania drzew leśnych, polegający na łączeniu pędu rośliny szlachetnej (zrazu) bądź jej pączka liściowego (oczka) z pniem, pędem lub systemem korzeniowym rośliny uzyskanej z nasion, tzw. formy dzikiej, stanowiącej podkładkę. Szczepienie drzew leśnych ma na celu uzyskanie roślin (szczepów) o pożądanych cechach (np. form silnie rozrośniętych, form o dobrze rozwiniętym systemie korzeniowym, form bardziej długowiecznych bądź form cechujących się większą odpornością na wymarzanie, choroby lub szkodniki).
Podczas szczepienia ścina się górną część podkładki, a następnie łączy się ją z uprzednio przygotowanym pędem zrazu tak, aby powierzchnie ich odsłoniętych tkanek ściśle do siebie przylegały. Połączone ze sobą elementy obwiązuje się folią ogrodniczą i zabezpiecza miejsce szczepienia maścią ogrodniczą, co przyspiesza zrastanie się ich powierzchni i zapobiega rozwojowi patogenów. Powodzenie szczepienia zależy głównie od jak najdokładniejszego dopasowania zrazu i podkładki, w związku z czym najlepsze wyniki uzyskuje się, gdy pochodzą one z tego samego gatunku drzewa (szczepy homoplastyczne). Zbliżone efekty zabiegu uzyskuje się stosując podkładki i zrazy pochodzące z różnych gatunków drzew z tego samego drzewostanu (szczepy heteroplastyczne).
Zabiegi szczepienia drzew leśnych zależą w dużym stopniu od panujących warunków atmosferycznych. Przeprowadzane są one głównie wczesną wiosną (marzec, kwiecień), by uniknąć niekorzystnego oddziaływania ujemnych temperatur na nowo powstałe szczepy. Zrastanie się zrazu z podkładką przebiega najefektywniej przy stosunkowo wysokich temperaturach oraz dużej wilgotności powietrzadeszczu jest bardzo niska.
Metody szczepienia drzew leśnych
Szczepienie drzew leśnych wykonuje się z wykorzystaniem następujących metod:
- szczepienie przez stosowanie – górna część podkładki ścinana jest ukośnie i łączona z odpowiednio dopasowanym zrazem;
- szczepienie na przystawkę boczną – podkładka nacinana jest pod niewielkim kątem, w dolnej części podkładki pozostawiany jest języczek kory, pod który wsuwa się zraz, z którego uprzednio usunięto pasemko kory z cienką warstwą drewna
- szczepienie w boczna szparę – klinowato przycięty zraz wsuwany jest między odchylone pasemko kory na podkładce;
- klinowanie (szczepienie w „sarnią nóżkę”) – w podkładce wycinany jest trójkątny fragment drewna, do którego dopasowuje się ścięty z dwóch stron, klinowaty zraz;
- kożuchowanie – podkładka przycinana jest poziomo pod niewielkim kątem, następnie w górnej części podkładki wykonuje się podłużne nacięcie i odchyla brzegi kory, pod które wciskany jest zraz;
- okulizacja (oczkowanie) – łączenie pączka liściowego (oczka) pochodzącego z drzewa szlachetnego z pędem podkładki.
