Berberys – właściwości, działanie i zastosowanie berberysu

Berberys jest krzewem, który znamy z parków i przydomowych ogrodów. Chętnie sadzimy go w naszym klimacie, gdyż jego liście wraz z nadejściem jesieni przebarwiają się na piękny, ciemno bordowy kolor. Berberys, oprócz walorów estetycznych, ma także liczne właściwości zdrowotne znane od starożytności! Pomaga w stanach napięcia nerwowego, reguluje trawienie i poprawia pracę wątroby. W celach leczniczych stosowali go już Babilończycy. Wykorzystywali oni wszystkie części rośliny – od korzenia aż po korę. Zdecydowanie warto przyjrzeć się tej roślinie z bliska....

1. Berberys to roślina ze Wschodu
2. Europa i Ameryka to dom berberysu
3. Berberys inaczej kwaśnica
4. Berberys na gorączkę i odporność
5. Berberys to cenne korzenie i kora
6. Dobre trawienie dzięki berberysowi
7. Berberys na uspokojenie i dobry sen
8. Berberys jako przysmak w kuchniach świata
9. Wege-jogurt z berberysem

Berberys to roślina ze Wschodu

Berberys pospolity, nazywany także zwyczajnym (Berberis vulgaris L.) odgrywa ważną rolę wśród roślin używanych jako lekarstwo od ponad 2 500 tysiąca lat! Już w Babilonie i Indiach używano różnych części rośliny do celów leczniczych i nie tylko. Drewno berberysu wykorzystywano do tworzenia mebli i ozdób. Cenny był również wyciąg z kory, którym barwiono tkaniny –  jedwab, len i bawełnę. A z soczystych owoców wytwarzano atrament o krwisto czerwonej barwie. W średniowieczu odkryto, że berberys pomaga leczyć chorych na malarię i żółtaczkę. Berberys zyskał nawet względy świętej (!) –  świętej Hildegardy. To ona w XI wieku rozpropagowała krzew w Europie i spisała w swoich dziełach sposoby leczenia rozmaitych schorzeń zaczerpnięte z medycyny ludowej.

Europa i Ameryka to dom berberysu

Choć za ojczyznę berberysu uważa się Europę, a dokładnie tereny Irlandii i Szkocji, zaaklimatyzował się on również w Ameryce Północnej. Niektórzy antropolodzy są zdania, że roślina ta odgrywała dużą rolę w życiu rdzennych ludów Ameryki. Według nich, miała ona wręcz wartość sakralną i magiczną. Berberysowi przypisywano rolę remedium na wszelkie choroby oraz  nadnaturalne moce! Wiek XVII przyniósł nowe odkrycie. Angielscy lekarze zaczęli stosować berberys do leczenia schorzeń wątroby. Już wtedy było wiadomo, że napary z liści pobudzają też apetyt i przyspieszają trawienie. Wzmagają bowiem wydzielanie soków trawiennych. Ze względu na ogromną ilość zawartość witaminy C w naszym kraju wykorzystywano berberys do leczenia szkorbutu.

Berberys inaczej kwaśnica

Berberys zwyczajny (Berberis vulgaris) znany jest w Polsce też jako kwaśnica lub kwaśniec. Nazwa ta wzięła się zapewne od smaku owoców berberysu. Owoce te są ważnym pokarmem dla wielu ptaków, ptaki zaś "pomagają" roślinie zasiedlać nowe obszary i przenoszą nasiona w odchodach. Dziki berberys występuje przede wszystkim w Europie.

Jest to krzak o wysokości około 3 metrów, który upodobał sobie przede wszystkim słoneczne wzgórza i świetliste lasy. Niegdyś berberys był przede wszystkim dziką rośliną, a spotkać go można było na terenie całej Polski, odkryto jednak że może być on szkodliwy dla upraw zbóż, więc rolnicy przystąpili do walki z dziko rosnącym krzewem. Obecnie spotykamy go najczęściej w parkach i ogrodach jako roślinę ozdobną.

Berberys na gorączkę i odporność

Suszone owoce berberysu wykorzystuje się jako dodatek do herbaty w celu obniżenia temperatury. Podnoszą one ogólną oporność organizmu, a dzięki dużej zawartości witaminy C  pomagają w walce z przeziębieniem. Ich kwaskowy smak sprawia, że nazywane są "polską cytryną" lub "cytryna Północy".  Owoce berberysu zawierają cenne składniki: witaminę C, witaminę E, karotenoidy, pektyny, sole mineralne i kwasy organiczne. Pomagają przy krwawieniach z nosa i podnoszą samopoczucie dzięki związkom witaminy P – rutyny i eskuliny. Najnowsze badania wskazują, że berberys wykazuje również działanie przeciwhistaminowe.

Berberys to cenne korzenie i kora

Najcenniejszym składnikiem znajdującym się w berberysie jest berberyna (alkaloid izochinolinowy), która gromadzi się przede wszystkim w korzeniu krzewu. Berberyna od wieków znana była w tradycyjnej medycynie chińskiej, jest również składnikiem suplementów diety. Składnik ten posiada szereg niezwykłych właściwości, ma działanie przeciwbakteryjne i przeciw pierwotniakowe. Pomaga w problemach z biegunką, obniża ciśnienie i uspokaja skołatane nerwy. Poleca się ją w stanach depresyjnych. Stwierdzone jest też, że jest skutecznym preparatem na obniżenie ciśnienia. Ostatnie badania dowodzą, że może zapobiegać cukrzycy i pozytywnie wpływać na leczenie tego schorzenia. Berberyna jest cały czas przedmiotem badań klinicznych. Berberys jest rośliną lekko trującą, a zdrowotne substancje dostarczane organizmowi w zbyt dużych ilościach odkładają się w sercu, wątrobie i trzustce. Należy zachować ostrożność w stosowaniu berberysu!

Dobre trawienie dzięki berberysowi

Napar z liści berberysu stosuje się w problemach układu pokarmowego, gdyż pobudza on wydzielanie się soków trawiennych i usprawnia pracę poszczególnych organów. Łagodzi on bóle żołądka, nudności, pomaga w problemach z wątrobą. Uwaga!  Ma działanie delikatnie przeczyszczające.

Berberys na uspokojenie i dobry sen

W tradycyjnej medycynie Irańskiej wyciąg z berberysu służył  jako substancja usypiająca! W mniejszych dawkach pomaga on w stanach napięcia nerwowego i obniżonego nastroju. Po berberys sięgnąć mogą osoby narażone na stres i mające problemy z koncentracją.

Berberys jako przysmak w kuchniach świata

Wyciąg z owoców berberysu znajduje szerokie zastosowanie za całym świecie. Jedne z najbardziej popularnych cukierków w Rosji noszą nazwę Барбарис (czyli po prostu Berberys)! A owoce tej rośliny widoczne są na zdjęciu na opakowaniu przysmaku. W południowo– zachodniej Azji, zwłaszcza w Iranie, te czerwone jagody używanie są jako owoce w popularnej potrawie nazywanej pilaw w wielu jej odmianach (ang. pilaf). Iran jest największym na świecie producentem suszonych owoców berberysu, dodaje się je tam do potraw mięsnych nadając im nieco cierpkiego smaku. Z owoców berberysu wyrabia się też soki i dżemy, a także napoje alkoholowe– wódki, wina i likiery. Są także pysznym dodatkiem do potraw i podobnie jak na przykład jagody goji, mogą urozmaicić codzienny posiłek. Proponujemy prosty przepis na śniadaniowy jogurt z płatkami owsianymi i berberysem. Smacznego!

Wege-jogurt z berberysem

Składniki:

• 150 g jogurtu naturalnego
• 40 g płatków owsianych
• 1 łyżeczka siemienia lnianego
• kilka orzechów nerkowca
• 1 łyżeczka masła do smażenia
• 3 łyżki pestek dyni
• 3 łyżki suszonych owoców berberysu
• 1 łyżka miodu

Przygotowanie:
Rozgrzać patelnię i rozpuścić masło, smażyć płatki z siemieniem lnianym i nerkowcami około minuty. Dodać owoce berberysu. Uprażone płatki zmieszać z jogurtem, posłodzić miodem według uznania. Można podawać z owocami sezonowymi. 
Smacznego!

Bibliografia