Olejek bergamotkowy – właściwości i działanie. Jak stosować olejek bergamotkowy?

Olejek bergamotkowy to produkt pochodzący z włoskiego regionu Kalabrii, światowego zagłębia uprawy niezwykłego owocu zwanego bergamotką. To niezwykłe skrzyżowanie pomarańczy z cytryną, zaliczane do rodziny rutowatych, nie przedstawia większej wartości gastronomicznej ze względu na mało atrakcyjny, kwaśno-gorzkawy smak miąższu. Człowiek znalazł jednak inne zastosowanie dla niezwykle aromatycznej skórki wytłaczając z niej leczniczy olejek bergamotkowy.

Naukowcy do dnia dzisiejszego nie znają odpowiedzi na pytanie, skąd tak naprawdę wzięła się bergamotka (Citrus bergamia). Jej nazwa odnosi się wprawdzie do włoskiego miasta Bergamo, ale prawdziwych korzeni nietypowej cytrusowej hybrydy doszukuje się w Indiach lub południowo-wschodniej Azji. Na dzień dzisiejszy 80%-90% światowej produkcji owoców i olejku pochodzi jednak z włoskiego regionu Kalabrii.

Uprawa i wykorzystanie bergamotki

Po raz pierwszy bergamotka opisana została w 1646 r. przez jezuickiego botanika ze Sieny, Giovanni’ego Baptista Ferrari. Już 60 lat później, niemiecki badacz Johann Christoph Volkamer dokładnie określił cechy gatunku, wspominając również o wyjątkowych właściwościach olejku eterycznego pozyskiwanego z skórki owocu. W XVIII w. bergamotkowy zapach zyskał aprobatę rzadko myjącej się europejskiej arystokracji i większość dworów przesiąknięta była intensywną, acz świeżą wonią, która zastępować miała higienę osobistą. Esencja bergamotkowa była składnikiem pierwszej wody kolońskiej stworzonej na początku XVIII w.!

Pierwsze ekstrakty ze skóry bergamotki pozyskiwane były za pomocą ręcznej praski i absorbowane przy użyciu naturalnych gąbek. Dopiero w pierwszej połowie XIX w. wynaleziono tzw. Kalabryjską Maszynę, która pozwoliła zindustrializować żmudny proces i poprawić jakość końcowego produktu. W ciągu XX w. uprawa bergamotki przeżywała wzloty i upadki związane m.in. z katastrofami naturalnymi oraz boomem konstrukcyjnym w Kalabrii, ale dziś utrzymuje się na stosunkowo stabilnym poziomie. Aby otrzymać jeden kilogram olejku bergamotkowego potrzeba przy tym aż 200 kg owoców!

Co ciekawe, Citrus bergamia jest gatunkiem dość kapryśnym i wrażliwym, który dobrze czuje się tylko w ściśle określonych mikroklimatach – o stale wysokich temperaturach, glebach bogatych w sole mineralne, deszczowych zimach i regularnych bryzach chroniących przed rozwojem pleśni. Oprócz Kalabrii bergamotki uprawia się w stosunkowo niewielkich ilościach w niektórych regionach Afryki oraz Ameryki Południowej.

Co się kryje w brzydkiej skórce?

Skórka bergamotki na pierwszy rzut oka wygląda dość nieatrakcyjnie. Nieprzyjaźnie zielona, jest silnie pofałdowana i porowata, nie przypominając apetycznie gładkich cytryn czy pomarańczy ze sklepu. W jej wnętrzu kryje się jednak ogromne bogactwo naturalnych olejków eterycznych, które uznawane są we współczesnej farmakologii za związki o działaniu leczniczym.

Olejek bergamotkowy jest transparentną cieczą o żółtawym lub zielonawym odcieniu oraz silnej, słodko-pikantnej, bardzo świeżej woni. Aż 95% jej składu tworzą substancje lotne, do których zaliczamy przede wszystkim:

• Limonen – terpen charakterystyczny dla owoców cytrusowych o silnym działaniu antyoksydacyjnym, przeciwzapalnym i potencjalnie antynowotworowym; pomaga również pozbyć się stresu, zredukować apetyt i wydatnie poprawia trawienie.
• Octan linalilu – związek fitochemiczny (ester) obecny również w olejku lawendowym; ma działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i skutecznie obniża ciśnienie krwi.
• W mniejszych ilościach w olejku obecne są także linalol, gamma-terpinen oraz beta-pinen. Poza tym w fazie stałej olejku znajduje się bermagotyna, zaliczana do rodziny furanokumaryn i badana pod kątem właściwości przeciwzapalnych, a nawet silnie antynowotworowych.

Terapeutyczne zastosowanie oleju bergamotkowego

We włoskiej medycynie ludowej olejek bergamotkowy stosowany był od wieków jako lekarstwo na wysokie gorączki oraz choroby pasożytnicze, łącznie z malarią. Stosowano go również przy bólach gardła, infekcjach dróg oddechowych oraz układu moczowego i płciowego.

W świetle dzisiejszej nauki działanie olejku bergamotkowego jest zaiste wielokierunkowe i obejmuje zarówno sferę fizyczną, jak i psychiczną. Udowodniono już jego właściwości przeciwbakteryjne w odniesieniu do takich drobnoustrojów jak pałeczka okrężnicy, gronkowiec złocisty, pałeczka listeriozy czy drożdżaki Candida albicans. Lotne substancje aktywne wykazują również zdolność do walki z patogenami odpowiedzialnymi za zatrucia pokarmowe.

Ponadto olejek bergamotkowy skutecznie redukuje obrzęki w stanach zapalnych i ma działanie cytostatyczne na komórki rakowe, zwłaszcza w kontekście nerwiaków. Badania naukowe dowodzą również jego zdolność do hamowania reakcji nocyceptywnych, co oznacza, że potrafi redukować nasze odczuwanie bólu. Sama bergamotyna podejrzewana jest o zasadniczy wpływ na zdolność naczyń krwionośnych do kurczenia się, co przekłada się na ograniczanie arytmii serca. Uważa się także, że olejek bergamotkowy może mieć zastosowanie w kardiologii jako środek rozszerzający naczynia.

Olejek bergamotkowy w aromaterapii stosowany jest jednak przede wszystkim jako środek obniżający uczucie niepokoju, wyczerpania psychicznego i stresu. W badaniach wykazuje on zdolność do ograniczania poziomu kortyzolu we krwi na poziomie porównywalnym z diazepamem. Pogłębione studia nad oddziaływaniem olejku na strefę neurologiczną wskazują również na potencjał w zakresie ochrony nerwów przed degeneracją. W jednym z eksperymentów przeprowadzonych na pacjentach ośrodka psychiatrycznego siedzących w poczekalni okazało się, że już 15 minut ekspozycji na zapach bergamotki znacząco poprawiło poziom pozytywnych uczuć wśród badanych!

Olejek bergamotkowy dla urody

Olejek bergamotkowy ma uzasadnioną pozycję nie tylko w domowej apteczce, a także kosmetyczce. Rozrzedzany w olejach bazowych i kosmetykach codziennej pielęgnacji okazuje się mieć bowiem zbawienny wpływ na skórę skłonną do wyprysków, zapaleń, a nawet cyst. Przynosi ulgę cierpiącym na trądzik i oczywiście jest doskonałym środkiem aromatyzującym skórę czy włosy. Nie należy go jednak stosować w okresie ekspozycji na słońce, gdyż ma działanie fototoksyczne!

A skoro jesteśmy już przy włosach, olejek bergamotkowy wcierany w skórę głowy łagodzi jej podrażnienia, odświeża i nadaje fryzurze miękkości oraz sprężystości.

Ekologia.pl poleca

Eko technologie

Cyfrowa ewidencja czasu pracy – trwa ekologiczna transformacja przedsiębiorstw!

Medycyna rodzinna

Wiosenna aktywność na świeżym powietrzu – dlaczego warto ćwiczyć?

Jak odpowiedzialnie korzystać z oleju bergamotkowego?

Jako silny, cytrusowy preparat, olejek bergamotkowy znany jest z potencjalnego działanie podrażniającego, a nawet toksycznego. W żadnym razie nie należy go więc stosować wewnętrznie oraz w postaci nierozrzedzonej. W żadnej postaci (nawet inhalacji) nie poleca się go kobietom ciężarnym, matkom karmiącym oraz małym dzieciom. U zdrowych dorosłych ludzie może powodować alergie przebiegające z silnym świądem, pęcherzami na skórze, bólem i zaczerwienieniem.

Warunkiem korzystania z dobrodziejstw olejku bergamotkowego powinno być więc przeprowadzenie testu skórnego na przedramieniu. W tym celu kropelkę olejku rozrzedza się w oleju bazowym i pozostawia na skórze na 24 godziny. Brak reakcji oznacza zielone światło dla stosowania bergamotki.

Jak można wykorzystać terapeutyczny potencjał olejku? W celach kosmetycznych, przeciwzapalnych i przeciwbólowych poleca się zmieszanie kilku kropel olejku bergamotkowego z olejem ze słodkich migdałów czy oliwą z oliwek, względnie neutralnym kremem lub mleczkiem do ciała, i delikatne aplikowanie go na problematyczne strefy. Aby skorzystać z psychologicznych zalet olejku najczęściej stosuje się kominki aromaterapeutyczne, ale możliwe jest również skrapianie nim mieszanek typu pot-pourri czy wilgotnych ręczników rozwieszonych na kaloryferach. Kilka kropli olejku można również zmieszać z wodą i stosować w rozpraszaczu jako środek odświeżający do powietrza.

Specjaliści polecają łączenie olejku bergamotkowego z pokrewnymi olejkami o komplementarnym spektrum działania, przede wszystkim olejkiem lawendowym, rumiankowym oraz z drzewa herbacianego. Świeża cytrusowa nuta o potężnym odprężającym działaniu może stać się prawdziwym sprzymierzeńcem zdrowej i pozytywnej domowej atmosfery.

Zobacz najnowsze artykuły

Biznes

Wielkanocna refleksja

Ciekawostki przyrodnicze

Baranek wielkanocny – swoisty symbol Wielkanocy

Świat

Ośmiornice zamieniają ludzkie śmieci w domy, ale czy to dla nich dobre?

Wiadomości

Pogoda na Wielkanoc 2025: słoneczne święta, ale z przelotnymi opadami

Ciekawostki przyrodnicze

Nie tylko do jedzenia. Jajka mogą usuwać mikrodrobiny plastiku z oceanu

Ciekawostki przyrodnicze

Czy naprawdę połykamy pająki we śnie? Naukowcy są sceptyczni

Przyroda

Przedstawiamy kilka sposobów na pozbycie się myszy z domu. Który działał najlepiej?

Ekologiczny dom

Podpowiadamy, jak pięknie, ale naturalnie zabarwić jajka na Wielkanoc

Ochrona środowiska naturalnego

Prawa natury – czy rzeki i drzewa mogą mieć osobowość prawną?

Moda

Jak fast fashion wpływa na środowisko?

Przyroda

Mały ptak, wielka tajemnica – co naprawdę robi kos, gdy nikt nie patrzy?

Przyroda

Przewodnik po Wigierskim Parku Narodowym: praktyczne wskazówki i ekoturystyka