Zatrucie alkoholem – objawy, leczenie i domowe sposoby na zatrucie alkoholem

Czy alkoholem można się rzeczywiście zatruć? Według naukowców i lekarzy faktycznie działa on na organizm jak toksyna. Jego nadmierna konsumpcja jest niebezpieczna zarówno w formie jednorazowych libacji, jak i chronicznego nadużycia. Uznaje się, że poziom 0,4% alkoholu we krwi jest już dawką śmiertelną, choć przypadki zgonu odnotowano i przy niższym stężeniu. Kiedy mówimy jednak o zatruciu alkoholowym i jakie może ono mieć konsekwencje?

Badacze z Uniwersytetu Notre Dame w USA określili, że o zatruciu alkoholowym mówi się, że gdy koncentracja alkoholu we krwi (BAC) osiąga między 0.25 a 0.399%. W rzeczywistości każdy organizm reaguje nieco inaczej na „procenty” w krwiobiegu – na niesławnej liście rekordów alkoholowych znajdują się pomiary wyższe 1,5%. W przeliczeniu na promile wynik ten wynosi 15‰!

Jak dochodzi do zatrucia alkoholem?

Każdy napój alkoholowy zawiera pewną ilość czystego etanolu – jego poziom określa się zwykle w procentach. Piwo ma ok. 5%, wino ok. 11-13%, a wódka 38-40%. W zależności od tego ile wypijemy, do krwi poprzez błony śluzowe układu pokarmowego dostaje się kilka lub nawet kilkadziesiąt gramów czystego alkoholu. W ciągu ok. 90 sekund docierają one do wszystkich części ciała, łącznie z mózgiem. Alkohol penetruje wszystkie tkanki poza kośćmi i tłuszczem, a jego efekty na zachowanie, odczucia i procesy fizjologiczne zależą od wielu czynników, m.in. płci, budowy ciała, stanu zdrowia, ilości pokarmu w żołądku, przyjmowanych leków, itd.

Jak każda toksyna alkohol musi zostać w końcu zneutralizowany lub wyeliminowany z organizmu. Główną rolę w tym procesie odgrywa wątroba, w której produkowany jest enzym dehydrogenazy alkoholowej. Metabolizuje ona etanol do postaci acetaldehydu, który jest wyjątkowo agresywną toksyną i substancją silnie rakotwórczą. W dalszej kolejności inny enzym, dehydrogenaza aldehydowa, przekształca kontrowersyjny związek w znacznie mniej aktywny octan. Tak długo, jak alkoholu we krwi jest stosunkowo mało, wątroba dobrze radzi sobie z zadaniem i końcowe metabolity opuszczają organizm wraz z moczem.

Gdy wypijemy za dużo, system zostaje jednak poważnie rozregulowany i pojawia się szereg niepożądanych procesów fizjologicznych łącznie z kwasicą mleczanową oraz niedoborem glukozy, magnezu, potasu i wapnia we krwi. Nagłe efekty zatrucia dotyczą często również układu sercowo-krwionośnego i mogą powodować arytmię. Odbijają się negatywnie także na funkcjonowaniu układu oddechowego. Sama wątroba przy każdym alkoholowym przeciążeniu doznaje poważnego uszczerbku wskutek działania acetaldehydu, co w długim okresie czasu prowadzić może do marskości czy nowotworu.

Objawy zatrucia alkoholem

Zatrucie alkoholowe to stan poważniejszy niż to, co powszechnie rozumiemy pod pojęciem upojenia. To ostatnie obserwuje się już od poziomu 0,01% alkoholu we krwi (0,1 promila) i obejmuje ono poprawę samopoczucia i wiary w siebie, efekt relaksacji oraz ochotę na mówienie połączone z lekkimi zaburzeniami koordynacji ciała, opóźnieniami w zapamiętywaniu i podejmowaniu decyzji oraz przyspieszonym biciem serca. W przypadku BAC między 0,15 a 0,3 % (1,5 -3 promila) przyjemnych skutków spożycia jest coraz mniej, a intensyfikują się problemy z mową, motoryką, skupieniem uwagi i czasem reakcji. Człowiek łatwo ulega zmiennym nastrojom, robi się senny, doświadcza zawrotów głowy, może cierpieć na nudności i wymioty, a nawet doznać okresowej straty pamięci.

O zatruciu alkoholowym, które jest stanem bardzo poważnym, mówimy jednak dopiero, gdy pojawią takie symptomy jak:

• omamy i halucynacje;
• poważne zaburzenia mowy, koordynacji i równowagi;
• hipotermia;
• niekontrolowane, intensywne wymioty;
• drgawki;
• zaburzenia oddychania i ból w klatce piersiowej;
• utrata przytomności.

Zatrucie alkoholowe przebiegające z większością wymienionych wyżej objawów wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej – do odurzonego powinno się wezwać karetkę. Diagnozę o zatruciu stawia się na podstawie fizycznych symptomów oraz pomiaru stężenia alkoholu we krwi lub oddechu. W szpitalu wykonuje się zwykle również podstawowe badania poziomu elektrolitów we krwi, a także odpowiednią diagnostykę obrazową (RTG, CT), jeśli zachodzi podejrzenia wypadku.

Czy zatrucie alkoholem może być groźne dla zdrowia?

Według Światowej Organizacji Zdrowia nawet 7,7% wszystkich zgonów wśród mężczyzn jest spowodowanych alkoholem. U kobiet wskaźnik ten jest niższy i wynosi 2,6%. Naturalnie, zatrucie alkoholowe jest tylko częścią problemu. Stan upojenia sprzyja bowiem śmiertelnym wypadkom, a alkoholizm jako taki może powodować poważne schorzenia wątroby czy nawet nowotwory.

Zatrucie alkoholowe samo w sobie, nawet, jeśli pojawia się sporadycznie, może być groźne dla zdrowia. Skutki odczuwane są często nawet przez kilka tygodni i obejmują utratę apetytu, depresję, zaburzenia pamięci. Upośledzenia wchłaniania witaminy B1 w jelitach przez etanol może też prowadzić do rozwoju zespołu Wernickego-Korsakowa, który w istotny sposób zaburza pracę mózgu. Pojawiają się wówczas ostre zaburzenia pamięci świeżej oraz konfabulacje, a nawet fizyczne uszkodzenia tkanki mózgu. Ponadto, częstym powikłaniem zatrucia alkoholowego jest zatrzymanie oddychania, zaś niski poziom glukozy z kolei powoduje drgawki, które również mogą niekorzystnie wpłynąć na mózg.

Dalsze potencjalne komplikacje obejmują zatrzymanie akcji serca na skutek hipotermii lub zaburzeń kardiologicznych (łącznie z migotaniem przedsionków). Pacjentowi grozi również ostre zapalenie wątroby oraz poważne odwodnienie. Szczególnie groźne są uduszenia wymiocinami oraz wypadki prowadzące np. do urazów głowy, złamań, a nawet tragicznej śmierci. W szczególny sposób zatrucie alkoholowe zagraża nastolatkom i młodym dorosłym, którzy mają skłonność do niepohamowanego spożycia dużych ilości mocnych drinków.

Jak leczyć zatrucie alkoholem?

Jeśli osoba, która spożyła większą ilość alkoholu, straci przytomność, należy wezwać pogotowie, a czekając na jego przyjazd przetoczyć ją na bok i przykryć kocem. Jeśli jest świadoma, warto podawać jej wodę małymi łyczkami utrzymując bezpieczną pozycję boczną, która chroni przed uduszeniem w przypadku wymiotów. Nigdy nie należy zostawiać chorego samotnego!

Nie jest prawdą, że zatrucie alkoholowe można odespać, bądź wyleczyć zimnym prysznicem czy mocną kawą. Te metody mogą pomóc przy różnych stadiach upojenia, ale w przypadku zatrucia wymagana jest pomoc medyczna.

Ratownicy zadbają o drożność dróg oddechowych i prawidłową temperaturę ciała, a ponadto mogą zawieść cewnik, aby uniknąć skutków niekontrolowanego oddawania moczu. Standardowe leczenie zależy od stanu chorego i polega zwykle na podawaniu kroplówki nawadniającej z witaminami (zwłaszcza witaminą B1) i glukozą. Niezbędne może być również wypompowanie treści żołądka i podanie tlenu przez maskę. Preparaty z aktywnym węglem pomagają natomiast ograniczyć dalszą absorpcję alkoholu z układu pokarmowego. W przypadku, gdy pacjent jest pobudzony czy agresywny podaje się mu również środki uspokajające.

Chory będzie wymagać hospitalizacji do czasu, gdy jego funkcje fizjologiczne wrócą do normalnego stanu.

Ile alkoholu można bezpiecznie wypić?

Przez wiele lat utrzymywano, że alkohol nie jest szkodliwy, a w niektórych przypadkach może być wręcz korzystny (czerwone wino), jeśli spożywa się go w umiarkowanych ilościach. Przyjęte dość arbitralnie limity stanowiły 1 drink dziennie dla kobiet i 2 drinki dla mężczyzn, przy założeniu, że 1 drink to 350-375 ml piwa, 100-150 ml wina lub 40 ml silnego trunku ok. 40%.

Obecnie odchodzi się od filozofii umiarkowanego spożycia alkoholu, wskazując raczej, że nie można określić żadnej bezpiecznej ilości. Według najnowszych badań nie ma żadnych wymiernych korzyści związanych ze spożyciem piwa czy wina, a potencjalne skutki uboczne są wyraźne i poważne – od nałogów po chroniczne choroby. Sam fakt, że jednorazowe „przeholowanie” może skończyć się grożącym śmiercią zatruciem alkoholowym powinien zachęcać do całkowitej abstynencji.

Jak zapobiegać zatruciom alkoholem?

Niestety, człowiek jest istotą podatną na pokusy i często ma problemy z zachowaniem umiaru. Z tego punktu widzenia najlepiej jest alkoholu unikać w ogóle. Jeśli jednak zdecydujesz się na konsumpcję, warto pamiętać o ograniczeniach i pić powoli, stawiając sobie nieprzekraczalny limit. Bardzo pomocne jest popijanie wody w międzyczasie oraz spożycie pełnowartościowego posiłku przed wychyleniem kieliszka.

Prewencja zatruć alkoholowych w szczególny sposób dotyczy ochrony młodego pokolenia. Młodsze dzieci mogą ulec przypadkowemu zatruciu spożywając płyny znalezione w domu. Stąd wszystkie kosmetyki z zawartością alkoholu, kolorowe wody do płukania ust, środki do czyszczenia, a nade wszystkie butelki z trunkami należy przechowywać w dobrze zabezpieczonych szafkach. W przypadku starszej młodzieży rozpoczynającej eksperymenty z alkoholem kluczowe, zdaniem specjalistów, są otwarte, racjonalne rozmowy bez wygrażania i szantażów. Zaufanie i bliski kontakt między rodzicami a dziećmi to najlepsza forma obrony przed nałogami!