Brak w wynikach wyszukiwania
Nicienie (Nematoda) – zaliczające się do grupy obleńców zwierzęta bezkręgowe, o wydłużonym ciele, pozbawionym członów. Nicienie mogą prowadzić pasożytniczy tryb życia, a ich żywicielami są zarówno zwierzęta, jak i rośliny. Obecnie na świecie istnieje około 27 tys. gatunków nicieni, z których najbardziej znane i rozpowszechnione to glista ludzka, owsik czy włosień spiralny. Nicienie lubią wilgoć, żyją przede wszystkim w środowiskach wodnych oraz w glebie.
Budowa i najważniejsze funkcje ciała:
- zwierzęta dwubocznie symetryczne – posiadają dwustronną symetrię budowy ciała i ukształtowane są z trzech warstw komórek, ich układ pokarmowy rozpoczyna się otworem gębowym i kończy odbytem;
- ciało wydłużone, wrzecionowate – zwęża się w kierunku obu końców, w przekroju okrągłe;
- jama ciała (pseudoceloma) wypełniona płynem;
- ciało od zewnątrz pokrywa hypoderma – jest to jednowarstwowy nabłonek wielokomórkowy lub syncytialny;
- hypodermę pokrywa kutikula – zewnętrzny oskórek, który w procesie linienia jest przez nicienie okresowo zrzucany;
- trawienie zewnątrzkomórkowe;
- układ wydalniczy zbudowany z długich kanałów; u samców występuje kloaka, natomiast samice mają oddzielne ujścia układu pokarmowego i rozrodczego;
- nicienie to zwierzęta rozdzielnopłciowe, występuje u nich dymorfizm płciowy;
- zapłodnienie możliwe dzięki kopulacji;
- w zależności od gatunku, nicienie mogą być jajorodne lub żyworodne;
- oddychają całą powierzchnią ciała lub beztlenowo (gatunki pasożytnicze).
U nicieni brak jest wyodrębnionego układu oddechowego i krwionośnego. Płyn, którym wypełnione są ciała nicieni tworzy wewnętrzny opór dla mięśni, stanowiąc szkielet hydrostatyczny. Pełni on również funkcję układu krążenia – trafiają do niego związki wchłonięte w trakcie procesu trawienia.
Zaraz pod hypodermą tworzą się wałki hypodermalne, stanowiące główne pnie nerwowe oraz poszczególne elementy układu wydalniczego. Wyróżniamy dwa boczne wałki hypodermalne, jeden grzbietowy i jeden brzuszny. Od grzbietowego i brzusznego wałka hypodermalnego odchodzą grzbietowy i brzuszny pień nerwowy, połączone z komórkami mięśniowymi, wyściełającymi dookoła ścianę hypodermy. Kanały wydalnicze nicieni są zlokalizowane przy bocznych wałkach hypodermalnych. Hypoderma wraz z mięśniami podłużnymi tworzą swoisty wór skórno-mięśniowy pokryty oskórkiem.
Tryb życia nicieni
Nicienie to zarówno organizmy pasożytnicze, jak i wolno żyjące. Gatunki pasożytnicze stanowią 48% wszystkich gatunków tego typu robaków obłych. Pasożytują w organizmach roślin, zwierząt, jak i u człowieka. Najbardziej znanym ludzkim pasożytem zaliczanym do nicieni jest glista ludzka. Bytuje ona w jelicie cienkim, żywiąc się składnikami odżywczymi żywiciela. Jako że nie posiada żadnych narządów czepnych może swobodnie poruszać się po przewodzie pokarmowym. Długość ciała glisty ludzkiej sięga nawet 40 cm.
Glista ludzka przebywając w organizmie gospodarza składa jaja, które następnie wydalane są wraz z kałem. Człowiek może zarazić się glistą poprzez połknięcie jaj, znajdujących się na nieumytych warzywach czy w zanieczyszczonej odchodami wodzie.
Nicienie jako pasożyty chorobotwórcze
Choroba powodowana przez glistę ludzką to glistnica. Wywołuje ona rozmaite objawy, między innymi ze względu na fakt, że glista ludzka przebija się przez ściany jelita i wędruje do naczyń krwionośnych, a dalej do płuc i tchawicy. Staje się to przyczyną nudności, bólów brzucha, nieznośnego odruchu kaszlu, zawrotów głowy oraz wymiotów. Na zarażenie się glistnicą szczególnie podatne są dzieci, gdyż trudno wpoić im zasady higieny.
W wodzie wątpliwego pochodzenia oraz na powierzchni nieumytych warzyw mogą znajdować się również inne pasożyty ludzkie z typu nicieni, np. owsiki. Do objawów owsicy, poza nudnościami, wymiotami i zawrotami głowy, zalicza się także uporczywe swędzenie okolic odbytu, gdyż to właśnie tam dojrzałe owsiki składają swojej jaja.
Innym, niebezpiecznym gatunkiem nicienia jest riszta, która pasożytuje w tkankach podskórnych człowieka, a także małp, psów i kotów. Chorobę zwaną włośnicą powoduje z kolei włosień kręty, pasożytujący u człowieka, jak również w organizmach szczurów i świń.
Niektóre gatunki nicieni rozwijają się w organizmach innych nicieni (dotyczy to osobników pasożytujących w roślinach).
Przedstawicielem wolno żyjących (nie pasożytniczych) nicieni jest węgorek octowy, który żyje w occie winnym oraz na powierzchni fermentujących owoców. Jego hodowle zakłada się, by pozyskać pokarm dla rybek akwariowych.
Poza wymienionymi wyróżniamy też nicienie, które odżywiają się bakteriami lub grzybami, a także gatunki pasożytujące na roślinach. Te ostatnie to groźne szkodniki, mogące powodować znaczne starty zbóż. Gatunki takie jak niszczyk zjadliwy czy węgorek pszeniczny żyją wśród roślin uprawnych i warzyw, powodując ich psucie czy zasychanie. Przed ich atakiem można uchronić się poprzez właściwe zmianowanie oraz przechowywanie plonów w odpowiednich temperaturach.
Nicienie – pytania i odpowiedzi
Czym są nicienie?
Nicienie (Nematoda) to grupa zwierząt bezkręgowych, które charakteryzują się wydłużonym, wrzecionowatym ciałem. Są to organizmy o dwubocznej symetrii, często mikroskopijne, mogące żyć w różnych środowiskach – zarówno wodnych, jak i w glebie. Część nicieni prowadzi pasożytniczy tryb życia, atakując rośliny, zwierzęta i ludzi.
Gdzie żyją nicienie?
Nicienie można znaleźć w różnych środowiskach, w tym w wodzie, glebie oraz jako pasożyty w organizmach roślinnych i zwierzęcych. Wolno żyjące nicienie często występują w glebie i są ważnym elementem ekosystemów, natomiast pasożytnicze gatunki mogą bytować w przewodach pokarmowych, tkankach roślin i zwierząt.
Jakie nicienie są pasożytami?
Nicienie pasożytnicze żyją w organizmach zwierząt i ludzi, powodując choroby. Przykłady to:
- Glista ludzka (Ascaris lumbricoides) – pasożytująca w jelicie człowieka.
- Owsik ludzki (Enterobius vermicularis) – powodujący owsicę.
- Włosień spiralny (Trichinella spiralis) – wywołujący włośnicę.
- Riszta (Dracunculus medinensis) – pasożytująca w tkankach podskórnych. Nicienie mogą również pasożytować na roślinach, co prowadzi do uszkodzeń upraw.
Jakie choroby wywołują nicienie u ludzi?
Najczęstsze choroby wywoływane przez nicienie to:
- Glistnica – spowodowana przez glistę ludzką, objawiająca się bólem brzucha, nudnościami, kaszlem i gorączką.
- Owsica – wywoływana przez owsika, powodująca swędzenie okolic odbytu, bóle brzucha, nudności.
- Włośnica – choroba wywoływana przez włosienia krętego, objawiająca się gorączką, bólem mięśni i obrzękiem twarzy.
- Drakunkuloza – choroba powodowana przez risztę, prowadząca do wystąpienia bolesnych pęcherzy skórnych.
Jak człowiek może zarazić się nicieniami?
Nicienie pasożytnicze u ludzi najczęściej przenoszą się drogą pokarmową. Zakażenie może nastąpić poprzez spożycie jaj nicieni, które znajdują się na zanieczyszczonych warzywach, w nieumytych owocach lub w wodzie skażonej odchodami. Nicienie mogą również dostać się do organizmu przez kontakt z zarażoną ziemią lub przez ukąszenie owadów.
Bibliografia:
- Ławniczak, A., & Kowalska, M. (2010). Nicienie roślinne – biologia, ekologiczne znaczenie i zwalczanie. Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Dąbrowska, M. (2009). Pasożytnicze nicienie człowieka – biologia, epidemiologia, profilaktyka. Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.
- Kozłowski, J., & Bartoszewski, M. (2003). Przewodnik po nicieniach pasożytniczych człowieka. Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
- Sierżant, A. (2011). Nicienie pasożytnicze roślin w Polsce. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
- Błaszkowska, J. (2007). Zwierzęta nicieniowe i ich rola w ekosystemach gleby. Wydawnictwo Naukowe UAM.
- Pazdro, K. (red.). (1999). Encyklopedia chorób pasożytniczych zwierząt. Wydawnictwo Świat Książki.
Denny, M. (1980). Locomotion: The Cost of Gastropod Crawling. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 289(1036), 245-273. - Hyman, L. H. (1951). The Invertebrates: Volume IV, The Nematoda. McGraw-Hill.
- Anderson, R. C., Chabaud, A. G., & Willmott, S. (2009). Keys to the Nematode Parasites of Vertebrates. CABI Publishing.
- Gause, G. F. (1946). The Ecology of Nematodes. Harvard University Press.
- Rich, H. (2011). The Biology of Parasitic Nematodes. Springer.
Nicienie (Nematoda) – zaliczające się do grupy obleńców zwierzęta bezkręgowe, o wydłużonym ciele, pozbawionym członów. Nicienie mogą prowadzić pasożytniczy tryb życia, a ich żywicielami są zarówno zwierzęta, jak i rośliny. Obecnie na świecie istnieje około 27 tys. gatunków nicieni, z których najbardziej znane i rozpowszechnione to glista ludzka, owsik czy włosień spiralny. Nicienie lubią wilgoć, żyją przede wszystkim w środowiskach wodnych oraz w glebie.
Budowa i najważniejsze funkcje ciała:
- zwierzęta dwubocznie symetryczne – posiadają dwustronną symetrię budowy ciała i ukształtowane są z trzech warstw komórek, ich układ pokarmowy rozpoczyna się otworem gębowym i kończy odbytem;
- ciało wydłużone, wrzecionowate – zwęża się w kierunku obu końców, w przekroju okrągłe;
- jama ciała (pseudoceloma) wypełniona płynem;
- ciało od zewnątrz pokrywa hypoderma – jest to jednowarstwowy nabłonek wielokomórkowy lub syncytialny;
- hypodermę pokrywa kutikula – zewnętrzny oskórek, który w procesie linienia jest przez nicienie okresowo zrzucany;
- trawienie zewnątrzkomórkowe;
- układ wydalniczy zbudowany z długich kanałów; u samców występuje kloaka, natomiast samice mają oddzielne ujścia układu pokarmowego i rozrodczego;
- nicienie to zwierzęta rozdzielnopłciowe, występuje u nich dymorfizm płciowy;
- zapłodnienie możliwe dzięki kopulacji;
- w zależności od gatunku, nicienie mogą być jajorodne lub żyworodne;
- oddychają całą powierzchnią ciała lub beztlenowo (gatunki pasożytnicze).
U nicieni brak jest wyodrębnionego układu oddechowego i krwionośnego. Płyn, którym wypełnione są ciała nicieni tworzy wewnętrzny opór dla mięśni, stanowiąc szkielet hydrostatyczny. Pełni on również funkcję układu krążenia – trafiają do niego związki wchłonięte w trakcie procesu trawienia.
Zaraz pod hypodermą tworzą się wałki hypodermalne, stanowiące główne pnie nerwowe oraz poszczególne elementy układu wydalniczego. Wyróżniamy dwa boczne wałki hypodermalne, jeden grzbietowy i jeden brzuszny. Od grzbietowego i brzusznego wałka hypodermalnego odchodzą grzbietowy i brzuszny pień nerwowy, połączone z komórkami mięśniowymi, wyściełającymi dookoła ścianę hypodermy. Kanały wydalnicze nicieni są zlokalizowane przy bocznych wałkach hypodermalnych. Hypoderma wraz z mięśniami podłużnymi tworzą swoisty wór skórno-mięśniowy pokryty oskórkiem.
Tryb życia nicieni
Nicienie to zarówno organizmy pasożytnicze, jak i wolno żyjące. Gatunki pasożytnicze stanowią 48% wszystkich gatunków tego typu robaków obłych. Pasożytują w organizmach roślin, zwierząt, jak i u człowieka. Najbardziej znanym ludzkim pasożytem zaliczanym do nicieni jest glista ludzka. Bytuje ona w jelicie cienkim, żywiąc się składnikami odżywczymi żywiciela. Jako że nie posiada żadnych narządów czepnych może swobodnie poruszać się po przewodzie pokarmowym. Długość ciała glisty ludzkiej sięga nawet 40 cm.
Glista ludzka przebywając w organizmie gospodarza składa jaja, które następnie wydalane są wraz z kałem. Człowiek może zarazić się glistą poprzez połknięcie jaj, znajdujących się na nieumytych warzywach czy w zanieczyszczonej odchodami wodzie.
Nicienie jako pasożyty chorobotwórcze
Choroba powodowana przez glistę ludzką to glistnica. Wywołuje ona rozmaite objawy, między innymi ze względu na fakt, że glista ludzka przebija się przez ściany jelita i wędruje do naczyń krwionośnych, a dalej do płuc i tchawicy. Staje się to przyczyną nudności, bólów brzucha, nieznośnego odruchu kaszlu, zawrotów głowy oraz wymiotów. Na zarażenie się glistnicą szczególnie podatne są dzieci, gdyż trudno wpoić im zasady higieny.
W wodzie wątpliwego pochodzenia oraz na powierzchni nieumytych warzyw mogą znajdować się również inne pasożyty ludzkie z typu nicieni, np. owsiki. Do objawów owsicy, poza nudnościami, wymiotami i zawrotami głowy, zalicza się także uporczywe swędzenie okolic odbytu, gdyż to właśnie tam dojrzałe owsiki składają swojej jaja.
Innym, niebezpiecznym gatunkiem nicienia jest riszta, która pasożytuje w tkankach podskórnych człowieka, a także małp, psów i kotów. Chorobę zwaną włośnicą powoduje z kolei włosień kręty, pasożytujący u człowieka, jak również w organizmach szczurów i świń.
Niektóre gatunki nicieni rozwijają się w organizmach innych nicieni (dotyczy to osobników pasożytujących w roślinach).
Przedstawicielem wolno żyjących (nie pasożytniczych) nicieni jest węgorek octowy, który żyje w occie winnym oraz na powierzchni fermentujących owoców. Jego hodowle zakłada się, by pozyskać pokarm dla rybek akwariowych.
Poza wymienionymi wyróżniamy też nicienie, które odżywiają się bakteriami lub grzybami, a także gatunki pasożytujące na roślinach. Te ostatnie to groźne szkodniki, mogące powodować znaczne starty zbóż. Gatunki takie jak niszczyk zjadliwy czy węgorek pszeniczny żyją wśród roślin uprawnych i warzyw, powodując ich psucie czy zasychanie. Przed ich atakiem można uchronić się poprzez właściwe zmianowanie oraz przechowywanie plonów w odpowiednich temperaturach.
Nicienie – pytania i odpowiedzi
Czym są nicienie?
Nicienie (Nematoda) to grupa zwierząt bezkręgowych, które charakteryzują się wydłużonym, wrzecionowatym ciałem. Są to organizmy o dwubocznej symetrii, często mikroskopijne, mogące żyć w różnych środowiskach – zarówno wodnych, jak i w glebie. Część nicieni prowadzi pasożytniczy tryb życia, atakując rośliny, zwierzęta i ludzi.
Gdzie żyją nicienie?
Nicienie można znaleźć w różnych środowiskach, w tym w wodzie, glebie oraz jako pasożyty w organizmach roślinnych i zwierzęcych. Wolno żyjące nicienie często występują w glebie i są ważnym elementem ekosystemów, natomiast pasożytnicze gatunki mogą bytować w przewodach pokarmowych, tkankach roślin i zwierząt.
Jakie nicienie są pasożytami?
Nicienie pasożytnicze żyją w organizmach zwierząt i ludzi, powodując choroby. Przykłady to:
- Glista ludzka (Ascaris lumbricoides) – pasożytująca w jelicie człowieka.
- Owsik ludzki (Enterobius vermicularis) – powodujący owsicę.
- Włosień spiralny (Trichinella spiralis) – wywołujący włośnicę.
- Riszta (Dracunculus medinensis) – pasożytująca w tkankach podskórnych. Nicienie mogą również pasożytować na roślinach, co prowadzi do uszkodzeń upraw.
Jakie choroby wywołują nicienie u ludzi?
Najczęstsze choroby wywoływane przez nicienie to:
- Glistnica – spowodowana przez glistę ludzką, objawiająca się bólem brzucha, nudnościami, kaszlem i gorączką.
- Owsica – wywoływana przez owsika, powodująca swędzenie okolic odbytu, bóle brzucha, nudności.
- Włośnica – choroba wywoływana przez włosienia krętego, objawiająca się gorączką, bólem mięśni i obrzękiem twarzy.
- Drakunkuloza – choroba powodowana przez risztę, prowadząca do wystąpienia bolesnych pęcherzy skórnych.
Jak człowiek może zarazić się nicieniami?
Nicienie pasożytnicze u ludzi najczęściej przenoszą się drogą pokarmową. Zakażenie może nastąpić poprzez spożycie jaj nicieni, które znajdują się na zanieczyszczonych warzywach, w nieumytych owocach lub w wodzie skażonej odchodami. Nicienie mogą również dostać się do organizmu przez kontakt z zarażoną ziemią lub przez ukąszenie owadów.
Bibliografia:
- Ławniczak, A., & Kowalska, M. (2010). Nicienie roślinne – biologia, ekologiczne znaczenie i zwalczanie. Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Dąbrowska, M. (2009). Pasożytnicze nicienie człowieka – biologia, epidemiologia, profilaktyka. Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.
- Kozłowski, J., & Bartoszewski, M. (2003). Przewodnik po nicieniach pasożytniczych człowieka. Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
- Sierżant, A. (2011). Nicienie pasożytnicze roślin w Polsce. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
- Błaszkowska, J. (2007). Zwierzęta nicieniowe i ich rola w ekosystemach gleby. Wydawnictwo Naukowe UAM.
- Pazdro, K. (red.). (1999). Encyklopedia chorób pasożytniczych zwierząt. Wydawnictwo Świat Książki.
Denny, M. (1980). Locomotion: The Cost of Gastropod Crawling. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 289(1036), 245-273. - Hyman, L. H. (1951). The Invertebrates: Volume IV, The Nematoda. McGraw-Hill.
- Anderson, R. C., Chabaud, A. G., & Willmott, S. (2009). Keys to the Nematode Parasites of Vertebrates. CABI Publishing.
- Gause, G. F. (1946). The Ecology of Nematodes. Harvard University Press.
- Rich, H. (2011). The Biology of Parasitic Nematodes. Springer.
