Żbik (Felis silvestris)

Żbik to jeden z dzikich przodków kota domowego. Mimo wielu podobieństw do kota domowego, istnieje jedna zasadnicza różnica między tymi zwierzętami – żbiki są większe i ważą od 6 do 9 kg, zdarzają się też osobniki o masie ciała powyżej 10 kg. Samice żbika są drobniejsze i mniejsze od samców. Żbiki – niezależnie od płci − mają puszyste i bujne szare futro poprzecinane czarnymi pręgami oraz piękny, gruby ogon, na którym także można zauważyć ciemniejsze prążki. Na brzuchu futro ma jaśniejszy odcień.

Żbiki w Polsce występują wyłącznie na terenach górskich – w Bieszczadach (niedaleko Komańczy, Dukli), Tatrach oraz w niektórych pasmach Beskidów (np. w okolicach Piwnicznej). Niegdyś żbiki zamieszkiwały też prawie całą Europę, dziś pozostały na terenach Szkocji, Ukrainy, Węgier, Hiszpanii czy Francji. Poza Europą żbik występuje także w Azji Mniejszej i na Kaukazie, w Afryce Północnej, Chinach, Indiach i Mongolii.

Żbik to bardzo płochliwe zwierzę. Niezmiernie trudno jest zauważyć żbika w jego naturalnym środowisku ze względu na wrodzoną czujność. Zamieszkuje on głównie lasy liściaste i mieszane na terenach górskich. Poza tym żbik prowadzi głównie nocny tryb życia. Obiera sobie liczne kryjówki w powalonych drzewach, w dziuplach czy też norach, które wcześniej zamieszkiwały inne zwierzęta. Żyje samotnie i jeśli nie musi wędrować, trzyma się swojego terytorium, które oznacza wydzieliną gruczołów zapachowych, własnymi odchodami oraz drapiąc korę drzew. Z łatwością też wspina się na drzewa i porusza w obrębie ich gałęzi.

Wiosną samce opuszczają swoje terytoria i wędrują w poszukiwaniu samic i wabią je miauczeniem. Dzieje się to zazwyczaj na przełomie lutego i marca i nazywa się, podobnie jak u kotów domowych – marcowaniem. Po około 9 tygodniach ciąży, na przełomie maja i czerwca samice rodzą 2-4 kociąt i wychowują je samotnie. Legowisko jest zazwyczaj dobrze ukryte przez samicę w bezpiecznych norach. Przez 1,5 miesiąca młode są karmione przez matkę mlekiem. Po tym czasie kocica zaczyna przynosić młodym mięsne pokarmy. Następnie matka uczy młode sztuki polowania. Około 11 miesiąca życia żbiki są już gotowe do rozrodu. Długość ich życia wynosi prawie 15 lat.

Żbik to typowy mięsożerca. Na pożywienie żbika składają się głównie gryzonie − myszy czy nornice. Zdarza się także, że żbik zapoluje na rybę. Poza tym zwierzęta te są na tyle silne, że potrafią z powodzeniem zapolować na młode sarny, jelonki czy kozice. Ich ofiarą padają także wiewiórki oraz bażanty. Swoją dietę uzupełniają owadami. Jak każdy drapieżnik, także i żbik sam poluje i zdobywa pokarm. Potrafi czatować na ofiarę w bezruchu nawet do godziny.