struktura lasu

Struktura lasu — Struktura lasu – swoisty, warstwowy układ flory i zamieszkującej ją fauny, w którym istnieją wzajemne zależności warunkujące trwałość całego ekosystemu leśnego.

Las, bez względu na jego typ i strefowy układ roślinności, dzielimy na trzy podstawowe warstwy. W każdej z nich występuje inny typ gatunkowy fauny, co pozwala na optymalne wykorzystanie środowiska.

Warstwa podziemna

Obejmuje korzenie drzew, krzewów i innych roślin, a także glebę i zamieszkujące w niej organizmy żywe. Pod powierzchnią gleby żyją przede wszystkim mrówki i dżdżownice, które wciągają w głąb materię organiczną i rozkładają ją na substancje mineralne.

Warstwa powierzchni gleby

Zaliczamy do niej ściółkę leśną oraz zasiedlające ją drobnoustroje. Ściółka leży na powierzchni gleby, a zaraz nad nią znajduje się runo. Tworzą ją opadłe liście i gałązki, kawałki kory, pnie, ptasie pióra, owoce i nasiona, a także zwierzęce odchody. Ściółka chroni glebę przed nadmiernym odparowaniem wody i pozwala utrzymać w niej prawidłową temperaturę. Martwa materia organiczna znajdująca się w ściółce zostaje rozłożona przez organizmy glebotwórcze i włączona do gleby. W ściółce zachodzi cały proces biogeochemiczny, czyli krążenie pierwiastków i substancji chemicznych.

Warstwa nadziemna

Jest to zasadnicza część lasu, w skład której wchodzą runo, podszyt oraz drzewa. Runo obejmuje dolną warstwę leśnej roślinności, tj. mchy, porosty, grzyby, młode samosiejki, niskie krzewy i krzewinki, zioła oraz trawy. Roślinność ta sięga najwyżej 0,5 metra wysokości. Grzyby, zioła oraz rośliny owocujące, znajdujące się w warstwie runa, stanowią pokarm zarówno dla zwierząt, jak i ludzi. Runo najintensywniej rozwija się wiosną, ponieważ o tej porze roku do najniższych warstw roślinności leśnej dociera najwięcej światła.

Podszyt to warstwa krzewów właściwych, a także roślin drzewiastych, które na skutek nadmiernego zacienienia lub ubogiej gleby nie osiągnęły stadium wysokopiennych drzew. Ich wzrost i rozwój zatrzymał się na wysokości podszytu, jednak drzewa te są zdolne do kwitnienia i owocowania. Niektóre z nich mogą znajdować się w podszycie przejściowo, a następnie wykorzystać pojawienie się lepszych warunków i przebić do piętra drzewostanowego.

Podszyt spełnia ważne funkcje w ekosystemie leśnym. Zapobiega degradacji gleby, wprowadza w obieg związki mineralne, poprawia rozkład substancji organicznej, chroni przed erozją i obniża intensywność parowania wody z gleby. Co istotne jednak, określone drzewa podszytowe wpływają korzystnie na stan lasu, inne natomiast mogą pogarszać stosunki wodne i opóźniać próchnicowanie. Z tego względu najkorzystniejsze są podszyty mieszane, składające się z wielu gatunków.

Podszyt obejmuje wysokość od 0,5 do 4 metrów. Powyżej mamy do czynienia z lasem właściwym i koroną drzew. Warstwę tę tworzą drzewa skierowane koronami do światła – sosny, świerki, buki, graby, brzozy, modrzewie (w zależności od typu lasu); ptaki takie jak puszczyki, sikorki, dzięcioły i kowaliki. Żyją tu też wiewiórki i żołędnice.

Poprzez strukturę warstwową opisuje się również układ roślinności lasu.
Szata roślinna dzieli się tym razem na cztery warstwy:

• korony drzew;
• krzewy oraz drzewa w fazie podrostu, czyli te, które aktualnie tworzą las, a w przyszłości zajmą miejsca w koronie drzew, o ile ich wzrost nie zostanie trwale zahamowany;
• warstwa ziół, w której występują rośliny zielone, byliny oraz trawy; warstwa przyziemna, na którą składają się mchy i porosty.

Subtelne różnice zachodzą pomiędzy podszytem a podrostem. Podrost stanowią młode drzewa w fazie wzrostu, jest to więc faza w rozwoju drzewostanu. Obejmuje młode pokolenie gatunków lasotwórczych. Docelowo gatunki te mają wzrosnąć na wysokość korony drzew. Podszyt zaś nie jest fazą rozwojową, a jedynie warstwą lasu, w której oprócz krzewów (znajdujących się również podroście) mamy również drzewa, które nie osiągnęły swojej pełnej wysokości, głównie ze względu na niedobór światła słonecznego. Nie zawsze są to młode drzewa, ale takie, których rozwój został zatrzymany. Niekiedy zdarza się, że podszyt przekształca się w podrost, a z niego wyrastają drzewa wysokopienne.