Najdłużej żyjące zwierzęta na świecie

Ludzie długowieczność uważają za klucz do szczęścia. Żywot jętki, który nie trwa więcej niż 24 godziny, postrzegany jest więc w bardzo tragicznym świetle. Z drugiej strony mamy jednak na świecie zwierzęta, które żyją o wiele dłużej niż człowiek, ale nie wydają się ze swych dekad robić dobrego pożytku. Co warto więc wiedzieć o długości życia ziemskich organizmów i jakie ma ona przełożenie na osobnicze doświadczenia? Oto 10 najdłużej żyjących zwierząt na świecie! 

Według danych GUS-u w 2021 r. średnia długość życia kobiet w Polsce wynosiła 79,7 roku, mężczyzn zaś 71,8 r. Wskaźniki te spadły po raz pierwszy od dłuższego czasu wskutek epidemii Covid-19. Z danych Banku Światowego wynika, że w 2020 r. średnia oczekiwana długość życia na świecie niezależnie od płci wynosiła 72,75 roku. To o wiele mniej od rekordowego dożytego wieku, który według zweryfikowanych danych wynosi 122 lata dla kobiet oraz 116 lat dla mężczyzn. Jak na tym tle wypadają inne żywe istoty?

Gąbki morskie

Laur dla najdłużej żyjących zwierząt na Ziemi według naukowców należy się gąbkom szklanym (Hexactinellida) spotykanym w oceanach na całym świecie. Te prymitywne beztkankowe stworzenia osiągają rozmiary od kilku centymetrów do nawet 1,3 metra i tworzą fantazyjne krzemionkowe szkielety przypominające kielich i wazony. Należący do nich gatunek Monorhaphis chuni osiąga wiek nawet 11 tysięcy lat, a jego krewniacy nie są o wiele gorsi.

Pochodzące z Antarktydy morskie gąbki gatunku Cinachyra antarctica jako środowisko życia upodobały sobie lodowatą wodę o stałym ciśnieniu na głębokości nawet do 2000 m. Takie „idealne” warunki pozwalają gąbkom dożyć imponującego wieku 1550 lat. Ale i w cieple da się doczekać późnej starości. Imponujący wizualnie gatunek czerwonej gąbki z Karaibów (Xestospongia muta) osiąga w średnicy nawet 1,8 metra, a żyje od kilkuset do ponad 2 tysięcy lat!

Ciekawostka: Dłużej niż gąbki teoretycznie żyć może stułbiopław Turritopsis dohrnii, który de facto jest… nieśmiertelny. Spotykana u wybrzeży Japonii meduza po osiągnięciu seksualnej dojrzałości zmienia się z powrotem w polip, z którego powstała i… tak bez końca. W głębinach morskich mogą więc egzystować stworzenia, które narodziły się przed milionami lat!

Koralowce

Wydaje się, że życie w wodzie jest najlepszą receptą na długowieczność. W marcu 2009 r. naukowcy odnaleźli kolonię czarnych koralowców z gatunku Leiopathes glaberrima żyjącą na głębokości do 3000 m. Po wnikliwych badaniach okazało się, że liczą one sobie 4265 lat! Niemniej ekscytujące okazały się studia nad zagrożonym gatunkiem koralowców Acropora palmata, które są ważną częścią rafy Karaibów. Ich charakterystyczna rozłożysta struktura przypomina poroże łosia i stąd angielska nazwa „elkhorn coral”. Analiza mutacji zgromadzonych w genomie tych niezwykłych podmorskich gałęzi sugeruje, że niektóre osobniki mogą mieć już blisko 5 tysięcy lat. Niestety, zmiany klimatyczne poważnie nadwątliły ich populację, a gatunek znajduje się obecnie na liście krytycznie zagrożonych. Groźba wyginięcia dotyczy zresztą również wielu innych cennych koralowców na świecie, których wiek szacuje się na od 300 do nawet 2700 lat.

Małż cyprina islandzka

Kolejnym nestorem z zimnego Atlantyku jest cyprina islandzka (Arctica islandica), czyli jadalny głębinowy małż o rozmiarach nieprzekraczających 5 cm. Wiek najstarszych osobników oszacowano na, bagatela, 507 lat! Szeroko rozprzestrzeniony w Północnym Atlantyku cechuje się on wyjątkowo powolnym tempem wzrostu i rozwoju, które zdecydowanie zwiększa szanse na długie życie. Co ciekawe, podczas gdy w pierwszym ćwierćwieczu żywota ilość przeciwstarzeniowych enzymów antyoksydacyjnych w jego tkankach dramatycznie maleje, później osiąga stabilny poziom, który utrzymuje się przez nawet 150 lat!

Dla porządku warto dodać, że średnio 140 lat dożywa Panopea generosa czyli największy na świecie, słonowodny małż, który dorasta nawet 1,5 kilograma i jest wyszukanym przysmakiem w Chinach, Korei oraz Japonii. Przyrządza się z niego m.in. popularny rodzaj sashimi. Do muszli, która ma średnicę ok. 15 cm przylega szyja mierząca nawet ok. 1 metra. Rekord osobniczy szacowany jest na 179 lat!

Rekin polarny

W zimnych wodach Oceanu Arktycznego oraz Północnego Atlantyku kryją się również rekiny polarne (Somniosus microcephalus), które według naukowców żyją od 250 do 500 lat! W czym tkwi ich sekret? Oprócz konserwujących temperatur rekiny nie wybrzydzają w kwestii jedzenia i połykają wszystko, co znajdą na swojej drodze. Co więcej, ich własne mięso jest niezwykle bogate w toksyczny związek zwany N-tlenkiem trimetyloaniny (TMAO), co oznacza, że żaden inny drapieżnik im nie zagraża.

Wal grenlandzki

Nieprzeciętnością długością życia odznaczają się także wale grenlandzkie (Balaena mysticetus), czyli jedyne wieloryby trwale zamieszkujące wody Oceanu Arktycznego. Zimno musi widać naprawdę dobrze konserwować, bowiem te mierzące nawet 19-20 m długości morskie ssaki o największych na świecie pyskach dożywają łatwo 170-200 lat, a z analiz DNA wynika, że ich potencjał sięga nawet 268 lat!

Karmazyn ostrooki

Do najstarszych na świecie ryb z całą pewnością zaliczyć należy również karmazyny ostrookie (Sebastes aleutianus). Te mierzące do 1 metra długości zwierzęta o charakterystycznej pomarańczowej barwie i kolcach na dolnej powiece są gatunkiem typowym dla północnego Pacyfiku. Karmazyny preferują chłodną wodę o temperaturze od 0 do 5°C i odżywiają się krewetkami oraz mniejszymi rybami. Najstarszym osobnikom zoolodzy naliczyli nawet 205 lat!

Żółw słoniowy

Renomą najbardziej długowiecznych zwierząt lądowych cieszą się żółwie słoniowe (Chelonoidis niger). Te ważące nawet ponad 400 kg skorupiaste gady w środowisku naturalnym łatwo dożywają ponad stu lat, a w niewoli jeszcze więcej. Zmarła w 2006 r. Harriet z Australii miała ponoć nawet 175 lat, zaś żyjący wciąż na Wyspie Św. Heleny Johnatan ma wedle szacunków nawet 190 lat i jest oficjalnie najstarszym stworzeniem lądowym na Ziemi. Żółwi nestor wykluł się na Seszelach w 1832 r., a wieku 50 lat dostał się pod opiekę gubernatora Wyspy Św. Heleny, gdzie, jak widać, darzy mu się wyjątkowo dobrze. Obecnie Johnatan jest już ślepy z powodu katarakty i nie czuje zapachów, ale cieszy się ponoć świetnym słuchem. W 2006 r. w Kalkucie zmarł inny seszelski żółw, zwany Adwaita, którego wiek oszacowano na 255 lat. Ponoć żył samotnie, nie tracił sił na rozmnażanie, a odżywiał się głównie ciecierzycą, marchewką i sałatą.

Odmieniec jaskiniowy

Mogłoby się wydawać, że płazy nie mają nam czym zaimponować. Dłużej niż większość ludzi żyją jednak odmieńce jaskiniowe (Proteus anguinus), czyli niewielkie zwierzęta spędzające całe życie w jaskini i pozbawione z tego powodu wzroku. Te wyjątkowe istoty przypominające krzyżówkę jaszczurki z dżdżownicą poruszają się bardzo zwinnie dzięki fotoreceptorom, chemoreceptorom i mechanoreceptorom. Mimo dość trudnych warunków i całkowitego braku słońca dożywają nawet 100 lat!

Ara hiacyntowa

Najdłużej żyjącym w niewoli ptakiem jest ara hiacyntowa (Anodorhynchus hyacinthinus) o pięknym szafirowym upierzeniu z eleganckimi żółtymi akcentami. To największa z latających papug, która w środowisku naturalnym osiąga wiek do 50 lat. Tak samo, jak w przypadku żółwi, opieka ludzka służy jej wyjątkowo dobrze, zwiększając oczekiwaną długość żywota nawet do 80 lat! Warto dodać, że wśród dzikich ptaków rekordzistami są albatrosy ciemnolice (Phoebastria immutabilis), które okazyjnie dożywają 60 lat. Przedstawicielka tego gatunku o imieniu „Wisdom” ma obecnie nawet 70 lat i w wielu źródłach oznaczana jest jako najstarszy dziki ptak na Ziemi.

Królowa termitów

Owady generalnie nie cieszą się długowiecznością przeżywając zazwyczaj kilka tygodni lub miesięcy. Wyjątkiem są organizmy żyjące w ustrukturyzowanych koloniach, takie jak pszczoły czy mrówki. Im wyższy stopień w hierarchii, tym lepsze perspektywy na starość. Rekordową żywotnością wśród insektów odznacza się królowa termitów, która u szczytu swojej płodności jest w stanie złożyć nawet 25 tysięcy jajeczek dziennie. Dobrze chroniona przed drapieżcami dożywa sędziwego wieku aż 50 lat!