Galangal przyprawa – właściwości, działanie i zastosowanie galangalu

Wyrazisty, słodko-gorzki, piekący, aromatyczny – taki właśnie jest galangal, kłącze z rodziny imbirowatych, naturalny lek oraz przyprawa. U nas wciąż mało popularny galangal może być gratką dla fanów orientalnych smaków. Łasuchom przypadną do gustu także prozdrowotne właściwości galangalu, a zwłaszcza jego działanie wspomagające trawienie i metabolizm.

Galangal mniejszy, większy i lekarski

Występuje pod kilkoma nazwami. W naszych stronach określamy go galangalem, jednak w piśmiennictwie i starszych źródłach możemy przeczytać również o gałgancie, galgancie lub galandze. Systematyka podpowiada zaś sobie znaną nazwę – alpinia lekarska lub wielka. Galangale robią czasem zamieszkanie pod kątem nazewnictwa, tym bardziej w naszej części świata, gdzie większość widząc ich kłącza bez zastanowienia wzięłaby je po prosto za doskonale znany nam imbir. No właśnie, pokrewieństwo tych dwóch przypraw i środków leczniczych jest bezdyskusyjne już na pierwszy rzut oka. Co dokładnie wspólnego mają imbir i galangal i dlaczego ten drugi wart jest tyleż samo, jeśli nie więcej zainteresowania?

Ojczyzną galangalu, jak i wielu innych aromatycznych przypraw, a jednocześnie intrygujących surowców leczniczych, jest Azja południowo-wschodnia. Galangal większy pochodzi z Jawy i wykorzystuje się go głównie w kuchni indonezyjskiej i malezyjskiej. Z kolei lesser galangal, czyli galangal mniejszy uprawiany jest w Chinach, gdzie od wieków znajduje zastosowanie tak w kuchni pięciu przemian, jak i w medycynie chińskiej.

Galangal w cieniu imbiru

Galangal jest mniej popularnym (przynajmniej poza Azją) bratankiem imbiru. Alpinie to wieloletnie byliny należące do rodziny imbirowatych. Cały rodzaj liczy znacznie ponad 200 gatunków, z których większość rośnie i jest uprawiana w Azji, pozostałe zaś w Australii i Oceanii. Najważniejszym surowcem galangali jest ich grube, mięsiste kłącze. To ono, często wysuszone i zmielone, stanowi zarówno lek, jak i przyprawę. W porównaniu do imbiru miąższ kłącza alpinii jest bardziej włóknisty i twardszy, w smaku ostry, wyrazisty. Jej prążkowana skórka ma barwę czerwonawą. Niejaki potencjał kulinarny mają też nasiona galangi.

Proszek powstający po zmieleniu galangalu ma barwę zdecydowanie ciemniejszą niż imbir pod tą samą postacią. De facto jest ona zupełnie inna, bo brązowo-czerwona, nie zaś bladożółta. Pod tym względem bardziej przypomina cynamon.

W smaku imbir i alpinia są podobne, jednak subtelne różnice sprawiają, że niektóre potrawy nie będą już takie same, jeśli rzadki u nas galangal zastąpimy popularniejszym imbirem. Choć galanga nadaje potrawie równie piekące i rozgrzewające właściwości, jest od niego bardziej gorzka, ale też niepozbawiona odrobiny słodkości, a w ostatecznym rozrachunku intensywniejsza. Wspominaliśmy o cynamonie? Wrażliwe nozdrza i jego nuty odnajdą w smaku kłącza alpinii.

Identycznie jak w przypadku imbiru, nie sposób pominąć aromatu galagi nawet w feerii różnorakich, silnie pachnących przypraw i ich mieszanek. Galangal jest składnikiem orientalnych mieszanek przyprawowych, takich jak chociażby oryginalne curry. Z uwagi na gorzkawy posmak, zwykle znajduje się go tam niewiele, jednak to i tak wystarczająco, aby odczuć różnicę.

Galangal w kuchni azjatyckiej

Niemniej, galangal i imbir potrafią w potrawie stanowić przyjemną parę, więc w niejednym przepisie kuchni azjatyckiej znajdziemy obie te przyprawy. Sproszkowany, suszony lub świeży galangal tworzy też udaną kompozycję z trawą cytrynową i chili. Nie będzie zaskakujący fakt, że w tych recepturach, w których pojawia się galangal, możemy spodziewać się także mleczka kokosowego, owoców morza (w szczególności krewetek), delikatnego drobiu oraz ryb, sosu sojowego, limonki, ryżu i ryżowego makaronu. W naszej kuchni przyda się do gulaszów, gęstych zup, przyprawiania mięs, warzyw strączkowych, dyni, cukinii, bakłażana czy serów. Podobnie jak imbir, galangal odnajdzie się również w aromatycznej, zimowej herbacie. Aromatyzuje się nim poza tym alkohole, zwłaszcza te, które docelowo mają wyróżniać się gorzkim smakiem.

Galangal w medycynie naturalnej

Św. Hildegarda z Bingen zalecała sięgać po galangal przy gorączce i bólu pleców oraz stosować jako lek nasercowy i wspomagający płuca. Uważała galangal za świetny środek odświeżający oddech. W medycynie chińskiej od dawien dawna wykorzystywany jest jako lek na spowolniony metabolizm oraz wspomagający układ oddechowy. Stosuje się go przy kaszlu i w chorobach płuc.

A do jakich celów leczniczych galangal wykorzystujemy dziś? Rzeczywiście surowiec ten bywa bardzo pomocny w przypadku wystąpienia niestrawności i wielu innych zaburzeń ze strony układu trawiennego, począwszy od czkawki, przez wspomniany już nieświeży oddech, a skończywszy na nudnościach i wymiotach. Galangal złagodzi także ból brzucha i przyśpieszy przemianę materii. Można przyjmować go profilaktycznie przy chorobie lokomocyjnej. Identycznie jak imbir pomoże na mdłości w początkach ciąży.

Poza skutecznym działaniem w obrębie narządów trawiennych, galangal wpływa pozytywnie również na nerwy i mięśnie, likwidując toczące się w nich procesy zapalne. Wspomaga także leczenie reumatyzmu. Cenione są wreszcie przeciwdrobnoustrojowe właściwości galangalu, zwłaszcza wobec grzybów i bakterii, ale także wirusów.

Sproszkowany galangal używany w formie przyprawy działa wzmacniająco i profilaktycznie. Leczniczo można przyrządzać z niego napary i herbaty, a także mikstury na bazie octu lub oleju, nadające się do płukania jamy ustnej przy zakażeniach grzybicznych oraz do okładania ciała w celu zlikwidowania bólu mięśni czy obrzęków. Sproszkowane lub świeże i przetarte kłącze można również prozdrowotnie spożywać z miodem w ilości 2 g 2-3 razy w ciągu doby. Taka kuracja działa przeciwbakteryjnie, wzmacniająco, polepsza krążenie i pomaga uporać się ze zgagą i resztą dolegliwości trawiennych. Identyczne właściwości mają poza tym wyciągi alkoholowe z kłącza galangi. Działają one również przeciwrobaczo, a także pobudzająco na krążenie i układ nerwowy. Picie nalewki przyrządzonej ze świeżo rozdrobnionego galangalu usprawnia procesy umysłowe i zwiększa wydajność pracy mózgu.

Jak można przekonać się o właściwościach galangalu? Przyprawę tę możemy nabyć w sklepach orientalnych i azjatyckich, zarówno stacjonarnych, jak i internetowych. Zwykle natkniemy się w nich na sproszkowany galangal, ale da się utrafić również jego wersję suszoną czy świeżą. Świeży galangal ma intensywniejszy smak, niż ten po sproszkowaniu, jednak nie pachnie tak intensywnie. Przechowywany długo, łatwo spleśnieje z powodu dużej zawartości wody, dlatego najlepiej zużyć go póki jest zupełnie świeży.

Sproszkowane kłącze galangalu zawiera olejki eteryczne, których główną składową są mono i seskwiterpeny, w tym chawikol, octan chawikolu, 1,8 cyneol i beta-kariofilen. Poza tym galangal to źródło flawonoidów, takich jak galanginy, kwercetyna i kemferol oraz galangoli – diarylheptanoidów o silnym działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym.

Na uwagę w tym zestawieniu zasługuje przede wszystkim galangina, związek z grupy flawanoli, który służy roślinom do naturalnej ochrony. Galangina wykazuje działanie antyoksydacyjne i według badań okazuje się skuteczna zwłaszcza w hamowaniu rozrostu komórek rakowych sutka.

Galangal służący celom leczniczym uprawia się w Indiach, Wietnamie, Tajlandii i Sri Lance. Od wieków to właśnie alpinia lekarska jest szczególnie ważna odmianą w rodzinie alpinii.

Galangal to roślina należąca do rodziny alpinii, imbirowatych bylin pochodzących z południowych stron Azji. Z kłącza galangalu wytwarza się przyprawę dość podobną do imbiru, zachowującą jednak swój wyjątkowy smak. Alpinie, zwłaszcza alpinia lekarska, jest cenioną rośliną leczniczą, jednak podobne właściwości prozdrowotne ma większość jadalnych galangali. Pomagają one przede wszystkim w dolegliwościach układu trawiennego.