Chrząszcze - Ekologia.pl
Szukaj zwierzęcia
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż
Biedronka azjatycka
Biedronka azjatycka
Harmonia axyridis
biedronka dwukropka
Biedronka dwukropka
Adalia bipunctata
Biedronka dziesięciokropka
Biedronka dziesięciokropka
Adalia decempunctata
Biedronka oczatka, Anatis ocellata
Biedronka oczatka
Anatis ocellata
Biedronka siedmiokropka, Coccinella septempunctata, seven-spot ladybird
Biedronka siedmiokropka
Coccinella septempunctata
Biegacz urozmaicony, fot. shutterstock
Biegacz urozmaicony
Carabus variolosus
Biegacz wręgaty, Carabus cancellatus
Biegacz wręgaty
Carabus cancellatus
Biegacz zielonozłoty, fot. shutterstock
Biegacz zielonozłoty
Carabus auronitens
Biegacz złocisty, fot. shutterstock
Biegacz złocisty
Carabus auratus
Chrabąszcz majowy, By Tik (pl.wikipedia.org) [GFDL or CC BY-SA 3.0], via Wikimedia Commons
Chrabąszcz majowy
Melolontha melolontha
Goliathus goliatus - samiec
Chrząszcz goliat
Goliathus goliatus
Grabarz pospolity, fot. shutterstock
Grabarz pospolity
Nicrophorus vespillo

Chrząszcze (Coleoptera) – najliczniejszy rząd owadów (Insecta), szeroko rozprzestrzeniony na całej kuli ziemskiej.

Występowanie
Chrząszcze są grupą kosmopolityczną, zamieszkującą różnorodne środowiska na wszystkich kontynentach, z wyjątkiem Antarktydy, Grenlandii, niektórych wysp arktycznych i lodowców wysokogórskich. Największe bogactwo gatunkowe występuje w lasach równikowych.  

Systematyka
Rząd liczy ok. 400 tysięcy opisanych gatunków, jednak szacuje się, że ich liczba może sięgać nawet 1,5 miliona. W Polsce występuje ok. 7 tysięcy gatunków chrząszczy.

Chrząszcze dzielą się na cztery podrzędy:

Drapieżne (Adephaga)

 

Wielożerne (Polyphaga)

Archostemata

  • ok. 40 gatunków żyjących współcześnie i wiele gatunków wymarłych;
  • najbardziej prymitywny pod względem budowy podrząd chrząszczy;
  • końce tylnych skrzydeł spiralnie skręcone podczas spoczynku;
  • biodra tylnych odnóży ruchome, czułki nitkowate lub paciorkowate.

Myxophaga

Budowa i tryb życia
Chrząszcze są rzędem o dużym zróżnicowaniu
morfologicznym i trybie życia. Owady te są bardzo zróżnicowane pod względem kształtu ciała – niektóre są długie i wąskie, inne owalne i spłaszczone. Chrząszcze wodne charakteryzują się opływowym kształtem ciała. Są przystosowane do pobierania różnego rodzaju poakrmu – istnieją gatunki roślinożerne, drapieżne, żywiące się martwymi lub rozkładającymi się szczątkami innych zwierząt (saprofagi), w tym żerujące na odchodach (koprofagi) oraz na martwych zwierzętach (nekrofagi).

Najmniejszym gatunkiem rzędu jest chrząszcz Scydosella musawasensis z rodziny piórkoskrzydłych (Ptiliidae) o długości ciała ok. 325 µm, największym gatunkiem jest herkules (Dynastes hercules) o długości 18 cm. Najcięższym gatunkiem jest goliat, zarówno w stadium larwalnym i jako owad dorosły (samiec), osiągający odpowiednio masę 115 g przy 11,5 cm długości i 70 – 100 g przy długości 11 cm.
 
Nazwa rzędu – tęgopokrywe (Coleoptera) – odnosi się przedniej pary skrzydeł, przekształconych w grube pokrywy i osłaniających tylną parę błoniastych skrzydeł, służących do lotu.

Cechą charakterystyczną chrząszczy jest aparat gębowy typu gryzącego, składający się z wargi górnej, dobrze rozwiniętych żuwaczek, żuchwy oraz wargi dolnej.

Chrząszcze mają dobrze wyksztalcene oczy złożone, złożonych z wielkiej ilości ommatidiów. Czułki mają różne kształty, posiadają różną liczbę członów. Głowa i tułów niektórych gatunków są opatrzone w duże wyrostki, np. u rohatyńca nosorożca czy jelonka rogacza.

Budowa odnóży rozmaitych gatunków chrząszczy jest odzwierciedleniem ich trybu życia – trzyszcze i biegacze posiadają długie odnóża, odnóża skarabeusze wyposażone są w kolce do kopania, odnóża chrząszczy wodnych mają wiosłowaty kształt, co umożliwia poruszanie się w wodzie.

Cykl życiowy
Chrząszcze mają zróżnicowane i złożone cykle rozwojowe. Są owadami holometabolicznymi – przechodzą przeobrażenie zupełne. Z zapłodnionego jaja rozwija się larwa (pędrak), które przekształca się w poczwarkę, a ta następnie w formę ostateczną, czyli imago.
 
Znaczenie
Większość chrząszczy pełni ważną rolę w obiegu materii organicznej – rozkładają martwą materię roślinną i zwierzęcą, stanowią ważne ogniwo w łańcuchach pokarmowych. Wiele gatunków chrząszczy drapieżnych pełni ważną rolę w zwalczaniu szkodników roślin uprawnych (np. biedronka odżywiająca się mszycami). Chrząszcze z rodziny biegaczowatych (Carabidae) są naturalnymi wrogami wielu szkodliwych owadów – żywią się jajami much i gąsienicami.

Niektóre chrząszcze z rodziny stonkowatych (Chrysomelidae), ograniczają rozprzestrzenianie się chwastów, poprzez zjadanie ich nasion, dzięki czemu niekonieczne jest używanie herbicydów.

Część gatunków służy jako pokarm dla wielu gatunków zwierząt hodowanych w terrariach, a także jako pokarm dla ludzi, np. larwa mącznika młynarka (Tenebrio molitor).

Wiele gatunków chrząszczy jest również szkodnikami roślin uprawnych, np. ryjkowcowate (Curculionidae), strąkowcowate (Bruchidae), rozwijające się w nasionach roślin motylkowych, tutkarzowate (Attelabidae), których larwy żyją w zwiniętych liściach drzew i krzewów owocowych oraz w owocach.
 
Chrząszcze z rodziny kornikowatych (Scotylidae) są szkodnikami lasów – larwy żyją w chodnikach pod korą drzew.
Wiele gatunków chrząszczy jest szkodnikami żywności – mącznik młynarek jest szkodnikiem niewłaściwie przechowywanego zboża, mąki, a także otrębów, sucharów i innych produktów zbożowych; larwy chrząszczy z rodziny skórnikowatych (Dermestidae) odżywiają się wędlinami oraz serami.