Pokrzywka – objawy, przyczyny i leczenie pokrzywki
Ekologia.pl Zdrowie Choroby Pokrzywka – objawy, przyczyny i leczenie pokrzywki

Pokrzywka – objawy, przyczyny i leczenie pokrzywki

Pokrzywka wydaje się najbardziej błahą ze wszystkich rodzajów wysypek, która często znika nie mniej niespodziewanie niż się pojawia. Co jednak robić, gdy problem nie mija, a wręcz się nasila lub też pojawia się zbyt regularnie? Czy pokrzywka może być symptomem poważniejszej choroby? Co robić, aby złagodzić towarzyszący jej uporczywy świąd?

Pokrzywce towarzyszy zwykle silny świąd zachęcający do drapania. Źródło: shutterstock

Pokrzywce towarzyszy zwykle silny świąd zachęcający do drapania. Źródło: shutterstock
Spis treści


Nazwa tej charakterystycznej wysypki nie jest oczywiście przypadkowa – jej typową formą są bowiem bąble występujące zwykle po poparzeniu pokrzywą. Wyrażenia tego użył już sam Hipokrates w IV w., określając swędzącą wysypkę jako knidosis („knido” to po grecku pokrzywa). Również współczesny medyczny termin urticaria odnosi się łacińskiego określenia dla rodzaju botanicznego pokrzyw. Jak widać, problem jest znany od wieków i pojawia się w  populacji dość często. Uważa się, że co czwarty dorosły przynajmniej raz w życiu doświadcza epizodu pokrzywki, a nawet 1-5% może cierpieć na nią w dłuższym okresie czasu.

Jak rozpoznać pokrzywkę?

Spośród dziesiątek rodzajów wysypek pokrzywka jest stosunkowo łatwo rozpoznawalna. Mowa o czerwonych, wywyższonych, wyraźnie obramowanych bąblach, które mogą przyjmować różne kształty (regularne i nieregularne) i wielkości oraz często mają tendencję do występowania w skupiskach. Skóra wokół nich jest na ogół również zaczerwieniona, często lekko opuchnięta, a czasem cieplejsza w dotyku. Pokrzywce, choćby tej najmniejszej, towarzyszy zwykle silny świąd skłaniający do ciągłego drapania, który czasem może zmieniać się w odczucie palenia.

Wysypka pojawia się zwykle bardzo niespodziewanie i w podobny sposób znika – jakby ręką odjął. Może utrzymywać się przez kilka minut, godzin, a nawet tygodni – w tym ostatnim przypadku mówimy o pokrzywce chronicznej w odróżnieniu od powszechniejszej, ostrej postaci, która z reguły ustępuje w ciągu 24 godzin. W zależności od liczby zgrubień na skórze mówi się przy tym o pokrzywce intensywnej (ponad 50 zmian w ciągu 24 godzin), umiarkowanej (20-50 zmian na dobę) lub lekkiej (mniej niż 20 bąbli).

U pacjentów z chroniczną pokrzywką (utrzymującą się ponad 6 tygodni) objawy towarzyszące mogą obejmować obrzęk naczynioruchowy, który manifestuje się silną opuchlizną głębokich warstw naskórka np. w obrębie ust, oczu, kończyn oraz genitaliów. Jest to symptom poważny, którego nie należy nigdy lekceważyć, bowiem, gdy dotknie gardła lub języka może utrudniać oddychanie!

Przyczyny pokrzywki

Trudniejsze niż prawidłowe rozpoznanie pokrzywki bywa ustalenie jej przyczyn. Bardzo często wysypka zdąży zniknąć nim dojdziemy do sedna problemu, co oczywiście jest pozytywnym scenariuszem, o ile nie pojawia się zbyt często i nie powoduje wyraźnego dyskomfortu. Częstsza, ostra forma pokrzywki najczęściej jest rezultatem reakcji organizmu na określony bodziec – może nim być lek, pożywienie (w szczególności orzechy, czekolada, ryby, pomidory, jajka, mleko, owoce jagodowe), sztuczne dodatki do żywności, ukąszenie owada czy kontakt z sokami roślinnymi. Bywa jednak także reakcją skóry na wysiłek fizyczny, zimno lub gorąc, promieniowanie słoneczne, wodę (zwłaszcza zimną), podwyższenie temperatury ciała, wibracje czy nacisk, zwłaszcza w dłuższym okresie czasu. Ze studiów naukowych wynika, że ponad 60% ludzi doznających ostrej pokrzywki upatruje jej przyczyny w skonsumowanym pożywieniu (Zuberbier, 1996) – tezy tej niestety nie da się jednoznacznie potwierdzić ze względy na krótkotrwałość symptomów.

Zdaniem lekarzy pokrzywkę w rzeczywistości bardzo często powodują jednak leki, które mogą działać zarówno jako alergeny (np. penicylina), jak i pseudoalergeny (np. niesteroidowe środki przeciwzapalne, takie jak ibuprofen). Jeszcze częstszą i z reguły ignorowaną przyczyną bywają wirusowe infekcje górnych dróg oddechowych, które właśnie w połączeniu z lekami przeciwgorączkowymi wywołują nagłą pokrzywkę.

Chroniczne przypadki swędzącej wysypki mają zwykle zupełnie inne podłoże, zdecydowanie rzadziej alergiczne. Za przyczyny wskazuje się natomiast składniki żywieniowe o działaniu pseudo alergicznym, wywołujące raczej nietolerancję niż faktycznie uczulenie. Mówi się tu przede wszystkim o naturalnych substancjach zawartych w niektórych owocach, warzywach i przyprawach. Poza tym chroniczna pokrzywka łączona bywa z chorobami autoimmunologicznymi oraz infekcjami wirusowymi, zwłaszcza wirusowym zapaleniem wątroby typu A i B, jak równię infekcjami bakteryjnymi, np. spowodowanymi przez H.pylori, patogen odpowiedzialny za chorobą wrzodową żołądka. Ponadto bywa także skutkiem ubocznym chorób tarczycy, zmian hormonalnych czy nowotworów.

Pokrzywka kontaktowa na przedramionach. Źródło: shutterstock

Czy pokrzywka może być groźna?

Pokrzywka zazwyczaj jest problemem, który może być śmiało bagatelizowany, zwłaszcza, jeśli zasięg wysypki jest niewielki, a częstotliwość sporadyczna. Mimo przejściowego dyskomfortu znika ona zwykle bez śladu. Bardziej niepokojące są oczywiście chroniczne postacie wysypki, które choć same w sobie nie muszą być groźne, bywają oznaką poważnych chorób.

Najczęstszym powikłaniem pokrzywki jest jednak infekcja wtórna powstała wskutek rozdrapania zmian na skórze. Świąd bywa tak uporczywy, że nieustannie pocieramy naskórek, prowadząc do jego uszkodzeń, przez które łatwo wnikają bakterie i grzyby. Gdy rozwinie się stan zapalny, konieczna może być terapia antybiotykami. Nagła pokrzywka o intensywnym przebiegu może być również jednym z pierwszych symptomów szoku anafilaktycznego, czyli groźnej dla życia reakcji alergicznej!

Dodajmy, że ludzie cierpiący na chroniczną pokrzywkę cierpią również z powodu wyraźnego pogorszenia jakości życia. Bywają częściej zestresowani, unikają towarzystwa, mają problem z odpoczynkiem, snem czy skupieniem uwagi. Uważa się wręcz, że 1 na 7 osób cierpiących na przewlekłą pokrzywkę przejawia skłonności popada w końcu w depresję lub zaburzenia lękowe.

Uwaga!
Pokrzywka nie jest wysypką zakaźną i nie trzeba się obawiać kontaktu z cierpiącym na nią człowiekiem!

Tabela przedstawiająca sposoby łagodzenia pokrzywki; opracowanie własne

Domowe sposoby łagodzenia pokrzywki

Jak już wyżej wspomniano, ostre postacie pokrzywki są najczęściej reakcją organizmu na określone bodźce zewnętrzne lub wewnętrzne. Naturalnie więc, pierwszą deską ratunku powinna być zawsze próba wyeliminowania niepożądanych czynników z otoczenia, o ile tylko da się je w czas zidentyfikować. Przy bardziej rozległych, powtarzających się epizodach pokrzywki wskazane bywa przejście na dietę pozbawioną alergenów i pseudo alergenów, a następnie ich stopniowe wprowadzanie i obserwowanie reakcji. Powrót pokrzywki pozwala łatwo odkryć winnego. Podobną eliminację w miarę możliwości należy przeprowadzić w zakresie przyjmowanych leków.

Niezależnie od przyczyny pokrzywki warto jednak także łagodzić same jej objawy, zwłaszcza jeśli sprawiają silny dyskomfort. Istnieje wiele skutecznych sposobów domowych, spośród których na uwagę zasługują przede wszystkim chłodne kąpiele, prysznice i kompresy. Obniżenie temperatury redukuje bowiem stan zapalny i gasi pierwotną reakcję. Niewskazane są jednak drastyczne zmiany temperatury – najlepiej jest więc chronić się zarówno przed upałem, jak i mrozem. Zdecydowanie poleca się również ograniczyć wszelkie formy ucisku – nosimy więc luźne, przewiewne ubrania, najlepiej z bawełny, zdejmując w razie potrzeby biżuterię, paski, itp. Pomocne mogą być również kąpiele z płatkami owsianymi, łagodzącymi stany zapalne skóry oraz aplikacja żelu lub soku z Aloe vera.

Pokrzywka w zbliżeniu – czerwone, wypukłe bąble na skórze. Źródło: shutterstock

Farmakologiczne leczenie pokrzywki

Pacjentom skarżącym się na chroniczną lub intensywną pokrzywkę podaje się z reguły w pierwszej kolejności leki antyhistaminowe, czyli potocznie mówiąc przeciwalergiczne – zarówno doustnie, jak i miejscowo. Niektóre można dostać bez recepty w aptece i zaaplikować sobie samodzielnie, najlepiej po konsultacji z farmaceutą.

Ponadto, cięższe przypadki leczy się również kortykosteroidami (np. prednizonem) podawanym doustnie w krótkich okresach – do ustania symptomów. Krem z hydrokortyzonem bywa także bardzo skuteczny w tym zakresie. W przypadku stwierdzenia szoku anafilaktycznego w ramach pierwszej pomocy podaje się pacjentom zastrzyk z epinefryny.

Kiedy należy udać do lekarza?

Pokrzywka z reguły nie wymaga leczenia ani konsultacji lekarskiej. Jeśli pojawia się jednak nagle i towarzyszą jej takie symptomy jak opuchlizna twarzy, zawroty głowy i słabość, problemy z oddychaniem, bóle brzucha, mdłości i wymioty lub utrata przytomności, należy bezzwłocznie wezwać pogotowie. Ponadto, do lekarza warto udać się zawsze w przypadku gdy pokrzywka ciągnie się tygodniami lub powtarza się w ramach częstych epizodów. Zleci on podstawowe badania krwi oraz testy wykrywające alergie. Samo wykrycie przyczyny bywa zwykle cudownym lekarstwem na pokrzywkę!

Ekologia.pl (Agata Pavlinec)
Bibliografia
  1. PAUL SCHAEFER, MD, PhD; "Acute and Chronic Urticaria: Evaluation and Treatment"; https://www.aafp.org/afp/2017/0601/p717.html; 2021-05-06;
  2. I. Cherrez Ojeda i in.,; "Etiology of chronic urticaria: the Ecuadorian experience"; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5753451/; 2021-05-06;
  3. Torsten Zuberbier, Marcus Maurer; "Urticaria: Current Opinions about Etiology, Diagnosis and Therapy"; https://www.medicaljournals.se/acta/content/html/10.2340/00015555-0240; 2021-05-06;
  4. Julia Benedetti; "Urticaria (Hives; Wheals)"; https://www.msdmanuals.com/professional/dermatologic-disorders/approach-to-the-dermatologic-patient/urticaria; 2021-05-06;
  5. Mayo Clinic; "Chronic hives"; https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/chronic-hives/symptoms-causes/syc-20352719; 2021-05-06;
  6. Neha Pathak; "Hives and Your Skin"; https://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/guide/hives-urticaria-angioedema; 2021-05-06;
4.6/5 - (8 votes)
Post Banner Post Banner
Subscribe
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments