Witamina P (citryn) – właściwości, działanie i występowanie
Każdy, komu miłe jest życie w zgodzie z naturą oraz dobre zdrowie, z pewnością słyszał o witaminie P, choć może pod inną nazwą. W rzeczywistości witamina P nie jest bowiem witaminą, ale mieszaniną aktywnych biologicznie związków roślinnych o zbawiennym wpływie na organizm. Związki te wzmacniają odporność, walczą z bakteriami i wirusami, chronią przed chorobami układu krwionośnego i odmładzają. A zatem zwał jak zwał – witamina P pod każdym szyldem ma nam wiele do zaoferowania.
Witamina P w cieniu witaminy C
Witamina P została odkryta w 1936 roku, dokładnie 3 lata po witaminie C. Oba te dokonania ma na swoim koncie węgierski biochemik Albert Szent-Györgyi, który w 1937 roku został uhonorowany Noblem w dziedzinie medycyny. Główną zasługą badacza, która zadecydowała o przyznaniu mu nagrody, było odkrycie kwasu askorbinowego i opisanie jego budowy chemicznej. Wyodrębnienie witaminy P to tak naprawdę nieuniknione pokłosie jego badań nad witaminą C. Noblista ustalił jej istnienie, usiłując dojść do tego, dlaczego witamina C zawarta w cytrynie wykazuje większą aktywność biologiczną niż ta w czystej, wyizolowanej formie. Okazało się, że naturalny kwas askorbinowy zawarty w cytrusach ma pewnego „pomocnika”, który wzmacnia jego działanie (przy okazji zaproponowano nazwę zamienną dla witaminy P – cytryn). Obie witaminy występują w tych samych źródłach i oddziałują na siebie – witamina P ułatwia i zwiększa przyswajalność kwasu askorbinowego. W organizmie odgrywają podobne role, przy czym witamina P ma wyjątkowe znaczenie zwłaszcza dla szczelności naczyń krwionośnych. Stąd zresztą wzięła się jej pierwotna nazwa – P jest tutaj skrótem od angielskiego słowa permeability oznaczającego przepuszczalność. Witamina P zmniejsza przepuszczalność naczyń krwionośnych, chroniąc organizm przed ewentualnymi konsekwencjami ich nadmiernej kruchości. Jak wiemy, podobną funkcję spełnia również kwas askorbinowy. Zapotrzebowanie na niego jest jednak nieco większe niż na witaminę P. Dzienna minimalna i niezbędna dawka dla dorosłego człowieka to 75 mg, tymczasem witaminy P powinniśmy sobie dostarczać w ilości około 20 mg na dobę.
A teraz najważniejsze rozróżnienie, które, pomimo wielu podobieństw tych dwóch substancji, nadaje im zupełnie inny charakter – witamina P w rzeczywistości nie jest wcale witaminą, a mieszaniną związków z grupy bioflawonoidów. Dowiedziono tego po latach od odkrycia Szent-Györgyi, co nieco umniejszyło formalną pozycję cytrynu. Nie znajdziemy go na krótkiej liście witamin niezbędnych do prawidłowego rozwoju. Nie zmienia to jednak faktu, że jest on bardzo istotnym elementem diety każdego z nas – usprawnia bowiem przebieg wielu ważnych procesów życiowych i wpływa dodatnio na funkcjonowanie organizmu.
| Daną substancję uznaje się za witaminę wówczas, gdy można mówić o jej ewentualnym niedoborze i związanych z nim charakterystycznych konsekwencjach. Witaminy to składniki egzogenne, niezbędne do życia. Niedobór cytrynu, choć przejawia się pewnymi dolegliwościami, nie zagraża zdrowiu czy życiu, ani nie wywołuje pełnego spektrum łatwo klasyfikujących się symptomów. 20 mg dziennego zapotrzebowania na cytryn to dawka umowna, ustalona z góry dla każdego, niezależnie od płci, wieku czy stanu zdrowia. Cytryn jako mieszanina bioflawonoidów, a więc substancji łatwo rozpuszczalnych w wodzie, nie odkłada się w organizmie, ale jest na bieżąco z niego wydalany. Nie można więc mówić o ewentualnym przedawkowaniu witaminy P. |
Kilka słów o bioflawonoidach
Bioflawonoidy to substancje wchodzące w skład roślin, mające ochraniać je przed chorobami i szkodliwymi czynnikami z zewnątrz – insektami, grzybami czy palącym słońcem. Funkcje te pełnią głównie dla owoców i najobficiej skoncentrowane są pod samą ich skórką. Znajdują się też w kwiatach, liściach, nasionach i korzeniach. Oprócz stanowienia naturalnego systemu odpornościowego roślin, nadają im również kolor, zapach i smak.
Jako witaminę P określa się zazwyczaj bioflawonoidy będące naturalnymi żółtymi barwnikami roślin, skoncentrowane przede wszystkim w cytrusach. Bioflawonoidy tworzą jednak potężną grupę związków organicznych. Jak dotąd ustalono istnienie aż 4000 substancji o tym charakterze. Najbardziej znanymi i najlepiej przebadanymi są rutyna, kwercetyna, hesperydyna, mirycetyna czy kemferol. Wszystkie cechują się działaniem antyoksydacyjnym, dlatego odgrywają szczególnie ważną rolę w profilaktyce ogólnoustrojowych chorób cywilizacyjnych, takich jak miażdżyca czy cukrzyca. Bioflawonoidy (flawonoidy) bywają nazywane bioflawonoidami cytrusowymi, występują jednak w wielu roślinach, również w jagodach, owocach dzikiej róży czy w zbożach.
| Źródła witaminy P w pożywieniu: |
|---|
Witamina P i jej wpływ na organizm
Bioflawonoidy dbają przede wszystkim o dobry stan układu krwionośnego. Uszczelniają ściany naczyń krwionośnych i zmniejszają ich przepuszczalność poprzez blokowanie enzymów proteolitycznych, które osłabiają elastyczność tkanki łącznej budującej śródbłonek naczyń. Co za tym idzie witamina P poprawia przepływ krwi w organizmie i obniża jej ciśnienie. Działa rozkurczowo na mięśnie gładkie układu krwionośnego, blokuje powstawanie złogów miażdżycowych, zapobiega wylewom i wybroczynom oraz krwawieniu z dziąseł, a nawet zmniejsza naszą podatność na powstawanie siniaków i „pajączków”. Bioflawonoidy to poza tym silne antyutleniacze, które hamują namnażanie się wolnych rodników i neutralizują działanie toksycznie utlenionego cholesterolu, opóźniają procesy starzeniowe skóry, wspierają pracę układu hormonalnego oraz działają przeciwzapalnie (blokując m.in. aktywność histaminy). Pamiętajmy, że cytron buduje naturalną barierę ochronną roślin. Na organizm człowieka wpływa więc tak samo – wzmacniając jego układ odpornościowy.
Dla kogo witamina P?
Spożywanie produktów z dużą ilością flawonoidów poleca się w szczególności osobom z nadwątloną odpornością, zwłaszcza okresie nasilonej podatności na grypę, przeziębienia oraz infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybiczne. Witamina P to naturalny lek na zbytnią kruchość naczyń krwionośnych, ich niską elastyczność, problemy z ciśnieniem czy postępujące zmiany miażdżycowe. Na ich zawartość w diecie powinny zwracać też uwagę kobiety w okresie menopauzalnym i skarżące się na wahania nastrojów podczas burz hormonalnych.
Witamina P w kosmetykach
Skoro bioflawonoidy uszczelniają naczynia krwionośne i zapobiegają ich pękaniu, kwestią czasu było włączenie ich w skład kosmetycznych receptur. Witamina P zasila przede wszystkim kosmetyki przeznaczone do skóry naczynkowej i wrażliwej, a także dojrzałej. Mają wzmacniać delikatne naczynka włosowate i zapobiegać ich pękaniu. Bioflawonoidy jako naturalne ekstrakty z roślin znajdziemy w kremach przeciwzmarszczkowych i łagodzących, a także uelastyczniających, nawilżających i zmiękczających skórę. To substancje multifunkcyjne, stąd tak szerokie jest ich zastosowanie. Są dodawane również do kosmetyków aptecznych o działaniu przeciwzapalnym czy przeciwgrzybicznym. Znajdziemy je poza tym w kremach pod oczy, szamponach przeciwłupieżowych i w balsamach po opalaniu.
Witamina P to nieco już nieaktualna nazwa zbiorcza, określająca grupę bioflawonoidów – związków roślinnych o działaniu wzmacniającym. Witamina P, inaczej cytryn, została wyodrębniona przy okazji odkrycia witaminy C i jest ściśle powiązana z jej działaniem – uelastycznia naczynia krwionośne, hamuje nadmierną krzepliwość krwi, obniża ciśnienie oraz chroni przed miażdżycą oraz innych chorobami układu krążenia. Znaczne ilości witaminy P znajdziemy w cytrusach, dzikiej róży, owocach głogu, jagodach, czerwonym winie i w niektórych zbożach.
- HaroldScarboroughA.L.Bacharach; "Vitamins & Hormones. Vitamin P"; Volume 7, 1949, Pages 1-55;
- Ralph H. Higby; "The chemical nature of vitamin P"; Journal of the American Pharmaceutical Association (Scientific ed.);
- Boris Sokoloff, Walter H. Eddy, James B. Redd; "THE BIOLOGICAL ACTIVITY OF A FLAVONOID (VITAMIN “P”) COMPOUND"; J Clin Invest. 1951 Apr; 30(4): 395–400.;
- ST. RUSZNYÁK & A. SZENT-GYÖRGYI; "Vitamin P: Flavonols as Vitamins"; Nature volume 138, page 27 (04 July 1936;
- Darla Leal; "Vitamin P: How Flavonoids Benefit Your Health"; verywellfit.com; 2020-02-14;
