Wpływ grupy krwi na zdrowie i sposób odżywiania

Czy to, jaką masz grupę krwi, ma znaczenie inne niż ewentualna kompatybilność przy transfuzji? Czy ludzkość można pod względem zdrowotnym podzielić na cztery różne typy na bazie prostego badania? Z niektórych źródeł dowiemy się wręcz, że grupa krwi determinuje stan naszego zdrowia i powinna decydować o codziennym jadłospisie. Na ile tym twierdzeniom faktycznie można wierzyć?

Medycyna wyróżnia cztery podstawowe grupy krwi, czyli charakterystyczne profile zdeterminowane obecnością określonych przeciwciał oraz czynników genetycznych: 0, A, B, AB. Dodatkowo każda z tych grup może mieć pozytywny lub negatywny czynnik Rh, definiowany jako obecność lub brak specyficznego antygenu na powierzchni erytrocytów. W efekcie więc całą ludzkość można podzielić na osiem kategorii – od najczęściej występującej 0 Rh+ po najrzadszą AB Rh-. Oczywiste jest, że przy transfuzji zgodność podawanej krwi jest aspektem kluczowym. Bardziej zagadkowy jest już jednak wpływ, jaki dana grupa krwi miałaby wywierać na nasze zdrowie.

O czym mówi grupa krwi?

O istnieniu grup krwi nie wiedzieliśmy do roku 1900, kiedy to austriacki lekarz Karl Landsteiner zidentyfikował w ludzkich żyłach antygeny pozwalające rozróżnić poszczególnych ludzi, a nawet wykluczyć ojcostwo. W ciągu ponad stuletnich badań okazało się nie tylko, że nie należy przetaczać krwi niezgodnej z danym typem, ale, że określone populacje na świecie mają nieco inną strukturę grup krwi. Podczas gdy rasa kaukaska składa się aż w 40% z osobników z grupą A, wśród Azjatów wskaźnik ten sięga zaledwie 27%. Niektóre ludy np. Bororo z Brazylii czy peruwiańscy Indianie posiadają tylko i wyłącznie grupę 0, a jej częste występowanie odnotowuje się także u rdzennych Indian Północnoamerykańskich (79%), australijskich aborygenów (61%) czy Sudańczyków (62%). Grupa B z kolei, ogólnie rzadziej występująca, jest typowa dla Wietnamczyków, Tajów, Filipińczyków czy Koreańczyków. Najrzadsza grupa, AB, średnio stanowi ok. 5% populacji, ale jest nawet dwukrotnie wyższa u Hindusów, węgierskich Romów, ludności z regionu Pekinu czy Tatarów.

Zdaniem naukowców w grupach krwi ukryta jest też tajemnica o pochodzeniu i ewolucji człowieka – dla przykładu szympansy mają tylko grupy A i 0, goryle zaś tylko grupę B. Co więcej, ponieważ indywidualną grupę krwi dziedziczymy bezpośrednio po rodzicach, jest ona swego rodzaju nośnikiem rodzinnej historii. W pogłębionych badaniach nad przyczyną rozwoju aż czterech grup krwi naukowcy doszli do wniosku, że obecne w nich przeciwciała miały oryginalnie chronić dane populacje przed określonymi chorobami typowymi dla konkretnych regionów. Z tej hipotezy wypływa też teoria o wpływie grupy krwi na ludzkie zdrowie.

Ciekawostka: Najrzadszą grupą krwi na świecie jest tzw. fenotyp bombajski odkryty w 1952 r. Mowa o grupie krwi 0 występującej u osób z genami odpowiedzialnymi za rozwój grup A i B.

Grupa krwi a skłonności do chorób

Badania nad związkami między grupą krwi a predyspozycjami do określonych problemów zdrowotnych wciąż trwają. Z najnowszych studiów (Kim i in., 2021) wynika na przykład, że w przypadku wirusa Covid-19 najbardziej narażeni na poważny przebieg i śmierć są ludzie z grupą krwi A, podczas, gdy w najbardziej sprzyjającym położeniu znajdują się osoby z grupą 0. Ci ostatni mają też być bardziej odporni na malarię i inne infekcje zakaźne i rzadziej rozwijają chorobę Crohna. Z drugiej strony, częściej cierpią oni na chorobą wrzodową żołądka, zaburzenia krwawienia, toczeń rumieniowaty, twardzinę układową, chorobę Hashimoto, raka skóry oraz naderwania ścięgien Achillesa. Kobiety z grupą „O” częściej dotyka też nadciśnienie ciążowe, ale są lepiej chronione przed rakiem jajników.

Posiadacze grupy A są z kolei bardziej podatni na niektóre nowotwory np. trzustki czy żołądka, a także choroby serca oraz reumatoidalne zapalenie stawów czy spondyloartropatię. Problemy kardiologiczne generalnie są znacznie powszechniejsze o osób z genem ABO (grupy krwi A, B, AB), zwłaszcza, jeśli współwystępują ze zanieczyszczeniem najbliższego środowiska życia. W porównaniu z grupą O podlegają oni również większemu ryzyku rozwoju demencji i problemów z pamięcią (zwłaszcza grupa AB), stwardnienia rozsianego. Grupa B natomiast obniża ryzyko powstawania kamieni nerkowych, ale predysponuje do rozwoju cukrzycy typu II. Grupa AB ma być enigmatyczną hybrydą grup A i B i podlegać podobny ryzykom, ze szczególnie wysokim prawdopodobieństwem rozwoju zakrzepicy.

Ciekawostka: Norowirusy to patogeny odpowiedzialne za przykre infekcje układu pokarmowego przebiegające z silną biegunką. Okazuje się, że poszczególne szczepy wirusa nauczyły się „łapać” za komórki z konkretnym antygenem. To tłumaczy, dlaczego w zamkniętej społeczności tylko część ulega czasem zakażeniu, a część wydaje się być odporna.

Osobowość według grupy krwi?

Co ciekawe, w Azji rozwinęła się nawet filozofia, według której grupa krwi wpływa również na naszą osobowość i temperament. Nie jest to nauka sensu stricte, ale raczej pseudonaukowe wierzenia pozwalające już po narodzinach przepowiadać rozwój danego człowieka w sensie emocjonalnym. Zgodnie z japońskim systemem „Ketsueki-gata” osoby z grupą A mają być przede wszystkim kreatywne, mądre i chętne do współpracy, przejawiając jednocześnie skłonności do uporu oraz rygorystyczności. Grupa B ma z kolei być skorelowana z siłą, pasją, empatią i decyzyjnością, kosztem egoistycznych i chaotycznych zachowań. Ludzie z grupą AB mieliby być wyjątkowo racjonalni i zdolni do przystosowania się, ale zarazem zapominalscy oraz zbyt krytyczni. Wreszcie, grupa 0 ma wiązać się z pewnością siebie, determinacją i intuicją, a z drugiej strony egocentryzmem i niestabilnością.

Nie ma na dzień dzisiejszy żadnych dowodów na faktyczne przełożenie grupy krwi na charakter człowieka, ale w przeszłości pojawiały się już studia sugerujące takowy związek. Szacuje się natomiast, że nawet 2/3 ludności zamieszkującej wschodnią Azję wierzy w ową teorię!

Dieta oparta na grupie krwi

Przełomem w podejściu do teorii grup krwi stała się opublikowana w 1996 r. książka „Eat Right 4 Your Type”. Jej autor, dr. Peter D’Adamo sugeruje, że ludzie z różnymi grupami krwi w odmienny sposób reagują na składniki pokarmowe, a niektóre z nich są dla określonych grup wręcz niewskazane powodując tzw. aglutynizację krwi. D’Adamo opracował też specjalną dietę, która zyskała popularność na całym świecie, stając się marketingowym bestsellerem.

Zgodnie z tą teorią posiadacze grupy krwi 0 to pierwotni łowcy, którzy powinni przede wszystkim konsumować pokarmy pochodzenia zwierzęcego, wykluczając większość produktów roślinnych. Dla grupy A, wywodzącej się rzekomo z najstarszych rolników, poleca się natomiast dietę w przeważającej części wegetariańską z wykluczeniem większości produktów mięsnych. Osoby z grupą B mają być potomkami nomadów o najsilniejszym systemie immunologicznym i wyjątkowej wśród ludzi zdolności do trawienia produktów nabiałowych. Grupa AB ma być natomiast wypadkową grup A i B.

Dieta oparta na grupach krwi obiecuje szybką utratę kilogramów i poprawę ogólnego zdrowia, ze zmniejszeniem ryzyko rozwoju poważnych chorób. Jest przy tym zaskakująco szczegółowa, klasyfikując niemal każdy produkt jako korzystny, neutralny bądź zabroniony dla posiadaczy danej grupy. Ogólnie, wszystkim zaleca też wyzbyć się słodyczy, prostych węglowodanów czy alkoholu, a za to konsumować zdrowe oleje roślinne, tłuste ryby morskie, przyprawy takie jak kurkuma czy zieloną herbatę. Zdaniem wielu krytyków to właśnie jest też jej najkorzystniejszy aspekt, który może faktycznie sprzyjać utracie wagi. Pozostałe postulaty D’Adamo są jednak w najlepszych przypadku niepotwierdzone, a w części wręcz obalone. Dla przykładu, sugerowana grupie 0 rezygnacja z produktów roślinnych przy dominującej konsumpcji mięsa przez większość naukowców uznawana jest za wyjątkowo szkodliwą, podwyższając wręcz ryzyko rozwoju raka jelita grubego.

Czy warto podejmować wybory na bazie grupy krwi?

Trudno jest w obliczu powyższego przekonywać kogokolwiek, aby dobierał żywność pod kątem zaleceń dr D’Adamo. Również inne teorie łączące odżywanie z grupą krwi nie znajdują potwierdzenia we współczesnej wiedzy medycznej. Tym niemniej, korelacja między antygenami we krwi a zdrowiem jest silna i udowodniona, nawet, jeśli nie do końca jeszcze zbadana. I choćby z tego właśnie względu warto znać swoją grupę krwi i rozumieć ryzyka z nią związane. Świadomość obciążenia genetycznego może być bowiem podstawą do decydowania o stylu życia, zwłaszcza w aspekcie ewentualnego ograniczania ryzyka chorób serca, cukrzycy czy nowotworów. Niezależnie od grupy krwi nikomu nie sprzyja śmieciowej jedzenie, brak ruchu czy palenie – niektórzy z nas mogą ich konsekwencje odczuć wyraźniej niż inni!