woda surowa
Woda surowa, woda nieuzdatniona – woda pozyskiwana z naturalnych źródeł (np. woda deszczowa, woda źródlana, woda rzeczna, woda gruntowa), która przed użyciem nie jest poddawana procesowi uzdatniania. Woda surowa wykorzystywana jest w rolnictwie (nawadnianie upraw, pojenie zwierząt hodowlanych), budownictwie (produkcja cementu) oraz gospodarstwach domowych (nawadnianie ogródków przydomowych, spłukiwanie urządzeń sanitarnych, pranie, mycie samochodów, prace porządkowe); po uzdatnieniu ma zastosowanie jako woda pitna, woda przemysłowa, woda do celów medycznych oraz woda do chłodzenia urządzeń ciepłowniczych.
Właściwości wody surowej
Woda surowa (ang. raw water), zwana również wodą nieuzdatnioną (nie poddaną procesowi uzdatniania), jest nieprzetworzoną, niefiltrowaną i niesterylną wodą pozyskiwaną ze źródeł naturalnych – opadów atmosferycznych (np. woda deszczowa), obszarów źródliskowych potoków, strumieni i rzek (woda źródlana), zbiorników wody stojącej (woda jeziorna), cieków wodnych (woda rzeczna), studni (woda studzienna) oraz pokładów wody znajdujących się pod powierzchnią ziemi (woda gruntowa).
Wody surowe cechują się zróżnicowanym składem w zależności od źródła pozyskiwania, lecz przeważnie każda naturalna woda surowa zawiera rozpuszczone gazy i sole nieorganiczne (np. węglan wapnia CaCO₃ i węglan magnezu MgCO₃ odpowiedzialne za twardość wody), zawiesiny substancji nieorganicznych i rozpuszczone substancje organiczne (np. pochodzące z rozkładu materii organicznej kwasy humusowe odpowiedzialne za przebarwienia wody i jej metaliczny posmak).
W wodzie surowej występują również zanieczyszczenia mechaniczne (np. drobnoziarniste cząstki gliny i mułu) oraz zanieczyszczenia biologiczne (mikroorganizmy chorobotwórcze wywołujące zakażenia i choroby układu pokarmowego). Głównymi patogenami obecnymi w wodzie surowej są bakterie (np. pałeczka okrężnicy, przecinkowiec cholery, pałeczka czerwonki, pałeczka duru brzusznego), wirusy (np. wirus zapalenia wątroby typy A) oraz pierwotniaki (np. ogoniastek jelitowy wywołujący giardiozę).
Woda surowa pozyskiwana z wód powierzchniowych może zawierać także zanieczyszczenia antropogeniczne, takie jak pestycydy, substancje powierzchniowo-czynne (np. związki perfluoroalkilowe), węglowodory ropopochodne, fenole, polichlorowane bifenyle oraz metale ciężkie (np. ołów, miedź, chrom, kadm, rtęć, cynk), których głównych źródłem są ścieki, odpady komunalne i przemysłowe oraz spływające z pól uprawnych środki ochrony roślin i nawozy sztuczne.
Woda surowa pozyskiwana z opadów atmosferycznych, np. woda deszczowa (deszczówka), zawiera duże ilości rozpuszczonych gazów (tlenu, dwutlenku węgla, azotu, dwutlenku siarki, siarkowodoru, tlenku azotu); w jej skład wchodzą również pyły przemysłowe, sadza, pyłki roślinne, niewielka ilość soli nieorganicznych oraz mikroorganizmy chorobotwórcze, które wymywane są z atmosfery bądź spływają wraz z wodą z pokryć dachowych (bakterie, wirusy, pierwotniaki i grzyby).
Uzdatnianie wody surowej
Uzdatnianie wody surowej pozyskiwanej ze źródeł naturalnych obejmuje szereg procesów technologicznych, fizycznych i chemicznych, których głównym celem jest usunięcie obecnych w niej zanieczyszczeń chemicznych (np. azotanów), mechanicznych (np. cząstek gleby) oraz biologicznych (mikroorganizmów chorobotwórczych) a także występujących w nadmiernych ilościach zawiesin związków nieorganicznych i wielkocząsteczkowych związków organicznych, aby możliwe było jej wykorzystanie w określonym celu (np. jako woda pitna, woda na cele medyczne, woda przemysłowa).
Procesy uzdatniania wody surowej obejmują filtrację (oczyszczanie mechaniczne z dużych cząstek ciał stałych, np. cząstek gliny i mułu), odżelazianie i odmanganianie (usuwanie jonów żelaza i manganu), dezynfekcję (usuwanie z wody mikroorganizmów chorobotwórczych za pomocą chlorowania, ozonowania, fluorowania, promieniowania ultrafioletowego), aerację (usuwanie dwutlenku węgla i innych obecnych w wodzie gazów), demineralizację (usuwanie nadmiaru rozpuszczonych soli), odkwaszanie (usuwanie nadmiaru kwasu węglowego) oraz odwanianie (usuwanie nieprzyjemnych substancji zapachowych i smakowych).
Uzdatnianie wody surowej pozyskiwanej z zasobów wód podziemnych polega głównie na procesie odżelaziania i odmanganiania oraz dezynfekcji wody przeznaczonej do picia bądź na potrzeby gospodarcze i przemysłowe przez chlorowanie z wykorzystaniem gazowego chloru. Uzdatnianie wody surowej pozyskiwanej z wód powierzchniowych polega na usuwaniu zawiesin substancji nieorganicznych i wielkocząsteczkowych związków organicznych za pomocą koagulacji, sedymentacji i filtracji na złożu piaskowym (bądź złożu węgla aktywnego w przypadku wód bardzo zanieczyszczonych). Wodę przeznaczoną do picia i wykorzystania na potrzeby gospodarcze lub przemysłowe poddaje się następnie procesowi dezynfekcji.
Wykorzystanie wody surowej
Woda surowa wykorzystywana jest w rolnictwie do nawadniania upraw i pojenia zwierząt hodowlanych, w budownictwie służy m.in. do produkcji cementu, w gospodarstwach domowych używana jest do nawadniania ogródków, spłukiwania urządzeń sanitarnych, prania, mycia samochodów oraz różnego rodzaju prac porządkowych. Surowa woda używana jest również do picia i gotowania żywności w wielu krajach rozwijających się, co stwarza duże ryzyko wystąpienia groźnych dla zdrowia i życia zakażeń i chorób układu pokarmowego wywoływanych przez obecne w nieuzdatnionej wodzie mikroorganizmy chorobotwórcze. Woda surowa po uzdatnieniu ma zastosowanie jako woda pitna, woda przemysłowa (np. w przemyśle spożywczym, przemyśle farmaceutycznym), woda do celów medycznych oraz woda do chłodzenia urządzeń ciepłowniczych.
