Kanapki – historia, rodzaje i przepisy na kanapki

Podobno Amerykanie jedzą ponad 300 milionów kanapek dziennie – to naród, który wyjątkowo lubi to szybkie danie, ale z pewnością nie jedyny, który je docenił. W prawie wszystkich kuchniach świata znajduje się jakaś słynna kanapka, podawana na różne sposoby: na innych rodzajach pieczywa, na ciepło, na zimno, z dodatkami, często nietypowymi… Kanapka jednak nie zawsze była aż tak popularna, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych. Poznajmy zatem najsłynniejsze i najbardziej pomysłowe kanapki, łatwe do odtworzenia w domu i być może ciekawsze, niż te jedzone do tej pory.

Historia kanapki

Kanapka, jaką znamy w obecnej formie, została spopularyzowana w Anglii w 1762 roku przez Johna Montagu. Legenda głosi, że ów hrabia spędzał wiele godzin przy stole karcianym i któregoś razu poprosił swojego kucharza, by ten przyniósł mu coś, co mógłby zjeść bez wstawania z miejsca, i tak właśnie narodziła się kanapka. Nie była to jednak pierwsza sytuacja, w której pojawiła się kanapka; potrawa, w której przekłada się chleb odpowiednim nadzieniem, miała swoje początki w słynnych tureckich i greckich półmiskach mezze. To właśnie w nich różne dipy, sery i mięsa były wkładane między warstwy chleba i na chleb i to właśnie tam hrabia miał podpatrzeć inspirację do kanapki.

W USA kanapki pojawiły się za sprawą Angielki Elizabeth Leslie, która w swojej książce kucharskiej z 1840 roku „Directions for Cookery” , dokładnie opisała jak należy przyrządzać i podawać kanapki. Jednak prawdziwy bom na „sandwiche” pojawił się w 1900 roku, kiedy piekarnie zaczęły sprzedawać pieczywo krojone. Od tej pory wzrosła popularność kanapek, które stały się łatwym, przenośnym posiłkiem zarówno dla pracowników, jak i dzieci w wieku szkolnym.

Słynne, kultowe kanapki

Kanapki – ta potrawa ma to do siebie, że można ją spotkać w niemal w każdym zakątku świata, a przyrządza się ją na różne sposoby. W zależności od rodzaju chleba, dodatków, temperatury, sposobu podania, mogą to być zupełnie inne dania. Warto poznać kilka kultowych kanapek, które zjada się na całym świecie.

1. The Philly Cheesesteak, USA

To chyba najpopularniejsza kanapka w Stanach Zjednoczonych, z powodzeniem odtwarzana w innych częściach świata. To najbardziej kultowe danie w Filadelfii, mieście na wschodnim wybrzeżu. Sekretem tej kanapki jest grillowane mięso i stopiony ser, często połączony ze smażoną cebulą, pieczarkami lub papryką, podane na długiej, kruchej bułce, zawsze na ciepło. Wynaleziono ją w 1930 roku, gdy niejaki Pat Olivieri, sprzedawca hot dogów, usmażył wołowinę na grillu i postanowił zrobić z nią wyjątkową kanapkę. Tak się stało, że przejeżdżający obok taksówkarz też o nią poprosił i wkrótce pomysł ten zyskał rzesze fanów. Jak zrobić słynnego „philly”? To bardzo proste. Kluczem jest dobrej jakości wołowina, koniecznie pokrojona na bardzo cienkie plasterki (można o to poprosić już w sklepie mięsnym). W najprostszej wersji wystarczy podsmażyć pokrojoną cebulę i zdjąć ją z patelni; następnie na tej samej patelni usmażyć wołowinę, a potem dodać z powrotem cebulę. Włożyć składniki do ciepłej bułki, przykryć dwoma plastrami sera… i gotowe! Warto też posmarować wcześniej chleb solonym masłem i dodać odrobinę majonezu – choć wtedy kanapka zyska na kaloryczności.

2. Doner Kebab, Turcja/Niemcy

Szaszłyki Döner to rodzaj tureckiego dania, na które składa się przyprawione mięso „ogolone” z pionowego rożna. Ten charakterystyczny styl przyrządzania potraw sięga czasów Imperium Otomańskiego. W Europie trend na kebaba rozpoczął się w Berlinie; po raz pierwszy przyrządził go turecki imigrant, Kadir Nurman. Zainspirowany szybkim, berlińskim stylem życia, zaczął serwować prostą kanapkę, w płaskim chlebku, z warzywami, pieczonym mięsem i sosem, która wydawała się idealnym pomysłem dla zapracowanych berlińczyków. Obecnie tylko w samych Niemczech sprzedaż kebaba Döner osiąga zdumiewającą wartość, bo wynosi ponad 3,5 miliarda euro rocznie, a każdego dnia konsumowanych jest około 600 ton mięsa Döner, co sprawia, że jest to jeden z najpopularniejszych fast foodów w tym kraju.

3. Vada Pav, Indie

Kolejną wartą uwagi kanapką jest znana z Indii, wegetariańska vada pav. Wymyślił ją niejaki Ashoka Vaidyi, młody przedsiębiorca, który podał smażonego w cieście ziemniaka na chlebie z sosem czosnkowym na wierzchu, rozpoczynając tym samym rewolucję kulinarną, która trwa do dziś. Ciekawym faktem jest to, że w latach 90. XX wieku pojawiła się w Indiach amerykańska sieć fast food McDonald’s, ale do tej pory nie osiągnęła wielkiego sukcesu. I to właśnie przez vada pav! Okazuje się, że dzięki mechanizacji sieci McDonald’s, wszystkie burgery smakują tak samo, zupełnie inaczej jest jednak w przypadku hinduskiej kanapki. Każdy sprzedawca może pochwalić się swoim sekretnym przepisem i składnikiem, co sprawia, że kanapki vada pav smakują niepowtarzalnie.

Vada pav można zjeść o dowolnej porze dnia, na przykład podczas śniadania, brunchu lub jako wieczorną przekąskę. Aby zrobić sobie klasyczną hinduską kanapkę, należy mieć: pav – czyli bułki obiadowe (można je samemu upiec), batata vada – czyli smażony placek nadziewany ziemniakami, zielony chutney – czyli specjalny sos wykonany z kolendry lub z mięty i kolendry. Jest to kanapka zdecydowanie bardziej czasochłonna, ale naprawdę warto spróbować jej chociaż raz w życiu!

4. Gatsby, Republika Południowej Afryki

Gatsby to z kolei charakterystyczna kanapka Kapsztadu (Republika Południowej Afryki), składająca się z chrupiącej, tostowanej bułki nadziewanej plastrami bolonii (czyli mortadeli, włoskiej szynki), frytkami, keczupem, sałatą i ostrym sosem z papryczek piri-piri. Kanapka jest tak duża, że zwykle kroi się ją na cztery porcje. Jeśli pojawiają się skojarzenia z filmem „Wielki Gatsby” – to dobrze! To stąd wzięła się nazwa tej kanapki, nawiązująca do jej wielkości, obfitości i wyjątkowego bogactwa nadzienia. Obecnie istnieje wiele wariacji na temat tej kanapki, dodaje się do niej np. kalmary lub kiełbaski. Podobno została stworzona przez Rashaada Pandy’ego, który wymyślił ją, łącząc składniki, które miał akurat pod ręką, aby nakarmić grupę głodnych klientów.

Najważniejsze w tej kanapce są frytki oraz ostry sos, reszta może ulec modyfikacjom. Klasyczna wersja tej potrawy jest dosyć łatwa w przygotowaniu. Przede wszystkim należy przyszykować kilka plasterków bolonii (mortadeli), chrupiące bułki, upieczone/usmażone grube frytki, dużo keczupu i sos piri-piri (uwaga, jest on bardzo ostry i używa się go w niewielkich ilościach), sałatę lodową. Najpierw należy usmażyć mortadelę, aż się zarumieni, ułożyć ją na ciepłej i chrupiącej bułce, a następnie przykryć resztą dodatków. Gotowe!

5. Croque-monsieur, Francja

To klasyczna francuska kanapka na ciepło, która składa się z cienkiego plastra szynki i stopionego sera włożonego między dwie kromki chleba. Wieść niesie, że oryginał pojawił się po raz pierwszy w paryskich kawiarniach już w 1910 roku, a niektórzy twierdzą nawet, że została wynaleziona przez przypadek, gdy ktoś zostawił lunch w pobliżu gorącego kaloryfera i odkrył, że ser na chlebie apetycznie się roztopił. Ser, to bardzo ważny składnik croque-monsieur i najlepiej, żeby to był oryginalny ser Gruyère. Finalnie kanapkę należy podsmażać na maśle, aż będzie chrupiąca i złocistobrązowa. Croque-monsieur jest tak popularna, że znalazła swoje miejsce w książce Prousta – „W poszukiwaniu straconego czasu” z 1918 roku.

6. Chip Butty, Wielka Brytania

Bardzo prosta i pyszna kanapka. Chip butty pochodzi z Wielkiej Brytanii i, podobnie jak Gatsby, składa się z frytek, które w tym przypadku umieszczone są warstwami między chlebem posmarowanym masłem. Czasami dodaje się do niej lubiany w Wielkiej Brytanii ocet słodowy, majonez lub keczup. Kanapkę tę można znaleźć w restauracjach w całej Wielkiej Brytanii, czasami zamiast frytek dodaje się panierowane i smażone na głębokim tłuszczu ziemniaki. Jest to bomba… z pewnością kaloryczna!

7. Bánh mì, Wietnam

Bánh mì to popularna i bardzo powszechna w Wietnamie kanapka, której podstawowym składnikiem jest bagietka. Ten rodzaj chleba został przywieziony do Wietnamu w okresie kolonialnym przez Francuzów. Obecnie bánh mì jest kompromisem pomiędzy francuskimi wpływami (chrupiący chleb, mięso), a tradycjami wietnamskimi dodatkami (kolendra, chilli, pikle). Dzisiaj ta kanapka jest podawana
w nieskończonej liczbie wariacji – pełnych mięsa, tofu, masła, pasztetu, pikli, jajek lub nawet samych warzyw. Do tego ogromna liczba sosów – pikantnych, rybnych czy majonezowych. Łatwo można ją przygotować w domu, a w Wietnamie bardzo często podawana jest na ciepło.

Jak zrobić kanapkę idealną?

Choć każdy z pewnością ma już swoje ulubione kanapki i doskonale wie, jak je przyrządzić, to okazuje się, że warto kierować się przy tym kilkoma zasadami. Idealna kanapka nie może być nudna, dlatego warto poznać parę wskazówek specjalistów-kucharzy.

Przede wszystkim, by kanapka się wyróżniała, często wystarczy tylko jeden, dodatkowy, wyjątkowy składnik. Można spróbować dodać świeże zioła, pokrojone jajko na twardo lub zrobić własne szybkie pikle – ogórek, ocet, olej, cukier brązowy, sól i pieprz. Ważny jest także chleb, który jest przecież podstawą kanapki. W jego wyborze można się kierować nadzieniem – jeśli planujemy zrobić kanapki bogate w warzywa i sosy, to najlepiej postawić na zwarty i bardziej twardy chleb albo tortillę. Dzięki temu chleb nie „zamoknie” i nie rozpadnie się, a składniki pozostaną świeże i odpowiednio nawilżone.

Jednak odpowiednie nawilżenie w kanapce jest bardzo ważne i sprawia, że przyjemniej się ją je. Aby uzyskać odpowiednią ilość wilgoci – należy posmarować kromkę, co pomoże utrwalić smak. W tym celu należy użyć masła, majonezu, musztardy, twarogu, awokadopesto, dżemem, chutneyem lub salsą.

Jeśli stawiamy na kanapki chrupiące, to z pewnością warto użyć w nich sałaty. Sałatę jednak koniecznie należy wcześniej osuszyć ręcznikiem kuchennym, aby chleb nie zmiękł (można też kupić specjalne suszarki do sałaty!). Warto ułożyć sałatę na wierzchu kanapki, aby pozostała chrupiąca. Mokre składniki nie powinny leżeć bezpośrednio na chlebie, powinno się je przekładać suchymi warstwami (np. serem czy wędliną). Oto przykład zupełnie klasycznej kanapki i jej warstw: sałata, pomidor, mięso (lub inne nadzienie), a następnie ser. Choć to „tylko” kanapki, nie warto zapominać o przyprawach i dodać coś więcej, niż tylko pieprz i sól.

Najszybsze danie świata, jakim jest kanapka, ma wielu zwolenników. Nic dziwnego – łatwo ją przenieść, długo pozostaje pyszna, robi się ją zazwyczaj bardzo szybko i na dodatek istnieje nieskończona ilość jej wariacji. Warto podpatrzeć przepisy pochodzące ze świata, żeby uczynić to zwykłe danie, czymś niezwykle smacznym.