Sos salsa – właściwości, skład i zastosowanie sosu salsa

Pomidorowy sos salsa zawojował nie tylko meksykańskie stoły, ale także został doceniony w europejskiej kuchni. Sos salsa znakomicie sprawdza się jako nie tylko dip do przekąsek, ale również jako jeden ze składników pizzy, makaronu czy potraw kuchni meksykańskiej. Jest nie tylko pyszny i zdrowy, ale również banalnie łatwy w przygotowaniu. W czym tkwi sekret sosu salsa?

1. Sos salsa - co to takiego?
2. Właściwości prozdrowotne sosu salsa
3. Sos salsa - z czym to się je?
4. Sos salsa w kuchni
5. Czy warto jeść sos salsa?

Sos salsa - co to takiego?

Sos salsa to obowiązkowy dodatek do niemalże każdego dania kuchni meksykańskiej. Nie może go zabraknąć na tamtejszych stołach. To rodzaj zimnego, zazwyczaj pikantnego sosu, przygotowanego ze zmiksowanych albo drobno posiekanych warzyw z przyprawami. Istnieje wiele rodzajów sosu salsy, w zależności od wykorzystanych składników, ale największą furorę robi tradycyjny, pomidorowy sos salsa.

Sos salsa znany był na długo przed przybyciem Kolumba do Nowego Świata. Wynalezienie sosu salsa przypisuje się starożytnym ludom zamieszkującym tereny dzisiejszej Ameryki Środkowej i Południowej: Inkom, Majom i Aztekom. Połączyli oni pomidory z papryką chili, zmielonymi nasionami dyni i spożywali je głównie jako przyprawę podawaną wraz z drobiem, dziczyzną, rybami i owocami morza. Dopiero w XVI wieku Hiszpanie po raz pierwszy zetknęli się z tym wynalazkiem kulinarnym. Takie połączenie smaków bardzo przypadło im do gustu, zaś kombinacja warzyw i przypraw oficjalnie została nazwana salsą przez Alonso de Molina w 1571 roku.

Słowo „salsa” wywodzi się z języka hiszpańskiego i oznacza po prostu „sos”, zaś w języku łacińskim „salsa” oznacza „słone” od „sal” czyli „sól”. Co ciekawe, w kuchni polskiej sos salsa znany był od dawna, chociaż nie pod nazwą sos salsa. Jego definicję w słowniku łacińsko-polskim zamieścił w 1564 roku polski leksykograf Jan Mączyński. Opisał go jako kwaskowatą przyprawę do potraw: sos z octem pieprznym. 

Właściwości prozdrowotne sosu salsa

Podstawowym składnikiem sosu salsa są pomidory, które posiadają liczne właściwości zdrowotne i lecznicze. Dzięki bogactwu witamin i soli mineralnych, niewielkiej wartości energetycznej oraz niskiemu indeksowi glikemicznemu znakomicie wpływają na zdrowie i urodę. Witaminy, które znajdują się w pomidorze to przede wszystkim witamina C, która nie tylko wzmacnia odporność naszego organizmu, a także przyspiesza proces gojenia się wszelkich ran. Nie braknie tu również wartościowych witamin z grupy B (maja pozytywny wpływ na układ nerwowy), witaminy K (zapobiega zakrzepom krwi) oraz PP (ma wpływ na metabolizm cukru we krwi). Pomidor zawiera także beta-karoten odpowiedzialny za neutralizację wolnych rodników. Pomidory zawierają także ważne składniki mineralne. Znane są przede wszystkim z wysokiej zawartości potasu, który ma wpływ na proces dotlenienia mózgu, poprawia koncentrację, relaksuje układ nerwowy i pomaga walczyć ze stresem, a także zmniejsza napięcie mięśniowe. Nie brakuje w nich także cynku, fosforu, magnezu, sodu, wapnia i żelaza.

Innym, równie ważnym składnikiem każdej salsy jest papryka czerwona. Warzywo to jest bardzo dobrym źródłem antyoksydantów mających prozdrowotny wpływ na organizm człowieka. Są to m.in. witamina C, witamina E, prowitamina A, witaminy z grupy B (przede wszystkim witaminy B1, B2, B3). Poza tym papryka zawiera polifenole, którym przypisuje się właściwości antyrakowe (kwasy fenolowe, flawonoidy, antocyjany) oraz karotenoidy (przeciwutleniacze) – kapsantynę, kapsorubinę i beta-karoten. Takie połączenie witamin i minerałów zapewni nam piękną cerę o zdrowym odcieniu oraz spowolni proces powstawania zmarszczek.

Cebula, to także jeden ze składników, bez którego nie powstanie idealny sos salsa. Bogata w substancje bakteriobójcze i witaminę C, doskonale zwalczy przeziębienie i poprawi odporność. Charakteryzuje się obecnością silnych bakteriobójczych substancji, które potrafią zniszczyć bakterie, oporne na działanie antybiotyków. Ponadto pod łuskami tego specyficznego warzywa kryje się cynk, fosfor, magnez, krzem oraz siarka, a wiec minerały wzmacniające ogólną odporność organizmu na różne infekcje i choroby. Czosnek, jako dodatkowy składnik tego dipu zawiera związki flawonoidowe, aminokwasy, saponiny, witaminę C, B1, B2, PP, prowitamina A, a także liczne sole mineralne (magnez, potas, wapń) oraz rzadkie mikroelementy m.in. chrom, kobalt i nikiel.

Sos salsa - z czym to się je?

Tak naprawdę sos salsa można dodać do wszystkiego. Jest na tyle uniwersalny, że znakomicie smakuje zarówno z drobnymi przekąskami, jak i daniami głównymi. Może tez być jednym ze składników meksykańskich dań, np. burrito czy tacos. Pomimo swojego egzotycznego pochodzenia, śmiało można wykorzystać salsę w kuchni europejskiej. Można ją serwować zarówno z jajkami, owocami morza, wszelkiego rodzaju mięsem, a nawet gotowanymi ziemniakami – z każdym dodatkiem będzie smakować wyśmienicie. 

Sos salsa w kuchni

Jak przygotować tradycyjny sos salsa?

Składniki:

• 3-4 czerwone papryki
• 1 świeża papryczka chili
• 1 cebula
• 3-4 ząbki czosnku
• 4 duże pomidory
• 2 łyżki octu winnego
• pół szklanki oliwy z oliwek
• sól i pieprz czarny
• 10 listków świeżej bazylii lub kolendry

Przygotowanie
W dużej misce parzymy paprykę i pomidory zalewając je wrzątkiem. Obieramy ze skórki, usuwamy gniazda i kroimy w drobną kosteczkę. Cebulę obieramy, myjemy, drobno szatkujemy i smażymy na oliwie do momentu uzyskania złotego koloru. Papryczkę chili drobno kroimy, a listki bazylii (lub kolendry) siekamy. Wrzucamy na patelnię i dokładnie mieszamy wszystkie składniki, smażymy przez chwilę, dodając czosnek, bazylię, ocet winny, sól i pieprz. Całość można też zmiksować na gładki sos. Przekładamy powstały sos salsa do słoika lub salaterki. Można go podawać od razu po przyrządzeniu, ale lepiej smakuje po ostygnięciu. Jednak salsa jest najbardziej smakowita na drugi dzień, kiedy wszystkie składniki się „przegryzą”. Sos salsa podajemy udekorowany posiekanymi listkami świeżej bazylii lub kolendry.


Makaron z sosem salsa

Składniki:

• 350 g makaronu
• 3 czerwone papryki
• 2 pomidory
• duża cebula
• 3 ząbki czosnku
• sok z ½ pomarańczy
• 100 ml oliwy
• bazylia/oregano
• sól kamienna i pieprz zielony

Przygotowanie:
Papryki kroimy na pół i wyciągamy gniazda nasienne. Przekładamy do naczynia żaroodpornego, skrapiamy oliwą i pieczemy w piekarniku rozgrzanym do temperatury 200 stopni C, aż skórka zacznie robić się czarna. Po ostudzeniu obieramy i drobno kroimy. Makaron gotujemy al dente, odcedzamy i odstawiamy. Cebulę drobno kroimy i wrzucamy na patelnię. Dodajemy sparzone wrzątkiem pomidory oraz papryki. Dusimy wszystko do uzyskania jednolitej, gęstej masy. Następnie dodajemy zmiażdżone ząbki czosnku i sok z pomarańczy. Doprawiamy solą kamienną, pieprzem zielonym, poszatkowaną bazylią i oregano. Dusimy jeszcze przez chwile, do momentu wchłonięcia soku. Wrzucamy makaron i dokładnie mieszamy. Dla urozmaicenia smaku możemy posypać startym serem.


Śledzie w sosie salsa

Składniki:

• 220 g płatów śledziowych marynowanych w oleju
  
• 1 cebula czerwona
• 150 g czerwonej papryki
• 1 marchew
• 2 łyżki oleju
• ½ ząbki czosnku
• 1-2 łyżeczki octu winnego
• 500 g przecieru pomidorowego
• 1 łyżka miodu
• ¼ łyżeczki chili w proszku
• 1 szczypta pieprzu
• 3 listki żelatyny

Przygotowanie:
Śledzie płuczemy, osuszamy na ręczniku papierowym i kroimy na kawałki. Cebule obieramy i kroimy na piórka. Paprykę myjemy, usuwamy gniazda nasienne i kroimy na paski. Marchewkę obieramy ze skórki i ścieramy na dużych oczkach tarki. Na patelni rozgrzewamy olej, dodajemy cebulę i podsmażamy przez około 5 minut. Dodajemy przeciśnięty przez praskę czosnek oraz kawałki papryki. Smażymy przez ok. 4 minuty, a następnie dodajemy marchewkę. Wszystkie składniki smażymy przez kilka minut, mieszając je od czasu do czasu. Kiedy warzywa będą miękkie, dodajemy przecier pomidorowy, miód i przyprawiamy do smaku. Listki żelatyny moczymy przez kilka minut w zimnej wodzie, po czym dodajemy do ciepłych warzyw. Dokładnie wszystko mieszamy i odstawiamy do wystygnięcia. Warzywa przekładamy do miski, mieszamy ze śledziami i odstawiamy do lodówki na około 2 godziny, od czasu do czasu mieszając. Śledzie podajemy na świeżej bagietce, udekorowane świeżymi listkami bazylii.

Czy warto jeść sos salsa?

Sos salsa jest sosem uniwersalnym. Można go serwować jako dodatek do wszelkich przekąsek (chipsów, nachosów), albo jeden ze składników różnych potraw kuchni meksykańskiej (tacos, burrito, quesadilla). Jest nie tylko smaczny i prosty w przygotowaniu, niskokaloryczny, ale przede wszystkim zdrowy i dostarcza wielu cennych składników mineralnych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Dlatego warto jak najczęściej warto sięgać po ten przepyszny meksykański dodatek.

Bibliografia

1. “https://www.streetdirectory.com/food_editorials/snacks/dips_and_sauces/history_of_salsa_sauce_the_mexican_connection.html”; data dostępu: 2019-07-09
2. “http://www.salsamachallc.com/index.php/history-of-salsa-sauce/”; data dostępu: 2019-07-09
3. “https://dressings-sauces.org/what-is-salsa/”; data dostępu: 2019-07-09
4. “http://screwiesmadeira.com/what-is-salsa-sauce/”; data dostępu: 2019-07-09