Papryka piri-piri warzywo ‒ właściwości, witaminy i wartości odżywcze papryki piri-piri
Cywilizacje prekolumbijskie stosowały ją podczas rytuałów magicznych oraz w celach leczniczych. W skali SHU zdobywa aż 100 tysięcy punktów. Choć papryczkę piri-piri spotyka się głównie w Afryce oraz Ameryce Południowej, mieszkańcy Europy i Indii również chętnie dodają ją do swoich posiłków. Papryka piri-piri na dobre zadomowiła się zwłaszcza w Portugalii, gdzie jest uznawana za przyprawę narodową. Oprócz niewątpliwych walorów smakowych, papryka piri-piri ma jeszcze jedną zaletę – to źródło witamin i wartości odżywczych.
Papryka piri-piri jest mała i ostra
Jest o wiele ostrzejsza od halapeno, tabasco czy meksykańskich rodzajów papryki. Mowa o papryce piri-piri, jednej z odmian papryki chili, która w skali SHU zdobywa aż 100 tysięcy punktów.
Niezwykłą popularność zdobyła na kontynencie afrykańskim, skąd została przywieziona do Europy. Uprawia się ją w niemal całej Afryce, począwszy od Ghany, Malawi, poprzez Mozambik, RPA, po Ugandę i Zimbabwe. W tamtej części świata często można spotkać ją również rosnącą dziko. Bez względu na kulturę i narodowość, każdy kto odwiedza kraje afrykańskie, a zwłaszcza Mozambik, powinien skosztować dań z tą przyprawą opartych na lokalnej recepturze, kurczaka z papryką piri-piri oraz krewetek z jej dodatkiem.
Papryczka spotykana jest również w Ameryce Południowej, a także w Indiach, przede wszystkim w stanie Goa. Sprzyja temu indyjski klimat. Papryka piri-piri w Brazylii znana jest pod wdzięczną nazwą ‘’malagueta’’.
Roślina, z której zrywa się tę odmianę papryki, osiąga od 45 cm do nawet 120 cm wysokości, podczas, gdy jej owoce są małe i mierzą do 2,5 centymetra. Niedojrzałe jagody papryki piri-piri są zielone, a dojrzałe czerwone albo fioletowe i charakteryzują się strzelistym kształtem.
Nazwa ‘’piri-piri”, którą obecnie stosuje się do określania tej papryki, została wymyślona przez Portugalczyków i w takiej formie rozprzestrzeniono ją na resztę świata. W Południowej Afryce nazywa się ją ‘’pili-pili’’, ‘’bird’s eye” lub ‘’African Devil’’, w Centralnej i Wschodniej Afryce, w języku Swahili, papryka funkcjonuje jako ‘’piri-piri sacana”. Dopiero w latach 80. na papryczkę zaczęto mówić: ‘’peri-peri”, co przyjęło się również w krajach europejskich.
W ‘’Oxford Dictionary of English’’ hasło ‘’piri-piri” oznacza ‘’bardzo ostry sos zrobiony z czerwonej papryki chilli”. Istotnie, sosy przygotowywane na bazie papryczek są wpisane w kulinarną historię Afryki oraz krajów Europy, zwłaszcza Portugalii.
Na styku magii i ludowej medycyny – korzenie papryki piri-piri
Do dziś spekuluje się, w jaki sposób papryczka dotarła do Europy. Według legendy pierwszym europejskim odkrywcą papryki piri-piri miał być Krzysztof Kolumb. W rzeczywistości to Portugalia najprawdopodobniej kupiła przyprawę od Hiszpanów, którzy pozyskiwali ją ze swoich afrykańskich kolonii w Angolii i Mozambiku.
Jest rośliną uprawianą w Ameryce, Europie oraz Afryce w takich krajach jak Malawi, Ghanie, Zimbabwe, Mozambik, w lasach tropikalnych Południowego Sudanu czy południowej części Etiopii.
Papryka piri-piri była spotykana również w lasach Południowej Ameryki, gdzie rdzenni mieszkańcy zbierali ją i wykorzystywali nie tylko w celach kulinarnych. W Peru i Kolumbii papryka piri-piri była składnikiem napojów miłosnych zwanych pusanga.
Kolumbijczycy stosowali paprykę piri-piri jako antidotum na ugryzienie węża, Peruwiańczycy z Amazonii wierzyli, że proszek z kłącza piri-piri pomoże w leczeniu ataków epilepsji i chorób nerwowych, a Indianie w Ekwadorze używali jej jako lekarstwo na przeziębienie i katar. Nic dziwnego, papryka piri-piri działa rozgrzewająco na organizm.
Właściwości zdrowotne papryki piri-piri
Papryka piri-piri ‒ obok innych rodzajów papryki chilli ‒ mocno stymuluje system węchowy, a także ułatwia trawienie poprzez podrażnienie błony żołądka, wywołując tym samym wydzielanie soków żołądkowych. Odpowiedzialna za to jest obecna w niej kapsaicyna, która dodatkowo hamuje wzrost mikrobów w organizmie. To wyjaśnia, dlaczego papryczka piri-piri była stosowana w medycynie plemiennej.
Skala ostrości Scoville’a ustanowiona w 1912 roku wskazuje, że papryka piri-piri to jedna z najbardziej ostrych papryk świata. Wśród papryk wyżej w tym rankingu znajduje się tylko odmiana red savina, papryki, które zdobywały miejsce w Księdze Rekordów Guinnessa, a także gaz pieprzowy i różne odmiany kapsaicyny.
Ostrość papryczki sprawia, że tą przyprawę możemy dodawać do różnych dań, gdy chcemy się rozgrzać albo pozbyć przeziębienia lub kataru. Pamiętajmy jednak, by nie przesadzić, gdyż papryka piri-piri może podrażnić nasze gardło. Dodatkowo nie zaleca się jej osobom cierpiącym na alergię oraz astmę. U alergików i astmatyków papryka piri-piri może wywołać duszności.
Kapsaicyna wpływa na receptory bólu, dlatego czujemy ostrość i pieczenie w jamie ustnej podczas jedzenia papryki piri-piri. Pamiętajmy, że ten związek chemiczny nie rozpuszcza się w wodzie, a jedynie w tłuszczach oraz alkoholu. Dlatego jeśli chcemy pozbyć się pieczenia zamiast picia wody, która dodatkowo wzmaga uczucie ostrości i w efekcie zwiększa podrażnienie, sięgnijmy na przykład po szklankę mleka.
Co więcej, papryka piri-piri jest bogata w witaminy: witamina B1, która wspomaga prawidłową pracę układu mięśniowego, nerwowego oraz serca, witamina B2 – uczestniczącą w procesie przemiany materii, witamina B3 – odpowiedzialną za syntezę hormonów płciowych oraz witamina B9 ( kwas foliowy) – chroniący przed rozwojem nowotworów. To także źródło takich składników niezbędnych dla naszego organizmu soli mineralnych jak fosfor, potas, wapń i żelazo.
Papryka piri-piri na różne sposoby
Bez papryki piri-piri kuchnia afrykańska praktycznie nie istnieje. W tamtej części świata dodaje się ją do zup, sosów, gulaszów, past czy marynat. Papryka piri-piri urozmaica dania mięsne i rybne. W Afryce chętnie podaje się ją z kurczakiem oraz owocami morza, na przykład krewetkami.
Tradycyjny, pochodzący z Południowej Afryki, a następnie rozpowszechniony w Portugalii, przepis na sos z jej dodatkiem składa się z chilli, czosnku, cytryny, oliwy. ‘’Sos piri” to powszechnie stosowana przez Portugalczyków nazwa każdego ostrego sosu zawierającego paprykę piri-piri.
Papryczkę możemy dodawać do dań podczas gotowania lub po nałożeniu na talerz, by podkreślić ich smak. Ilość uzależniona jest już od wrażliwości naszych kubków smakowych na ostre przyprawy.
Papryka piri-piri w kuchni
Jeśli macie odwagę spróbować tej ostrej papryki, polecamy wykorzystać ją do przygotowania tradycyjnego afrykańskiego sosu obecnego również w kuchni portugalskiej.
Sos piri-piri
Aby zrobić 0,5 litra sosu przygotuj:
- 25 dag papryki piri-piri (lub jeśli niedostępne papryki chilli)
- 25 dag słodkiej papryki czerwonej
- 2 łyżki soli kuchennej
- 150 ml octu z białego wina
Sposób wykonania:
- Papryki należy oczyścić i pokroić w małe paseczki. UWAGA! Warto zadbać o dodatkową ochronę dłoni, ponieważ ostra papryka może spowodować ich pieczenie.
- Uzyskane kawałki umieść w słoiku, posól i odstaw na około miesiąc. Trzymaj słoik w temperaturze pokojowej.
- Po miesiącu wyjmij paprykę i zblenduj z octem z białego wina. Następnie przelej do butelki.
Kurczak z piri-piri
Drób jedzony z dodatkiem papryki piri-piri to bardzo popularne afrykańskie danie, znane również w Portugalii.
Przygotuj:
- 1,4 kg kurczaka
- 20 g marynaty piri-piri
- 20 g zaprawy cytrynowej
- 3 łyżki oliwy z oliwek lub oleju
- 3 łyżki soli kamiennej
- 4 łyżki cukru
- 3 łyżki papryki czerwonej w proszku
Sposób wykonania:
- W pojemniku umieść marynatę piri-piri (20 g) i dodaj paprykę, sól, cukier oraz oliwę z oliwek lub olej. Następnie wszystkie składniki zblenduj.
- Dolej zaprawę cytrynową. Po raz drugi użyj blendera do wymieszania wszystkich składników.
- Przygotowanego kurczaka posól, posyp papryką czerwoną oraz cukrem, a potem zalej go przygotowanym sosem. Umieść go w lodówce na 24 godziny.
- Po wyjęciu kurczaka z lodówki należy owinąć go w folię aluminiową.
- Umieść kurczaka na grillu i piecz przez pół godziny z jednej strony i pół godziny z drugiej strony. Możesz również przygotować go w piekarniku. Umieść kurczaka na 30-40 minut w piekarniku rozgrzanym do 180 stopni Celsjusza.
Smacznego!
Czy warto sięgnąć po paprykę piri-piri?
Jesteś ciekawy, jak smakuje jedna z najostrzejszych papryk świata? Koniecznie spróbuj papryki piri-piri, która jest nie tylko bardzo ostra, ale również zdrowa. Zawiera bowiem witaminy z grupy B oraz m.in. wapń i potas niezbędne do prawidłowej pracy naszego organizmu. Zrezygnuj z niej jednak, gdy borykasz się z różnego rodzaju alergiami i chorobami układu oddechowego. Zawarta w papryce piri-piri kapsaicyna może spowodować podrażnienie gardła, a w efekcie duszności. Jeśli jednak nie ma żadnych przeciwwskazań, śmiało otwórz się na nowości i sprawdź na własnej skórze, czy papryka piri-piri jest rzeczywiście tak ostra i straszna jak ją malują.
- https://www.chilipeppermadness.com/chili-pepper-types/hot-chili-pepper-types/african-bird-s-eye-african-devil/, dostęp: 20.02.2019 rok.;
- https://www.chilipeppermadness.com/chili-pepper-recipes/sauces/peri-peri-sauce/, dostęp: 20.02.2019 rok.;
- https://www.oxfordreference.com/abstract/10.1093/acref/9780199234875.001.0001/acref-9780199234875-e-4235?rskey=4YIXg7&result=5621, dostęp: 20.02.2019 rok.;
- https://www.facebook.com/ilovegostoso/photos/brief-history-of-piri-pirithe-pili-pili-name-given-to-the-red-small-chilli-also-/821754951196817/, dostęp: 20.02.2019 rok.;
- https://www.sbs.com.au/food/article/2017/01/20/uncovering-origins-peri-peri-sauce, 20.02.2019 rok.;
- https://magazine.trytheworld.com/piri-piri-a-peppers-journey/, dostęp: 20.02.2019 rok.;
- https://globaleat.net/special-features/craving-peri-peri-african-birds-eye/;
Probowałem takiej papryki z zalewy octowej. mega ostra, ale faktycznie rozgrzewa w srodku.
skala ostrości dla habanero zaczyna się tam gdzie piri piri się kończy. Więc nie może być ostrzejsza – tym bardziej o wiele.