Ajurweda ‒ indyjska filozofia na długie i dobre życie
W każdej kulturze na świecie istnieje odrębna filozofia życia oraz system medycyny naturalnej, które od pradawnych dziejów przekazywane są z pokolenia na pokolenie. Indyjska ajurweda nazywana jest matką medycyny i znana już była w starożytności. Jednak ajurweda to coś znacznie więcej niż sztuka leczenia – to połączenie medycyny, psychologii i filozofii, a jej zadaniem jest służenie długiemu i dobremu życiu. Czym zatem jest ajurweda? Na czym polega ta hinduska filozofia życia?
Ajurweda – co to takiego?
Ajurweda to starohinduski system leczniczy, który zajmuje się zdrowiem fizycznym, psychicznym i duchowym. Jest systemem zasad i wierzeń o duchu, ciele i umyśle. To nie tylko sztuka leczenia, ale przede wszystkim sztuka zachowania pierwotnej równowagi organizmu, która ma służyć szczęściu, zdrowiu oraz długiemu i dobremu życiu. Medycyna ajurwedyjska opiera się na metodach naturalnego uzdrawiania, wykorzystuje ziołolecznictwo, zabiegi na ciało mające na celu oczyszczanie organizmu z toksyn zarówno tych fizycznych, jak i mentalnych oraz regenerację organizmu, a tym samym zapewnienie powrotu do pełni zdrowia oraz odzyskania równowagi duchowej i fizycznej. Całość procesu uzdrawiającego obejmuje również odpowiednio dobrane ćwiczenia fizyczne, praktykę jogi i pranayamy (ćwiczenia oddechowe), jak też pracę na delikatnych i wrażliwych poziomach – emocji i umysłu.
Początek powstania ajurwedy sięga ponad 5 tys. lat wstecz. Narodziła się w rejonie Kerala na południowo-wschodnim wybrzeżu półwyspu Indyjskiego. Najbardziej znanymi lekarzami praktykującymi ajurwedę byli Ćaraka i Suszruta. Pierwszy z nich specjalizował się w medycynie chorób wewnętrznych, natomiast Saszruta był chirurgiem, który uważał, że chirurgia to najlepszy sposób leczenia, ponieważ otrzymuje się natychmiastowe rezultaty. Efekty ich pracy zostały spisane w VII wieku p. n. e. W dziedzinie ajurwerdy opracowano 8 specjalizacji: choroby wewnętrzne, chirurgia ogólna, toksykologia, nauka o odmładzaniu, pediatria, nauka o afrodyzjakach, leczenie chorób głowy i szyi oraz psychiatria.
Słowo ajurweda to połączenie dwóch innych słów: „ajuh” oznaczające „życie” oraz „weda” (wiedza), czyli „wiedza o życiu” lub „przebieg życia”. Co ciekawe, w 1979 roku ajurweda została oficjalnie uznana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za jedną z terapii o niekonwencjonalnym podejściu do zdrowia, zarówno fizycznego, psychicznego, jaki i duchowego. Do czasów obecnych ajurweda praktykowana jest w Indiach, gdzie oficjalnie wykładana jest na tamtejszych uniwersytetach oraz na Sri Lance.
Ajurweda – o co w niej chodzi?
Ajurweda zakłada, że powstanie świata jest wynikiem zespolenia pięciu elementów: ziemi (Prithvi), ognia (Agni), wody (Jala), powietrza (Vayu) i eteru (Akash). Każde zjawisko pojawiające się na ziemi oraz każde jej dzieło (w tym również człowiek) mają przypisane do siebie jeden albo dwa żywioły. Każdy z nas ma swój indywidualny model energetyczny, które nazywane są konstytucją. Im silniejsza i stabilniejsza jest konstytucja, tym bardziej jesteśmy odporni na wszelkiego rodzaju choroby. To właśnie od nich też zależy nasz charakter, potrzeby, temperament, zdolności, talenty, siła psychiczna i fizyczna oraz podatność na zachorowania. W ajurwedzie wierzy się, że nie ma dwóch takich samych układów energii, tak jak nie ma dwóch identycznych ludzi.
Podziału dokonuje się na podstawie podobieństw pomiędzy obiektem a żywiołem. Na podobnej zasadzie grupuje się poszczególne typy ludzi, które nazywają się doszami. Dosze to energie biologiczne znajdujące się w we wnętrzu człowieka i reprezentujące pięć elementów (ogień, woda, powietrze, eter, ziemia). Wyróżnia się trzy dosze, a każda z nich jest kombinacją dwóch żywiołów:
- vata (powietrze i eter) – związana z funkcjami ruchowymi zachodzącymi w organizmie, np. oddychanie, krążenie krwi, proces trawienia pokarmu czy przesyłanie impulsów nerwowych. Emocje z nimi związane to kreatywność, energiczność, lęk i niepokój. Ludzie posiadający te cechy są albo bardzo wysocy, albo bardzo niscy, mają szczupłą, kościstą budowę ciała, trudno im przytyć. Ich cera jest ziemista, ciemna, włosy suche i cienkie, paznokcie szorstkie, łamliwe. Powinni prowadzić spokojny, uregulowany tryb życia i skupić się na relaksie i odpoczynku.
- pitta (ogień i woda) – wiąże się z przemianą materii, układem pokarmowym oraz uczuciem pragnienia i głodu. Emocje z nimi związane to, ambicja, duma, męstwo, złość. Osoby z tymi cechami są średniego wzrostu, średniej budowy ciała, mają zdrową, rumianą cerę, cienkie, przetłuszczające się włosy i delikatne różowe paznokcie. Powinni unikać popadania w skrajności i kierować się w życiu przede wszystkim umiarem.
- kapha (woda i ziemia) – warunkuje budowę ciała, czyli odpowiada za tkankę tłuszczową, mięśniową, ścięgnami i kośćmi. Emocje z nią związane to miłość, zazdrość, skąpstwo oraz zdolność do poświęcenia. Ludzie z tymi cechami zazwyczaj są niscy, mają mocną budowę ciała, dużą ilość tkanki tłuszczowej, grube kości. Ich skóra jest zimna i wilgotna, cera jasna, włosy grube i lśniące, paznokcie delikatne, białe. Mają predyspozycję do nadwagi i lenistwa, dlatego zaleca się im dużo ruchu i aktywność fizyczną na każdym poziomie.
Na czym polega leczenie z wykorzystaniem ajurwedy?
By móc w pełni czerpać z ajurwedy, na samym początku trzeba ustalić swój indywidualny typ konstytucyjny. Dopiero na tej podstawie możemy spokojnie zacząć wprowadzać zalecenia zdrowotne dotyczące odżywiania, medytacja oraz praktykowania jogi odpowiednie do naszych dosz. Wszystkie terapie ajurwedyjskie maja na celu przywrócenie równowagi i harmonii pomiędzy tymi energiami. Ajurweda nie koncentruje się na samych zaburzeniach, ale skupia na przyczynach ich występowania, czyli na osobie, a nie na chorobie. Ajurwerda działa w pełni wtedy, kiedy dieta, ćwiczenia, medytacja, zioła oraz terapie odmładzające są idealnie dobrane. Harmonijna współpraca pomiędzy doszami sprzyja równowadze fizycznej, emocjonalnej i duchowej i jest drogą do zachowania zdrowia, szczęścia oraz urody – ciało zyska grację, oczy i skóra blask, a serce radość.
Jeśli sami nie jesteśmy w stanie określić własnego, indywidualnego typu, najlepiej jest udać się do profesjonalnego nauczyciela ajurwedy, który ustali typ konstytucyjny i zaleci odpowiednie leczenie. Samodzielna diagnoza nie zawsze jest trafna, a efekty leczenie mogą wtedy nie przynosić odpowiednich skutków. Lekarz ajurwedyjski ma indywidualne podejście do każdego pacjenta. W trakcie pierwszego wywiadu bierze pod uwagę nie tylko obecną sytuację, w której się znaleźliśmy, ale również nawyki, klimat, sposób odżywiania, emocje, sytuację życiową czy historię naszych przodków. To wszystko razem decyduje o naszej kondycji psychofizycznej, czyli o zdrowiu lub jego braku. Trzeba jednak wiedzieć, że nauczyciel ajurwedy nie jest uzdrowicielem, a jedynie przewodnikiem, który nakieruje nas oraz pozwoli zrozumieć siebie i swój organizm. Z kolei leczenie jest tylko i wyłącznie obowiązkiem każdego z nas i samodzielnie musi podjąć jego trud.
Podstawowym elementem właściwego leczenia jest oczyszczenie organizmu z wszelkich toksyn zalegających w ciele. Oczyszczanie związane jest zarówno ze nieodpowiednim dożywianiem, ale także ze złymi emocjami nagromadzonymi w naszym ciele. Wbrew pozorom oba przypadki są ze sobą silnie powiązane: tłumienie i brak odpowiedniego wyrażania uczuć skutkuje tym, że zaczynamy jeść więcej i nie zwracamy uwagi na jakość pożywienia. Toksyny odkładają się, gdy zgubimy wewnętrzną równowagę. Jeśli nie pozbędziemy ich z naszego organizmu, to żadna terapia nie będzie miała sensu.
Dopiero po skończonym etapie oczyszczającym, specjalista przepisuje odpowiednie preparaty na bazie ziół i minerałów, które mają wspomóc nas w przywróceniu naturalnej harmonii ciała i umysłu. Poza dobraniem medykamentu, specjalista udziela szczegółowych wskazówek w sprawie stylu życia, dobiera dietę i zaleca aktywności fizyczne. To swego rodzaju mentor, który wskazuje drogę od odzyskania zagubionej równowagi i harmonii, bo bez niej nie jest możliwy całkowity powrót do zdrowia.
Ajurweda a uroda
Ajurweda to także pielęgnacja zewnętrzna naszego ciała. Także trzy główne dosze przypisane są odpowiedniemu typowi urody. W ajurwedyjskiej pielęgnacji najważniejszą rolą pełni oczyszczanie i odżywianie skóry. To także wszelkie zabiegi mające na celu poprawienie krążenia i dodające energii, czyli wszelkie masaże czy szczotkowanie ciała. Filozofia ajurwedyjska zakłada przepisy oparte na naturalnych składnikach pochodzących z roślin. Kluczową role w pielęgnacji zgodnej z zasadami ajurwedy pełnią naturalne oleje (np. kokosowy, sezamowy, różany, z drzewa herbacianego), które nawilżają, odżywiają i pielęgnują. Mogą być używane jako samodzielny preparat do pielęgnacji ciała, twarzy, włosów czy masażu. Pielęgnacja ajurwedyjska zakłada także czerpanie z aromatycznych przypraw i ekstraktów roślinnych, takich jak amla (agrest indyjski), ziele neem, ekstrakt z aloesu, kurkuma, ekstrakt z kwiatu lotosu czy cynamon.
Ajurweda – czy warto?
Chociaż ajurweda nie jest jeszcze popularna w Polsce, to zdołała przekonać do siebie całkiem sporą grupkę jej zwolenników. Ajurweda uświadamia nam jak żyć, by wykorzystać naszą wewnętrzną moc i rozwinąć w sobie w pełni człowieczą (materialną) i duchową (energetyczną) energię. Wspiera odzyskiwanie wewnętrznej harmonii i równowagi, które w dzisiejszym świecie gdzieś się zagubiły. Pomaga nam rozumieć siebie, ale też środowisko, w którym żyjemy. Jeśli nie czujemy się w pełni szczęśliwi, a nic innego nam nie pomaga, warto spróbować tej starohinduskiej filozofii życia. Można sceptycznie podchodzić do tego typu metod leczenia, ale czy setki pokoleń żyjących na przełomie dziejów i praktykujących ajurwedę może się mylić?
- “https://www.webmd.com/balance/guide/ayurvedic-treatments#1”; data dostępu: 2020-07-16;
- “https://www.ayurveda.com/resources/articles/ayurveda-a-brief-introduction-and-guide”; data dostępu: 2020-07-16;
- “https://www.ayurvedanama.org/what-is-ayurveda”; data dostępu: 2020-07-16;
- “https://www.healthlinkbc.ca/health-topics/aa116840spec”; data dostępu: 2020-07-16;
- “https://chopra.com/articles/what-is-ayurveda”; data dostępu: 2020-07-16;
