Alergia pokarmowa u dzieci i dorosłych - objawy i leczeni. Jak żyć z alergią pokarmową?

Nie tylko odchudzanie wymaga żywieniowych wyrzeczeń. Niektórzy z nas muszą nieustannie rezygnować z pewnych produktów pod groźbą czegoś znacznie poważniejszego, niż przybranie na wadze. To konsekwencja alergii pokarmowej. Skąd bierze się uczulenie na określony rodzaj żywności i jak je rozpoznać?

Alergia pokarmowa nieraz była motywem filmów komediowych. Scena, w której bohater przypadkiem zjada ciasto z orzechami, a następnie dusi się i puchnie, to klasyk gatunku, z którego zrywamy boki. Ale w prawdziwym życiu wcale nie jest tak zabawnie. Reakcje uczuleniowe na nietolerowaną przez organizm żywność naprawdę mogą zagrażać życiu i zdrowiu. A przynajmniej naszemu komfortowi oraz dobremu samopoczuciu.

Jakie pokarmy uczulają najczęściej?

Alergia u dorosłych dotyczy przeważnie produktów roślinnych, ryb i owoców morza. Dzieci z kolei częściej bywają uczulone na mleko i białko jaja kurzego. Generalnie, bardzo często uczulają pszenica, nasiona roślin strączkowych, orzechy (fistaszki, migdały, włoskie, a nawet kokosy), seler, marchew oraz substancje sztuczne, siarczany i glutaminiany skumulowane w żywności przemysłowej i wysoko przetworzonej. Te ostatnie alergeny są najtrudniejsze w identyfikacji, a jednocześnie najbardziej rozpowszechnione.

To przykłady najczęściej uczulających pokarmów. Trzeba jednak pamiętać o tym, że tolerancja określonych produktów żywnościowych jest sprawą nad wyraz indywidualną. Podobnie zresztą jak przebieg reakcji uczuleniowej, która następuje w wyniku kontaktu z alergenem. Odpowiedź może nastąpić zarówno ze strony układu pokarmowego (biegunka, wymioty, ostry ból brzucha, refluks), oddechowego (alergiczny nieżyt nosa, astma, zapalenie jamy ustnej, nieżyt krtani), jak i uzewnętrznić się na skórze pod postacią wysypki, obrzęku, wysięku, zaczerwienienia, grudek, rumieni, bąbli czy atopowego zapalenia skóry. Może też przybrać formę reakcji ogólnoustrojowej, np. wstrząsu anafilaktycznego lub obrzęku Qiunckego, które bez odpowiednio szybkiej interwencji, stanowią zagrożenie dla życia. Alergia pokarmowa może być również przyczyną złego samopoczucia, bezsenności, chronicznego zmęczenia i otępienia.



Jak wyleczyć alergię?

Rozpoznanie, jakiego rodzaju alergen jest dla nas szkodliwy, to czasami długa i wyboista droga, ale konieczna do ustalenia odpowiedniej diety i metod leczenia. Wymaga przeprowadzenia wywiadu lekarskiego i badań. Standardowo wykonuje się testy skórne oraz próby prowokacyjne, polegające na podawaniu pacjentowi różnych pokarmów, które mogą go uczulać. Miarodajne są również oznaczenia IgE swoistych w surowicy krwi. Niestety, sama obserwacja reakcji organizmu na określone grupy produktów nie wystarczy. Alergia pokarmowa może bowiem przybrać jedną z dwóch form.

Dwa rodzaje alergii pokarmowych: Alergia IgE zależna wczesna   reakcja na alergen następuje bardzo szybko i objawia się typowo alergicznie, tj. świądem, dusznościami, puchnięciem, zaczerwieniem, obrzękiem czy otumanieniem. Alergia IgG zależna opóźniona   objawy mogą pojawić się nawet po kilku dniach od kontaktu z alergenem i nie są typowe dla reakcji alergicznej, stąd też trudno ustalić ich źródło.

Najprostszą i najskuteczniejszą metodą leczenia alergii pokarmowej jest dieta eliminacyjna, która wyklucza z jadłospisu szkodliwe składniki pokarmowe. Pacjenci często jednak decydują się również na odczulanie, które – choć może trwać latami – w rezultacie „przyzwyczaja” organizm do alergenu i wygasza nadwrażliwość układu immunologicznego na jego obecność w diecie.Alergia a nietolerancja

Alergię pokarmową notorycznie utożsamia się z nietolerancją. Dysfunkcje te mają jednak zupełnie inne podłoże (a co za tym idzie, muszą być też inaczej rozpoznawane i leczone). Za alergię zawsze odpowiada układ immunologiczny, który mylnie uznaje dany składnik pokarmowy za wroga (alergen) i uruchamia reakcję uczuleniową.Nietolerancja pokarmowa to z kolei konsekwencja nieprawidłowej pracy układu pokarmowego, wynikającej najczęściej z braku jednego z enzymów trawiennych, które odpowiadają za metabolizm składników diety (np. brak laktazy, która umożliwia trawienie laktozy powoduje jej nietolerancję i nadwrażliwość na produkty mleczne). Nietolerancja wywołuje dość szybką reakcję organizmu, najczęściej w formie biegunki, ostrego bólu brzucha czy wymiotów. Nie da się jej wyleczyć, choć z wiekiem siła reakcji może słabnąć. Nietolerancję diagnozuje się drogą specjalistycznych badań m.in. testów na poziom enzymów we krwi.

Co z tym glutenem? Od kilku lat, wszędzie tam, gdzie mowa jest o kłopotach z normalnym przyswajaniem pokarmów, niemal od razu pojawia się wątek nietolerancji lub nadwrażliwości na gluten. Przedziwna moda na dietę bezglutenową sprawiła, że wielu z nas zaczęło dopatrywać się swoich problemów zdrowotnych w jedzeniu pszenicy. Nadwrażliwość na gluten, czyli celiakia jest co prawda jedną z częstszych alergii pokarmowych, ale już nietolerancja glutenu (jako dysfunkcja układu pokarmowego) występuje stosunkowo rzadko. Warto więc obserwować swój& organizm i badać się pod kątem alergii oraz nietolerancji w oderwaniu od trendów żywieniowych.

Ważne!

• Jednymi z najsilniej uczulających pokarmów są orzeszki ziemne. Nawet śladowe ilości fistaszków mogą powodować groźne reakcje uczuleniowe, w tym wstrząs anafilaktyczny.
• Reakcję alergiczną może wywołać nie tylko spożycie alergenu pokarmowego, ale nawet kontakt skórny czy wąchanie.
• Wśród pokarmów najczęściej uczulających znajdują się owoce, głównie cytrusy, truskawki, kiwi czy mango.
• Alergia pokarmowa wymaga czytania etykiet na produktach – w wielu z nich znajdują się orzeszki ziemne, seler, marchew, białko jaja kurzego, a także glutaminian sodu.

Alergia pokarmowa występuje u 4-8% dorosłych ludzi. Ma podłoże genetyczne i trudno ją wyleczyć, ale jest to możliwe, np. dzięki diecie eliminacyjnej lub odczulaniu. Produktami najczęściej uczulającymi są: pszenica, mleko, jaja, pomidory, marchew, orzechy, cytrusy, strączki i syntetyczne wzmacniacze smaku lub barwniki. Reakcja alergiczna pojawia się zwykle w obrębie skóry, układu oddechowego i pokarmowego. W zależności od rodzaju alergii, może wystąpić zaraz po kontakcie z alergenem lub być opóźniona.