Gailardie kwiaty – sadzenie, uprawa i pielęgnacja gailardii

Gailardie nazywane bywają również dzianwami, a w języku angielskim indiańskimi kobiercami („Indian carpet”). Kwiaty te wywodzą się bowiem z Ameryki Północnej, a ich żywe barwy kojarzyły się białym osadnikom z wyplatanymi przez czerwonoskórych mieszkańców dywanikami. Ogólnie, w botanice wyróżnia się dziś ok. 30 gatunków gailardii, przy czym uprawianych jest zaledwie pięć – wśród nich można wymienić m.in. wielkokwiatową, ościstą, nadobną i wieloletnią. Jak o nie dbać? O czym pamiętać podczas pielęgnacji, np. w trakcie zimowania? Tego dowiesz się z lektury naszego artykułu.

Łacińska nazwa została nadana uroczym kwiatom w 1788 r. na cześć francuskiego botanika, Gaillarda de Charentonneau. Po raz pierwszy dokładniej opisali je Lewis i Clark podczas swojej słynnej podróży eksploracyjnej po terytorium dzisiejszych Stanów Zjednoczonych w latach 1804-1806.

Gaillardia pulchella i podstawowe informacje

Gaillardia pulchella, czyli gailardia nadobna, to gatunek typowy rodzaju zaliczanego do rodziny astrowatych. Jest ona krótkotrwałą byliną, która zachwyca niezwykle długim okresem kwitnienia  – od późnej wiosny po jesień, oraz ciepłą, żywą gamą kolorów przechodzącą z żółci w czerwień. W europejskich ogrodach najczęściej spotykamy gailardię ogrodową (G. x hybrida), która jest krzyżówką dwóch gatunków – gailardii nadobnej oraz odznaczającej się silnie owłosionymi pędami i liśćmi, gailardii ościstej. Gailardie ogrodowe mają często charakter jednoroczny.

Dzianwy w zależności od odmiany osiągają od 30 do 70 cm wysokości i odznaczają się krzaczastym pokrojem, umiarkowanie gęstymi, niewielkimi liśćmi oraz dużymi koszyczkami kwiatowymi o bardzo zdobnych, nierzadko dwubarwnych kwiatach języczkowych (płatkach). Skojarzenie z dywanem dotyczy również bujności – rośliny łatwo pokrywają bowiem większe połacie zagonów.

Gailardie – wymagania glebowe

Gailardie w stanie dzikim porastają przede wszystkim łąki oraz puste otwarte przestrzenie. Nie potrzebują więc gleby przesadnie żyznej, ale preferują suchsze, piaszczyste podłoże o odczynie zbliżonym do naturalnego (pH 6.8 – 7.2). Idealnie, jeśli gleba jest dobrze przepuszczalna i nawet po obfitych deszczach woda nie ma tendencji do zalegania w gruncie. Na gliniastych zagonach wskazane jest przygotowanie warstwy drenażowej pod właściwym podłożem. Gailardia to roślina mało wymagająca niezależnie od odmiany – tak samo łatwo się ją uprawia w wersji nadobnej, ościstej, wielkokwiatowej czy wieloletniej.

Poza tym dzianwom należy zapewnić dużo słońca, najlepiej około 6 godzin dziennie, choć kwiaty radzą sobie stosunkowo dobrze także na lekko zacienionych stanowiskach. Gatunek ten bardzo dobrze znosi trudne warunki atmosferyczne – z powodzeniem radzi sobie w przypadku wysokich, nawet upalnych temperaturach. Ponadto wykazuje odporność na silne podmuchy wiatru, dlatego sadzenie jest bezpieczne nawet w miejscach, w których występują jego intensywne podmuchy. Jeżeli roślina pozostaje na nie wystawiona, to jedynie w trakcie kwitnienia warto rozważyć zastosowanie podpór, bo w tym okresie jest najsłabsza i może się połamać. Tak samo zachowuje się każda gailardia nadobna, oścista, wielkokwiatowa czy wieloletnia.

Sadzenie i uprawa gailardii

Gailardie łatwo hoduje się z nasion. Wysiew na zagonie prowadzimy zwykle w połowie marca, bowiem kiełkującym roślinom nie szkodzą zwykle przymrozki. W rozsadniku można wysiewać dzianwy niemal całorocznie, przenosząc je do ogrodu na wiosnę lub przed końcem września. Nasiona wysiewamy płytko, przykrywając je zaledwie kilkoma milimetrami luźnej gleby. Powinny wykiełkować w przeciągu dwóch tygodni.

Naturalnie sadzić można również gotowe sadzonki gailardii, co ogranicza element niespodzianki, jeśli chodzi o wielkość i wybarwienie kwiatów. Między poszczególnymi roślinami należy zachowywać odstępy ok. 30-40 cm – podziemne kłącza rozwijają się bowiem dość intensywnie i dzianwy mają tendencję do znaczącego powiększania swej oryginalnej powierzchni, nawet do 60 cm szerokości!

Gailardia – doskonała na uprawę dla początkujących

Sama pielęgnacja gailardii nie nastręcza praktycznie żadnych problemów. Roślinom darzy się dobrze, gdy pozostawimy je samymi sobie – jedyną zalecaną czynnością pielęgnacyjną jest regularne usuwanie uschniętych kwiatów, najlepiej z całymi łodygami, co, po pierwsze, ogranicza spontaniczny rozsiew, po drugie przedłuża i intensyfikuje okres kwitnienia. To prosta czynność, z którą poradzą sobie nawet początkujący ogrodnicy, i to właśnie im w szczególności polecamy zainteresowanie się tą rośliną. Gailardia nadobna, oścista, wielkokwiatowa czy wieloletnia pozwala bowiem na zdobywanie umiejętności i wiedzy na temat uprawy przy minimalnym ryzyku popełnienia błędów i braku efektów podejmowanych działań. Pozostaje przy tym po prostu atrakcyjnym wizualnie kwiatem, który pięknie dekoruje przestrzeń.

Podlewanie i nawożenie gailardii

Dzianwy zasadniczo nie potrzebują dużo wilgoci i dobrze radzą sobie nawet w okresach suszy. Podlewać należy oczywiście kiełkujące rośliny oraz świeżo posadzone sadzonki (nawet co 1-2 dni), a w okresie letnich upałów bez opadów poleca się umiarkowane podlewanie raz w tygodniu, które przedłużyć może okres kwitnienia, zapobiegając wysychaniu pędów. Częściej podlewać należy natomiast gailardie posadzone w donicach i na klombach, choć przesada jest zdecydowanie niewskazana i nie wyjdzie kwiatom na dobre. To rośliny preferujące raczej niewielkie ilości wody, co stanowi kolejny aspekt przemawiający za ich wyborem przez początkujących ogrodników. Jednocześnie powinni mieć oni świadomość ryzyka, z jakim wiąże się podlanie gailardii zbyt dużą ilością wody, co może doprowadzić do gnicia kwiatów.

Nawożenie gailardii

Niektóre źródła polecają dokarmianie roślin (zwłaszcza w pierwszym roku po posadzeniu) wolno uwalniającymi się nawozami wieloskładnikowymi. Czynność ta na pewno jest wysoce wskazana przy uprawie doniczkowej. Gailardie na rabacie mogą paradoksalnie kwitnąć lepiej bez żadnych dodatków odżywczych – zwłaszcza gatunki galardii ościstej i nadobnej z natury lubią uboższą glebę. Szlachetne odmiany o większych kwiatach mogą jednak skorzystać na umiarkowanym nawożeniu w okresie od wiosny do końca lata.

Rozmnażanie gailardii

Mimo, że żyją najwyżej kilka lat, gailardie są bardzo płodne (za wyjątkiem krzyżówki gailardii ogrodowej) i potrafią skutecznie rozsiewać nasiona wokół. Spora część odmian kwitnie przy tym już w pierwszym roku po wysianiu. Naturalnie, nasiona można zbierać samodzielnie z wyschniętych kwiatów, choć należy liczyć się z faktem, że szlachetne odmiany ogrodowych galiardii mogą wcale nie wykiełkować lub dadzą potomstwo o innych cechach fizjonomicznych.

Rozrośnięte dzianwy można również dzielić i rozsadzać, a proces ten jest wręcz wskazany w celu odmłodzenia i regeneracji rośliny. Odcinanie szpadlem części galiardii co 2-3 lata i rozsadzanie ich na nowe stanowiska pozwala nieprzerwanie cieszyć się urokiem barwnych kwiatów bez dodatkowych inwestycji w sadzonki.

Ochrona galiardii

Większa część galiardii jest w stanie przetrwać zimę na zagonie, ale wymaga prostej ochrony w postaci gałęzi świerkowych lub słomy. Eksperci w celu zazimowania polecają ściąć po całkowitym przekwitnięciu wszystkie pędy do wysokości kilku centymetrów nad ziemią i obsypać je dokoła korą mulczującą. Niektóre odmiany mogą być jednak bardziej wrażliwe na mróz i mają charakter jednoroczny (nadobna), podczas gdy inne (np. galiardia oścista, która może przetrwać zimowanie bez wykopywania) przeżywają zimę nawet bez ochrony – w razie potrzeby o detale właściwe dla danej odmiany warto więc zawsze dopytać sprzedawcę.

Galiardie – podatność na choroby

Dzianwy rzadko ulegają chorobom, a jednym problemem, który nęka je w większej częstotliwości jest fitoplazma żółtaczki astra – choroba powodująca zielenienie kwiatów i zahamowanie wzrostu. Niestety, na tą przypadłość nie ma lekarstwa i zakażone części rośliny należy usunąć. Czasami, w bardziej deszczowe lata, gailardie dotykają również choroby grzybiczne, z którymi można poradzić sobie stosownym opryskiem fungicydami. Niewielka podatność na szkodniki i choroby to kolejny aspekt sprawiający, że są to rośliny znakomite dla początkujących ogrodników, również tych dopiero rozpoczynających przygodę z sadzeniem i uprawą kwiatów.

Zastosowanie gailardii

Galiardie to spełnienie marzeń ogrodników, którzy śnią o intensywnie barwnych zagonach utrzymujących się przez długie miesiące. Sadzone w skupiskach potrafią doskonale wypełnić przestrzeń, stąd wykorzystuje się zarówno jako obramowanie rabat i ścieżek, jak i „treść” zagonu. Kolorowe odmiany, np. nadobna, oścista, wielkokwiatowa czy wieloletnia, doskonale prezentują się również w większych donicach i klombach. Zasadniczo nie miesza się ich jednak z innymi gatunkami, ale sadzi jako jednolite skupiska obok astrów, jeżówek, a także wyższych roślin cebulkowych typu mieczyki czy lilie.

Ze względu na swoją trwałość i bujność kwitnięcia gailardie są cenionymi kwiatami ciętymi, które wytrzymają w wazonie nawet tydzień.

Podsumowanie

Trudno rozczarować się decydując się na uprawę gailardii – nie wymaga ona bowiem ani specjalnych warunków, ani sporo pracy. Feeria barw ozdobi natomiast każdy typ ogrodu, a dodatkowo przyciągnie dziesiątki motyli. Jeśli chodzi o wybór odmian, to ogrodnicy najczęściej sięgają po dzianwy wielkokwiatowe (G. x grandiflora), czyli specjalnie wyhodowane krzyżówki o wyjątkowo dużych koszyczkach kwiatowych. Mogą one być niskie, jak karłowata „Arizona Sun” o pomarańczowo-czerwonych kwiatach, średniej wielkości – np. ciemnoczerwona „Fanfare” lub naprawdę gigantyczne, tak jak soczysto-pomarańczowy „Tokajer”. Miłośnikom naturalnych gatunków warto natomiast polecić intensywnie żółte galiardie ościste, które wspaniale się rozrastają i łatwo rozmnaża się je z nasion.

Gailardia – pytania i odpowiedzi

Po jakie preparaty sięgać w celu nawożenia?

Zaleca się przede wszystkim nawozy z dużą zawartością potasu i fosforu, które wspomagają prawidłowy wzrost gailardii w każdej wersji – ościstej, wieloletniej, wielokwiatowej czy ościstej.

Na jaką odmianę się zdecydować?

Odpowiedź zależy od indywidualnych potrzeb, wymagań i możliwości. Kluczową zmienną jest tryb życia rośliny – osoby, którym zależy na kwiatach jednorocznych, powinny wybrać odmianę nadobną, podczas gdy wszystkie pozostałe są kilkuletnie.

W jakich warunkach najlepiej rozwija się gailardia?

To roślina uniwersalna, którą można uprawiać niemal w każdych warunkach, przy stosunkowo niewielkim wysiłku, dlatego jest doskonała dla początkujących.