Czubryca przyprawa – właściwości, działanie i zastosowanie czubrycy

Czubryca to obowiązkowy składnik sosu ajwar i ormiańskiej herbaty. Korzenny aromat czubrycy nadaje oryginalnego charakteru wielu daniom mięsnym i jarskim, a zawarte w niej właściwości lecznicze sprawiają, że potrawy z jej dodatkiem są o wiele zdrowsze. Badania naukowe dowodzą coraz to nowych właściwości czubrycy. Dowiedz się więcej na temat tej aromatycznej przyprawy!

Czubryca, zwana czubricą, to pozyskiwana z cząbru górskiego (Satureja montana) przyprawa szczególnie popularna w kuchni bułgarskiej. Stanowi składnik mieszanki zwanej „trapezna czubrica”, która zawiera także sól i sproszkowaną paprykę. Co ciekawe, Ormianie piją czubrycę w formie herbaty.

Jak pachnie czubryca?

Cząber górski, z którego uzyskuje się czubrycę, rośnie dziko w ciepłych, umiarkowanych regionach Europy. Stanowi w pół zielony krzew, który dorasta do 50 cm wysokości. Jego liście charakteryzują się skórzastą strukturą i delikatnym owłosieniem. Są owalne, lancetowate i zwykle mają ok. 2 cm długości i 5 mm szerokości. W okresie kwitnienia roślina ta wydaje białe kwiaty. Ziele cząbru górskiego wydziela intensywny aromat, dzięki olejkom eterycznym obfitującym we flawonoidy, karotenoidy, żywice, śluzy, p-cymen oraz liczne kwasy (m.in. rozmarynowy, betulinowy czy kawowy). Przyprawowa czubryca zawdzięcza swój korzenny smak przede wszystkim zawartości tych olejków.

Czubryca w ogrodzie, czyli cząber górski

Cząber górski jest rośliną nie sprawiającą większych trudności w uprawie, choć nadal pozostaje w cieniu cząbru ogrodowego, który najczęściej gości na polskich działkach. Roślina ta wymaga niecałe sześć godzin ekspozycji na światło słoneczne, przy czym bez przeszkód wchłania substancje odżywcze i wodę z gleby.

Wszystkie kolory czubrycy

Na rynku można znaleźć cztery rodzaje czubrycy: cząber górski bez dodatków, czubrycę zieloną, czubrycę czerwoną i czubrycę szarą. Zielona i czerwona czubryca stanowią najpowszechniej dostępne mixy przypraw na bazie cząbru górskiego. Poza kolorem, różnią się między sobą składem i smakiem.

Czubryca czerwona, poza cząbrem górskim, zawiera sproszkowaną paprykę czerwoną (zarówno słodką, jak i ostrą), czosnek, rozmaryn, sól, a także bazylię, cebulę, tymianek i suszone pomidory. Taką mieszankę przypraw dodaje się do potraw mięsnych oraz jarskich (głównie na bazie warzyw strączkowych), by nadać im nieco pikantnego, wyrazistego smaku. Czerwona czubryca to także popularny składnik sosów bałkańskich, takich jak ajwar czy lutenica. W Bułgarii dodaje się ją do wielu potraw, m.in.: spaghetti, pizzy, potraw z pomidorami, surówki lub majonezów. Można nią ponadto zastąpić sól czosnkową czy ziołową.

Z kolei czubryca zielona, poza cząbrem, ma w swoim składzie zieloną paprykę, cebulę, sól, pietruszkę, cukier, koperek, lubczyk, tymianek i kozieradkę w sproszkowanej formie. Ta  wersja czubrycy ma łagodniejszy smak i mocniejszy aromat. Z reguły używa się jej do przyprawiania zup i mięsnych marynat.

Czubryca szara stanowi zaś mix sezamu, soli, chili, kozieradki, cząbru, czosnku, cebuli, lubczyku i gorczycy. Znajdziemy w niej także czarnuszkę, nazywaną złotem Faraonów ze względu na jej prozdrowotne działanie.

Poza doprawianiem specjałów kuchni bułgarskiej, czubrycy można używać również do podkreślania smaku innych dań. Cząbrem górskim i czubrycą czerwoną można doprawiać ciemne gulasze, bigos, pizzę, majonez, jajka, fasolkę po bretońsku, pstrąga czy twarogi. Zielona odmiana sprawdzi się zaś w przypadku zup, potraw z ziemniaków, mięs i serów.

Czubryca – lecznicze działanie

Poza walorami smakowymi, czubryca wyróżnia się działaniem leczniczym. Przyprawa ta działa bakteriobójczo i przeciwgrzybiczo. Hamuje rozwój drożdżaków, gronkowca i paciorkowca. Z jej pomocą można złagodzić także liczne dolegliwości żołądkowe, takie jak niestrawność czy wzdęcia. Czubryca zwalcza także nudności, wymioty i biegunkę.

Cząber górski ma również właściwości odkażające. Jego ziele można stosować do leczenia niewielkich oparzeń, ukąszeń czy wykwitów skórnych. Jest ono pomocne także w przypadku zapalenia gardła czy infekcji pęcherza moczowego. Najnowsze badania naukowe wykazały, że zawarte w tej roślinie olejki eteryczne mogą mieć wpływ na zahamowanie aktywności wirusa HIV. Co ciekawe, cząber górski, ma również zastosowanie kosmetyczne – jego liście koją skórę twarzy, łagodzą stany zapalne, a także pomagają znormalizować nadmiernie przetłuszczającą się cerę.

Czubryca – ormiański akcent w polskiej kuchni: na zdrowie!

Jak widać, warto jest przemycić nieco ormiańskich przypraw do polskiej kuchni. Czubryca to nie tylko aromatyczny, korzenny dodatek do dań, który sprawi, że przygotowane przez nas potrawy będę miały oryginalny charakter, lecz także prozdrowotnie działający mix przypraw. Dodając czubrycę szarą, czerwoną, zieloną lub klasyczną, mamy pewność, że nasze dania będą nie tylko smakowicie pachniały, lecz także zostaną wzbogacone o cenne składniki odżywcze.

Czubryca w kuchni

Oto przepis na domowy bułgarski sos ajwar z dodatkiem czubrycy:

Składniki:

• 4 duże czerwone papryki
• bakłażan
• 2 cebule
• 4 ząbki czosnku
• 3 łyżki oliwy z oliwek
• 2 łyżeczki czubrycy czerwonej

Przygotowanie:
Piekarnik rozgrzewamy do temperatury 240 stopni i kroimy warzywa. Paprykę i jedną cebulę należy pokroić na ćwiartki, bakłażana na 4 części, zaś 3 ząbki czosnku pozostawiamy w łupinkach.  Drugą cebulę i 1 ząbek czosnku obieramy i siekamy na drobne kawałki. Wszystkie warzywa pieczemy w piekarniku przez niecałe 20 minut. Gdy już będą gotowe, umieszczamy je w foliowym worku i szczelnie zamykamy. Po pół godziny otwieramy worek i obieramy warzywa ze skórek. Następnie miksujemy je wraz z cebulą i czosnkiem. Do rozdrobnionych w malakserze warzyw dodajemy oliwę, czubrycę i sól. Po dokładnym wymieszaniu składników, ajwar jest gotowy.
Smacznego!