Pierogi manty - właściwości, skład i rodzaje pierogów manty

Pierogi manty to klasyczne domowe danie szeroko rozpowszechnione od Anatolii, przez Kaukaz, aż po Środkową Azję. Idea zawijania mięsnego farszu w miękkie elastyczne ciasto, jak widać, jest bliska nie tylko Polakom. Turcy i Uzbecy nazywają je „manti”, Rosjanie i Kirgizi „manty”, zaś Persowie i Tadżykowie „mantu” – idea wszak jest jedna, choć sposobów na przygotowanie i podanie więcej.

1. Pierogi manty - co to takiego?
2. Zdrowy i pożywny obiad z pierogami manty
3. Kultura przyrządzania pierogów manty
4. Pierogi manty w innych krajach świata
5. Pierogi manty w kuchni

Geneza azjatyckich pierogów nie jest stuprocentowo jasna. Niektóre źródła wskazują, że nazwa nawiązuje do starochińskich bułek gotowanych na parze, które w niektórych regionach faszerowano mięsem. Według innej teorii pomysł na lepione smakołyki zapoczątkowały ludy żyjące w dawnej Mongolii, a niewykluczone jest również pochodzenie z Bliskiego Wschodu. Tak czy inaczej, pierwsza wzmianka pisemna słowa „manti” pochodzi już z początku XIV. Historycy uważają, że receptura rozprzestrzeniła się tak skutecznie dzięki kupcom podróżującym po Jedwabnym Szlaku. Ponoć w wersji suszonej manty były łatwe do przewożenia i szybkiego ogrzania nad ogniem. Tym sposobem pierożki zawędrowały aż do Anatolii, gdzie zyskały tak wielką popularność, że dziś uważane są powszechnie za przysmak turecki.

XV-wieczna książka kucharska wydana pod rządami Ottomanów podaje przepis na manti jako pierogi nadziewane farszem z mielonej jagnięciny i cieciorki, dość oryginalnie doprawianym cynamonem oraz octem.

Pierogi manty - co to takiego?

W najsłynniejszej tureckiej wersji, która dzięki popularności ulicznej kuchni etnicznej nieobca jest już dziś społeczeństwom Europy Zachodniej i Ameryki Północnej, pierogi manty przypominają sakiewki z jasnego, cienkiego ciasta o charakterystycznej krawędzi w kształcie gwiazdy. Jako nadzienie wykorzystuje się mieloną wołowinę lub jagnięcinę. Najczęściej gotowane, bywają również smażone lub przygotowywane na parze. Podaje się je zwykle ze zbrązowiałym masłem i sosem jogurtowo-czosnkowym i konsumuje łyżką jako samodzielne danie główne.

Zdrowy i pożywny obiad z pierogami manty

W przeciwieństwie do olbrzymiej większości popularnych dań kuchni zachodniej, pierogi manty to bardzo zbalansowane i sycące danie, które pozwala doskonale zaspokoić głód, dostarczając cennych składników odżywczych. Doskonałe proporcje węglowodanów, błonnika, cukrów, tłuszczu i białka wynikają z trafnego połączenia mięsa wołowego lub jagnięcego z cienką warstwą pszennego ciasta. W efekcie manty bogate są w witaminy B1, B2, B3 i B12, a także kwas foliowy, cynk, fosfor, potas, sód, selen i wapń. Ponadto na uwagę zasługują niemałe dawki magnezu oraz żelaza. Jest to więc doskonała alternatywa dla pizzy!

Kultura przyrządzania pierogów manty

Pierogii manty można dziś kupić w gotowej formie niemal w każdym tureckim sklepie spożywczym oraz w barach i restauracjach. Tym niemniej w dość tradycyjnym wciąż społeczeństwie żywo rozpowszechniona jest tradycja rodzinnego przyrządzania pierożków na wspólne obiady czy uczty. Każda panna młoda powinna wręcz podjąć przyszłą teściową mantami własnego wyrobu, aby zyskać jej akceptację! 

Samo ciasto w dużej mierze przypomina nasze ciasto pierogowe, tyle że zagniatane jest zawsze z dodatkiem jajek. Rozwałkowuje się je na bardzo cienki arkusz, a następnie kroi na kwadraty – im mniejsze, tym lepiej. Według tureckiej tradycji gospodyni pragnąca pochwalić się przed gośćmi powinna ulepić pierogi tak małe, że w jednej chochli zmieści się ich…40! W praktyce najczęściej przygotowuje się kwadraty ciasta o bokach ok. 3-5 cm. Na środku każdego kawałka umieszczana jest łyżeczka surowego mięsa z przyprawami, a następnie wszystkie cztery rogi zginane są ku sobie, tak, aby stworzyć sakiewkę. Krawędzie należy dobrze ścisnąć, aby ciasto się nie rozklejało.

Pierogi manty w innych krajach świata

Jak się łatwo domyśleć, ewolucja pierogów mant na szlakach kupieckich zaowocowała powstaniem wielu różnych wariantów potrawy. Poza tymi tradycyjnymi, etnicznymi, pojawiają się wciąż nowe, spełniające wymogi współczesnych klientów – jak choćby pierogi manty wegetariańskie.

W Kazachstanie oraz niektórych regionach Rosji do mięsa jagnięcego dodaje się czasem kawałki dyni, a ugotowane pierogi posypywane są sproszkowaną ostrą papryką lub płatkami chili. Popularnym dodatkiem jest także gęsta kwaśna śmietana lub stopione masło migdałowe. 

W Uzbekistanie i Tadżykistanie mięso łączy się z dodatkowym tłuszczem oraz ziemniakami lub kapustą, a jako okrasę przyrządza się sos z octu i sproszkowanego chili. Mieszkańcy Afganistanu mięsne pierożki z wołowiną lub jagnięciną podają w towarzystwie sosu pomidorowego z groszkiem, fasolą albo mielonym mięsem. Często też czosnkowy sos jogurtowy łączy się na jednym talerzu z sosem pomidorowym, tworząc atrakcyjne wizualnie spirale. W północnej części Cypru króluje natomiast połączenie mant z serem halloumi i liśćmi świeżej mięty.W Armenii z kolei „manti” serwowane bywają jako dodatek do czystego bulionu z niewielką dozą śmietany na wierzchu. Pierogi są przy tym najpierw osmażane na maśle, a dopiero potem gotowane. W niektórych częściach Turcji manty bywają wręcz gotowane w rosole, który potem podaje się razem z pierożkami. W samej Rosji manty są z reguły większe i gotowane na parze na podobieństwo tradycyjnych pielmieni.

Pierogi manty w kuchni

Pieczone pierogi manty z jagnięciną

Skład:

• 4 jajka
• 4 ¾ szklanki mąki pszennej
• 1 szklanka wody
• 4 łyżeczki oliwy z oliwek
• 500 g mielonej jagnięciny
• 1 cebula
• po szczypcie: czarnego pieprzu, mielonej gałki muszkatołowej, cynamonu, kolendry i kminu rzymskiego

Przygotowanie:
Jajka ubijamy, łączymy z mąką, oliwą, wodą i szczyptą soli. Zagniatamy gładkie ciasto (ok. 10 minut), owijamy w folię spożywczą i dokładamy na godzinę. Mięso łączymy z solą i przyprawami oraz posiekaną drobno cebulą. Rozwałkowane cienko ciasto kroimy na kwadraty o bokach ok. 7 cm. Na środek każdego wykładamy dwie łyżeczki mięsa. Składamy do środka i zalepiamy brzegi. Wykładamy pierożki na natłuszczoną blachę i pieczemy 15 minut w temp. 180 stopni C. Po wyjęciu z pieca wrzucamy je do wrzątku na ok. 8 minut. Odcedzamy i podajemy z jogurtem doprawionym czosnkiem i solą oraz z sosem pomidorowym (np. ketchupem).


Uzbeckie pierogi manty z wołowiną i dynią

Skład:

• 3 szklanki mąki
• 1 jajo
• 1 szklanka wody
• 1 łyżka oliwy z oliwek
• 2 łyżeczki soli kamiennej
• 500 g mielonej wołowiny
• 1 duży ziemniak
• ½ małej dyni
• 2 cebule
• 2 łyżki masła
• 1 łyżeczka kminu rzymskiego
• 4 liście laurowe
• nać pietruszki

Przygotowanie:
Jajko ubijamy z wodą i solą. Dodajemy mąkę i oliwę i wyrabiamy gładkie ciasto. Przykrywamy i odkładamy na 20 minut. W misce łączymy surowe mięso oraz pokrojone w drobną kostkę cebule, ziemniaka i dynię. Dodajemy miękkie masło oraz sól, pieprz, kmin i nać – dokładnie mieszamy. Dzielimy ciasto na cztery części, każdą rozwałkowujemy na cienki placek, który następnie kroimy na 9 kwadratów. Na środku każdego umieszczamy łyżkę nadzienia. Zlepiamy łącząc wszystkie rogi w jednym punkcie i ściskając mocno krawędzie. Gotujemy na parze ok. 30 minut nad wrzątkiem z liśćmi laurowymi.Pierogi manty mogą być więc ciekawą alternatywą dla naszych polskich pierogów, robiąc atrakcyjne wrażenie zwłaszcza na przyjęciach. Można je podawać w małych miseczkach jako przystawkę z sosami do wyboru albo serwować jak danie główne. Naturalnie, w zależności od preferencji domowników, mięsne nadzienie można odpowiednio doprawić – np. ziołami lub na ostro.

Bibliografia

1. Maggie Schmitt; “Manti: a food without borders”; data dostępu: 2019-04-15
2. Culinary Arts Center; “The history of >Manti< revealed””; data dostępu: 2019-04-15
3. Ozlem Warren,; “Manti, Turkish dumpling with ground meat”; data dostępu: 2019-04-15
4. Ana Sortun; “Turkish lamb dumplings”; data dostępu: 2019-04-15