Podpowiadamy, jak pięknie, ale naturalnie zabarwić jajka na Wielkanoc
Przed Wielkanocą w większości domów w Polsce barwi się jajka na różne kolory. Kiedyś ta czynność wymagała wiele zachodu i zaangażowania, teraz powszechnie dostępne barwniki do jaj znacznie ją uprościły i pozwoliły uzyskiwać piękne, głębokie oraz intensywne kolory. Mimo iż zawierają one atestowane barwniki spożywcze, to jednak ich stosowanie wywołuje dyskusje na temat potencjalnej szkodliwości. Jak barwić jaja? Może warto wrócić do tradycyjnych i jednocześnie ekologicznych metod barwienia jaj?
Na początek – małe rozróżnienie. Mimo że nazwa „pisanki” upowszechniła się jako ogólne określenie barwionych jaj, to tak naprawdę odnosi się do tych, które zostały pomalowane farbami na różne kolory. Z kolei jaja zabarwione na jednolity kolor to kraszanki, i można je stworzyć właśnie z naturalnych barwników.
Malowanie jajek znane było w czasach cesarstwa rzymskiego. W Polsce zwyczaj malowania jajek sięga czasów Słowian, kiedy jajko uznawane było jako symbol płodności i odradzającego się życia.
Przy tworzeniu ekologicznych pisanek/kraszanek ważne jest także to, z jakiej hodowli jajka pochodzą. W sklepie wybierajmy więc te z oznaczeniami „0” (więcej na ten temat przeczytasz tutaj).
Barwa, którą uzyskamy, zależy od kilku czynników:
- kolor skorupki – do barwienia najlepsze są jajka o białej skorupce, przy czym idealnie białe trafiają się rzadko. Dlatego najlepiej po prostu wybierać te o jasnym zabarwieniu;
- ilości substancji barwiącej – im jest jej więcej, tym ciemniejszy kolor uzyskujemy;
- czas gotowania – w tym przypadku zasada jest taka sama, jak w przypadku ilości barwnika.
Barwienie jajek w cebuli
Królową naturalnych barwników jest cebula, a konkretnie jej łuski, z których uzyskujemy rudobrązowy kolor. Łupiny z cebuli można wykorzystać na trzy sposoby:
- pierwszy – włożyć jajka do zimnej wody z cebulą i gotować;
- drugi – zagotować wodę, włożyć jajka i ugotować je;
- trzeci – włożyć jajka do gotującego się wywaru z cebuli.
Jajka barwione w ten sposób uzyskują kolory od żółtego po ciemnobrązowy. Podobny efekt kolorystyczny uzyskamy także mocząc jajka w zaparzonej mocnej herbacie lub mocnym wywarze z kawy.
Wystarczy kilka na co dzień używanych składników i możesz wyczarować kolorowe cuda samemu. Fot. Yulia Furman/Shutterstock
Barwienie jajek na różowo
Różowy kolor jajek uzyskamy dzięki burakom lub ich łupinom. Buraki ucieramy na tarce o dużych oczkach. Wkładamy do garnka i zalewamy wodą minimalnie ponad poziom buraków. Surowe jajka wkładamy do garnka i gotujemy. Buraków nie można przegotować bo mogą stracić kolor. Jeżeli chcemy, by jajka były blado-różowe, rozcieńczamy sok z buraków wodą. A jeżeli chcemy uzyskać intensywny kolor, wpadający w czerwony, to pozostawiamy jajka w wywarze z buraków na dłużej.
Barwienie jajek na fioletowo
Na kolor fioletowy zabarwimy skorupki przy pomocy płatków kwiatów ciemnej malwy, albo dzięki wywarowi z łupin czerwonej cebuli i kapusty modrej. Podobny efekt uzyskamy dzięki owocom jeżyny, które barwią tkaniny na kolory: liliowy, różowy, fioletowy jasny oraz brunatny.
Barwienie jajek na zielono
Zielony kolor uzyskamy gotując jajka w wywarze z młodego zboża ozimego, trawy albo liści barwinka. Podobny efekt można uzyskać z liści szpinaku. Do tego celu należy posiekać sporą garść świeżych szpinakowych liści, zalać wodą i zagotować. Jajka moczyć w szpinakowym wywarze wedle uznania. Można też zastosować technikę podwójnego barwienia − wpierw farbowanie niebieskie, a potem żółte by w efekcie otrzymać nasyconą zieleń.
Barwienie jajek na niebiesko
Jajka w niebieskim odcieniu można uzyskać z wywaru z kapusty czerwonej. Kapustę czerwoną szatkujemy, zalewamy wodą i gotujemy przez około pół godziny. Kiedy wywar będzie gotowy, wkładamy jajka i moczymy je do uzyskania pożądanego efektu kolorystycznego. Podobny efekt otrzymamy wykorzystując jagody lub jeżyny.
Barwienie jajek na brunatno
Brunatny kolor jajka uzyskamy dzięki wywarowi z łupin orzechów włoskich. Z łupin orzecha można uzyskać również odcienie brązu – od jasnego do ciemnobrązowego. A jeżeli zależy nam na jeszcze ciemniejszej i bardziej intensywnie barwie, to można wykorzystać korę dębu, olchy lub olchowe szyszki – jajka ugotowane w takim wywarze będą prawie czarne.
Do dekoracji jajek, oprócz barwników, można także wykorzystać natkę pietruszki, fot. Tamilla Silvestrova/Shutterstock
Barwienie jajek na żółto
Dawniej odcienie żółtego i zielonkawego uzyskiwano z pączków i liści brzozy i liści jesionu. Współcześnie jasny odcień żółtego, wpadający w kanarkowy można uzyskać z kory młodej jabłoni z dodatkiem kwiatów majówki błotnej lub za pomocą suszonych kwiatów jaskrów polnych. Podobny efekt uzyskamy stosując wywar z kurkumy, szafranu lub curry.
Różne kolory można także uzyskać z kory drzew i krzewów (dębu, kruszyny, olchy, klonu), przy czym wycinając korę zbyt agresywnie można zniszczyć roślinę. Dlatego lepiej nie korzystajmy z tego sposobu, aby nie przyczyniać się do ich dewastacji.
Z kraszanek można uzyskać drapanki, czyli jajka z wydrapanym wzorem. W zależności od zdolności i chęci – od zwykłych linii, po bardzo skomplikowane obrazki. Ponadto przed barwieniem można rysować na jajku za pomocą świecy (woskowej lub stearynowej), wtedy po potraktowaniu barwnikiem uzyskujemy piękne, jasne wzory.
Ale ekologiczne dekoracje wielkanocne to nie tylko pisanki i kraszanki, ale też stroiki. Dlatego na świątecznym stole nie może zabraknąć gałązek barwinka kupionego u sprawdzonego handlarza oraz zasianej przez nas rzeżuchy albo żyta.
Absolwentka Inżynierii Środowiska na Politechnice Warszawskiej. Specjalizuje się w technicznych i naukowych tekstach o przyrodzie, zmianie klimatu i wpływie człowieka na środowisko. W swoich artykułach łączy rzetelną wiedzę inżynierską z pasją do natury i potrzeby życia w zgodzie z otoczeniem. Uwielbia spędzać czas na łonie przyrody – szczególnie na Warmii, gdzie najchętniej odkrywa dzikie zakątki podczas pieszych wędrówek i wypraw kajakowych
Opublikowany: 18 kwietnia, 2025 | Zaktualizowany: 29 lipca, 2025
poganski zwyczaj malowania jajek siega zamierzchłych czasów kiedy to składano ofiary z dzieci dla isztar bogini płodności i krew 3 letnich dzieci polewano jajka –dlatego kolor czerwony , kapłan zapłodniał dziewice na ołtarzu , a dzis jest fajnie i miło . nie wierzysz mi skad ten zywczaj ?? to sam poczytaj i sie przekonaj