Mizeria – właściwości i skład. Przepis na mizerię

Trudno wyobrazić sobie typowo polski obiad bez dodatku mizerii. Ta prosta, szybka i zdrowa sałatka ze świeżych zielonych ogórków i śmietany robi prawdziwą furorę na naszych stołach. To najczęściej wybierana towarzyszka głównego dania obiadowego. Mizeria najlepiej smakuje latem, ponieważ jest lekka i orzeźwiająca, ale zimą również potrafimy docenić jej walory smakowe. Co warto wiedzieć o mizerii i dlaczego warto ją jeść? Jak przygotować domową mizerię?

1. Mizeria – co to takiego?
2. Właściwości prozdrowotne mizerii
3. Mizeria – z czym to się je?
4. Mizeria w kuchni
5. Czy warto jeść mizerię?

Mizeria – co to takiego?

Mizeria to królowa wszystkich polskich dodatków obiadowych, nie ma sobie równej przeciwniczki. To sałatka ze świeżych ogórków, zazwyczaj pokrojonych w cienkie plasterki albo starych na tarce o dużych oczkach, najczęściej z dodatkiem śmietany. Nie ma jednak jednego uniwersalnego przepisu na mizerię, każdy ją robi według własnego uznania. Niektórzy zamiast śmietany dodają do niej jogurt naturalny, jogurt grecki, kefir lub zsiadłe mleko. Inni nie wyobrażają sobie mizerii bez oleju, octu, soku z cytryny, czosnku czy drobno poszatkowanej cebuli albo dymki. Jeszcze inni, do urozmaicenia smaku dodają szczypiorek, miętę, świeży koperek lub natkę pietruszki. Tak naprawdę mizeria to kompozycja własnej inwencji twórczej i dostępnych składników. Jest idealną i lekką propozycją na letni obiad. Warto wiedzieć, że im cieniej pokroimy ogórka, tym lepszą mizerią się będziemy zajadać.

Mizeria pochodzi od łacińskiego słowa „miseria”, które oznacza „nieszczęście, nędzę, ubóstwo”. W przeszłości oznaczało właśnie biedę i nędzę, a także ubogi dobytek. Nazwa zapewne wzięła się stąd, że sałatka ta kojarzona była mizernym posiłkiem, czyli biednym, niskowartościowym i mało pożywnym. Dawniej przygotowywano ją z dodatkiem mleka, ponieważ było znacznie tańsze niż śmietana.

Mizeria ma wiele odmian, w różnych rejonach Polski istnieją różne przepisy na tę sałatkę ogórkową. Na Mazowszu i Kujawach najczęściej jest słodkawa w smaku, bo dosładza się ją cukrem, miodem albo dodaje słodką śmietanę. Natomiast na Podlasiu największą popularnością cieszy się zakwaszana, z dodatkiem roztartej cebuli i czosnku. Z kolei na Węgrzech, gdzie również jest znana, do mizerii dodaje się odrobinę słodkiej zmielonej papryki (kulinarne dobro narodowe tego kraju), czosnek, a całość skrapla octem jabłkowym.

Właściwości prozdrowotne mizerii

Kluczowym składnikiem mizerii są świeże ogórki i to one decydują o wszystkich właściwościach prozdrowotnych tej sałatki. Najodpowiedniejsze będą te nieprzerośnięte i nie za duże. Jeśli chodzi o rodzaj, to zdecydowanie należy wybierać te gruntowe w okresie od maja do lipca, bo wtedy są najsmaczniejsze. Poza sezonem warto sięgnąć po ogórki szklarniowe.

Ogórki to niezwykle cenne warzywa. W zdecydowanej większości składają się z wody, dlatego gaszą pragnienie i nawilżają skórę. Poza tym posiadają zdolność odkwaszania organizmu, usuwają toksyny, pomagają zmniejszyć obrzęki, działają przeciwbólowo na stawy oraz przyspieszają metabolizm.

Poza tym ogórki to bogactwo wielu cennych substancji odżywczych, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Są to między innymi żelazo, cynk, wapń, potas, magnez, a także witamina C, witamina A, witamina E oraz witaminy z grupy B. Potas odpowiedzialny jest za utrzymanie odpowiedniego napięcia elektrycznego na błonach komórkowych. Żelazo wytwarza hemoglobinę i korzystnie wpływa na odporność. Natomiast magnez decyduje o prawidłowej pracy układu odpornościowego i nerwowo-mięśniowego, bierze udział w budowie kości i zębów, a także zmniejsza ryzyko nadciśnienia tętniczego. Witamina C również odpowiada za układ odpornościowy, a witamina E spowalnia procesy starzenia się skóry i uelastycznia ją. Dodatkowo ogórki zawierają duże ilości łatwo przyswajalnego błonnika pokarmowego, są niskokaloryczne i mają niski indeks glikemiczny.

Mizeria nie istniałaby bez śmietany. W tradycyjnym przepisie oraz kuchniach mamy i babci używa się śmietany homogenizowanej, zazwyczaj 18-procentowej. Tak jak inne wyroby mleczne, śmietana jest źródłem pełnowartościowego białka oraz minerałów takich jak wapń, fosfor czy witaminy A, B2 i B12. Wapń i fosfor mają korzystny wpływ na kości i zęby. Wapń bierze udział w ich budowie i mineralizacji, ale także uczestniczy w procesach kurczliwości mięśni i przewodzeniu bodźców nerwowych. Z kolei fosfor wspomaga prawidłowe wchłanianie wapnia przez nasz organizm, a także bierze udział w syntezie białka i podobnie jak wapń uczestniczy w procesie mineralizacji kości. Witamina B12 dba o prawidłową prace układu nerwowego i uczestniczy w produkcji krwinek czerwonych oraz syntezie DNA. Witamina B2 ma znaczny wpływ na procesy przemiany materii. Z kolei witamina A znacznie poprawia kondycję skóry, włosów i paznokci, wzmacnia odporność i dba o nasz narząd wzroku.

Niestety śmietana zalicza się do wyrobów wysokokalorycznych, o dużej zawartości kwasów tłuszczowych nasyconych i podwyższających poziom cholesterolu we krwi. To z kolei zwiększa ryzyko wystąpienia wielu chorób i dolegliwości układu sercowo-naczyniowego. Dlatego też, jeśli chcemy żeby nasza mizeria była zdrowa, zdecydowanie lepiej jest sięgnąć po niskotłuszczową śmietanę, a najlepiej po jogurt naturalny, typu greckiego albo kefir. Będziemy mieli pewność, że nasza ogórkowa sałatka jest w wersji fit.

Mizeria – z czym to się je?

Ta sałatka ze świeżych ogórków jest uniwersalnym dodatkiem i znakomicie pasuje do wielu dań obiadowych, zarówno mięsnych, jak i wegetariańskich. Bardzo dobrze komponuje się z mięsami w wersji swojskiej, jak kotlety schabowe czy mielone oraz bardziej wykwintnymi potrawami, np. pieczonym schabem, roladkami, karkówką czy zwijanymi zrazami. Znakomicie komponuje się również z grillowanymi potrawami. Mizeria świetnie smakuje także z daniami wegetariańskimi, takimi jak kotlety jajeczne, burgery warzywne czy jajko sadzone. Sama w sobie stanowi surówkę idealną na podwieczorek czy kolację.

Mizeria w kuchni

Przepis na domową klasyczną mizerię

Składniki:

• 2 ogórki gruntowe
• 1 łyżka koperku (świeżego lub suszonego)
• 2 łyżki gęstej śmietany
• pieprz czarny, mielony
  
• sól

Przygotowanie:
Ogórki myjemy pod bieżącą wodą, obieramy ze skóry i kroimy w talarki lub półksiężyce. Solimy do smaku i odstawiamy na chwilę. W międzyczasie śmietanę doprawiamy pieprzem i koperkiem. Jeśli śmietana jest sodka, można ją delikatnie dokwasić sokiem z cytryny, kwaskiem cytrynowym lub octem. Ogórki odsączamy z nadmiaru wody, łączymy ze śmietaną i podajemy na stół.


Przepis na mizerię po ukraińsku

Składniki:

• 50 dag ogórków sałatkowych
• 1 pęczek dymki
• 4-6 łyżki śmietany kremówki
• sok z ½ cytryny
• 1 pęczek szczypiorku
• sól kamienna
• pieprz zielony

Przygotowanie:
Ogórki myjemy, osuszamy, ale nie obieramy. Kroimy a cieniutkie plasterki lub ścieramy na tarce do mizerii. Dymki czyścimy i opłukujemy, kroimy w cienkie krążki białe cebulki i około 5-6 cm kawałków zielonego szczypiorku. Śmietanę przyprawiamy do smaku sokiem ze świeżo wyciśniętej połówki cytryny, dodajemy sól i pieprz. Gotowym sosem polewamy ogórki i posypujemy posiekanym szczypiorkiem. Wstawiamy na jakiś czas do lodówki, by smaki się przegryzły.


Przepis na mizerię z ogórka i rzodkiewki

Składniki:

• 300 g ogórków gruntowych
• 2 pęczki rzodkiewki
• 150 ml śmietany
• ½ pęczka koperku
• 1 ząbek czosnku
• 1 łyżeczka cukru trzcinowego
• sól morska i pieprz biały

Przygotowanie:
Ogórki gruntowe myjemy i obieramy, kroimy na cienkie plasterki. Rzodkiewkę też myjemy, kroimy na talarki, natomiast koperek drobno siekamy. Śmietanę słodzimy do smaku, solimy i pieprzymy. Ogórki mieszamy z rzodkiewkami, zalewamy śmietaną i ponownie mieszamy. Wstawiamy do lodówki na około 30 minut. Tuż przed podaniem posypujemy posiekanym koperkiem.


Przepis na mizerię po turecku

Składniki:

• 1 opakowanie jogurtu typu greckiego
• 2 ogórki gruntowe
• 2-3 ząbki czosnku
• świeży koperek
• sól himalajska

Przygotowanie:
Ogórki myjemy pod bieżącą wodą, kroimy w cienkie plasterki lub ścieramy na tarce o dużych oczkach. Czosnek rozgniatamy albo przeciskamy przez praskę. Koperek drobno siekamy, natomiast sól mieszamy z jogurtem. Wszystkie składniki łączymy w miseczce i wstawiamy na chwilę do lodówki, żeby smaki się przegryzły. Gotową sałatkę serwujemy na zimno.

Czy warto jeść mizerię?

Trudno wyobrazić sobie typowo polski obiad bez dodatku mizerii. Najpopularniejszy i nieśmiertelny zestaw to kotlet schabowy, gotowane ziemniaki i mizeria, serwowane w niemal każdy niedzielny obiad. Bez wątpienia mizeria jak najczęściej powinna pojawiać się w naszym codziennym jadłospisie, zwłaszcza latem, kiedy pod dostatkiem mamy świeże ogórki. Mizeria jest nie tylko przepyszną i lekką sałatką, ale jest przede wszystkim zdrowa, niskokaloryczna i orzeźwiająca. Poza tym za każdym razem możemy urozmaicać swoją mizerię, dodając do niej różne dodatki, jak np. cebulę, szczypiorek czy koper. Świetnie komponuje się niemal z każdym daniem, zarówno mięsnym, jak i wegetariańskim. Najmniej zdrowym składnikiem jest śmietana, ale wystarczy zamienić ją na jogurt naturalny czy kefir, a wtedy ten najpopularniejszy polski dodatek będzie nie tylko pyszny, ale przede wszystkim zdrowy.

Bibliografia

1. “https://www.thespruceeats.com/cucumbers-in-sour-cream-recipe-polish-1137518”; data dostępu: 2020-07-02
2. “https://www.everydayhealthyrecipes.com/polish-cucumber-salad-mizeria/”; data dostępu: 2020-07-02
3. “https://eatingeuropean.com/polish-cucumber-salad-mizeria/”; data dostępu: 2020-07-02
4. “https://www.polonist.com/mizeria-polish-cucumber-salad/”; data dostępu: 2020-07-02
5. “https://hollytrail.com/2019/07/26/a-summer-staple-for-dinner-polish-cucumber-salad/”; data dostępu: 2020-07-02
6. “https://fooddoodles.com/polish-cucumber-salad/”; data dostępu: 2020-07-02
7. “https://www.allrecipes.com/recipe/223244/mizeria-polish-cucumber-salad/#nutrition”; data dostępu: 2020-07-02