Ręka Buddy owoc – właściwości, pochodzenie i zastosowanie ręki Buddy

Pachnie jak lawenda, smakuje jak cytrynowa skórka, wygląda jak… Ręka Buddy. Pod tą zabawnie brzmiącą nazwą kryje się odmiana cytronu, fascynująca ludzkość już od tysięcy lat. Palczaste owoce cieszą się w Azji głęboką symboliką, ale w kulturze zachodniej są przede wszystkim unikatową ozdobą stołu oraz przysmakiem. Ręki Buddy nie spożywa się jednak jak tradycyjnych owoców!

Zdaniem botaników gatunek Citrus medica var. sarcodactylis, znany popularnie jako Ręka Buddy, pochodzi z terenu północno-wschodnich Indii lub Chin. Dziś uprawia się go nie tylko w rozległych regionach Azji, ale także w południowej części Stanów Zjednoczonych. Wiecznie zielone drzewa tego niezwykłego cytronu wymagają bowiem ciepłego klimatu bez ryzyka przymrozków, o wysokim poziomie nasłonecznienia oraz wysokiej wilgotności. Niewysokie, bo sięgające od 4 do 7 m wysokości, odznaczają się kolczastą korą, owalnymi, jasnozielonymi liśćmi oraz pięknie pachnącymi, białymi kwiatami, z których rozwijają się niezwykłe owoce.

Fantastyczna fizjonomia ręki Buddy

Dla większości z nas, przyzwyczajonych do okrągłych i owalnych kształtów owoców, nawet tych najbardziej egzotycznych, cytron Ręka Buddy wygląda na pierwszy rzut oka jak wynik niepowiedzionego eksperymentu genetycznego. Każdy owoc może bowiem sięgać nawet 30 cm długości i odznacza się rozbieżnymi wypustkami, które do złudzenia przypominają palce dłoni. Może ich być pięć albo dwadzieścia, ale zawsze charakteryzują się żółtą chropowatą skórką podobną cytrynie, która wraz z dojrzewaniem nabiera często pomarańczowych tonów. Co najciekawsze, po rozcięciu we wnętrzu „palców” znajdziemy białą skórę typową dla pomarańczy czy grejpfrutów, bez żadnego jednak śladu miąższu lub soku!

Inne odmiany gatunku Citrus medica miewają klasyczne wrzecionowate owoce i mogą zawierać miąższ o kwaśnym smaku.

Skąd wzięła się nazwa Ręka Buddy?

Skojarzenie z placami dłoni łatwo jest wytłumaczyć. Ale owoce cytronu mają głębszą symbolikę. Jako gatunek typowy dla chińskiej przyrody, szybko nabrały religijnego znaczenia, a buddyści zaczęli doszukiwać się w nich kształtu ręki złożonej do modlitwy. Trudno się dziwić, że niezwykłe cytrusy są cenioną ozdobą i ofiarą składaną w buddyjskich świątyniach po dzień dzisiejszy.

A że religia nieodłącznie związana jest rozwojem i kształtem kultury, w Chinach Ręka Buddy otoczona jest estymą i podziwem. Owoce mają symbolizować szczęście i długowieczność, a ludzie chętnie ofiarowują je sobie nawzajem z życzeniami pomyślności, zwłaszcza na Nowy Rok.

Powabny zapach Ręki Buddy

Gdyby mało było wyjątkowego wyglądu, owoce Citrus medica var. sarcodactylis odznaczają się niezwykłym aromatem. Intensywny i skoncentrowany, jest łatwo wyczuwalny bez naruszania struktury owocu, więc wystarczy wnieść owoc do pomieszczenia, aby odświeżyć powietrze. Znawcy branży perfumeryjnej określają zapach Ręki Buddy jako świeży, cytrusowy, a zarazem kwiatowo-owocowy. Wspomina się zwykle o wyraźnej nucie cytrynowej oraz lawendowej, a czasami nasuwają się skojarzenia także z bergamotką i kumkwatem.

Rześkość i siła zapachu spowodowały, że Ręka Buddy w Chinach i Japonii zastępuje mieszanki pot-pourri. Nie tylko buddyjskie świątynie, ale także domy, hotele i sklepy napełnia się słodką, nienachalną wonią, która zdaniem wielu wprowadza w dobry nastrój. Japończycy zwykli są umieszczać owoce w centrum stołu lub nawet na szczycie swoich słynnych ryżowych ciast, aby dodać jadalni przyjemnego klimatu. Pokrojoną skórkę dodaje się również od wieków do prania, zaś namoczona w wodzie pozwala uzyskać roztwór, który można używać jako naturalny odświeżacz w sprayu. Każdy, kto choć raz wejdzie w posiadanie dłoniastego owocu, może zresztą zachować i ususzyć skórkę, wykorzystując ją potem w domu choćby do aromatyzujących woreczków do szaf.

Ręka Buddy potrafi uzdrawiać?

Od czasów starożytnych Chińczycy wykorzystują nietypowy owoc bez miąższu do przygotowywania leków. Surowcem zielarskim jest oczywiście sama skórka, którą mieli się na proszek lub wykorzystuje do przyrządzania naparów. Według tradycyjnej medycyny chińskiej Ręka Buddy ma leczyć stany zapalne wątroby, płuc i śledziony, a także pomagać przy bólach brzucha, wymiotach oraz obrzękach i bólach mięśni.

Współcześni naukowcy analizując skład cytrusa złożonego z samej skórki, doszli do wniosku, że zawiera on bardzo wysokie ilości witaminy C oraz wyjątkowo bogaty zestaw aromatycznych związków lotnych, a szczególnie kumaryny, limoniny i diosminy. Są to substancje chemiczne o wysokiej sile oddziaływania i w świetle przeprowadzonych dotąd badań mogą faktycznie działać przeciwzapalnie, przeciwbólowo, a także wykrztuśnie. Sugeruje się również, że ekstrakt z Ręki Buddy może wspierać odporność organizmu, leczyć biegunkę i skurcze jelit, a także regulować ciśnienie krwi oraz damski cykl miesiączkowy. Potrzeba jednak większej ilości studiów, aby zweryfikować faktyczny potencjał medyczny palczastego owocu.

Ręka Buddy – kulinarne zastosowania

Jako cytrus bez miąższu, Ręka Buddy nie jest przysmakiem, który można podać na deser jako orzeźwienie. Ale gruba skórka ma tą olbrzymią zaletę, że w przeciwieństwie do pomarańczy, cytryn i grejpfrutów jest całkowicie pozbawiona charakterystycznej goryczki. Wykorzystuje się ją więc jako dodatek do potraw – słodkich i słonych – ze względu na ciekawy cytrynowy smak z subtelną nutą słodyczy. Ręka Buddy jest więc częstym dodatkiem do suszonych mieszanek herbacianych, a także drinków i koktajli. Macerowana w alkoholu przez dłuższy czas jest podstawą wyrobu cytrusowych likierów i wódek. Ze smażonej skórki przygotowuje się także atrakcyjne w smaku konfitury, które z powodzeniem konkurują z dżemem pomarańczowym.

Rękę Buddy da się spożywać także na surowo, o ile wiemy, że nie była ona opryskiwana chemicznie – zbyt duże ilości mogą jednak powodować bóle brzucha! W Stanach Zjednoczonych producenci tych niezwykłych płodów spędzają nawet po 20 minut na ręcznym czyszczeniu żółtych palców, w efekcie czego cena owoców jest dość wysoka.

Poza tym Ręka Buddy stosowana jest w kuchni jako:

• przyprawa do aromatyzowania cukru lub soli,
• dodatek do sałatek, sosów i marynat,
• składnik warzywnych i mięsny gulaszy,
• surowiec do produkcji syropów,
• dodatek do ciast, lodów i deserów,
• posypka na gotowany makaron,
• pieczony owoc.

Można ją przy tym ścierać na cienkie paseczki jak skórkę pomarańczową, mielić i dodawać do mięsa, jak również kroić wzdłuż „palców”, aby otrzymać większe kawałki skórki. Cytrus nadaje się również do kandyzowania i w tej postaci najłatwiej go kupić poza Azją.

W USA i Wielkiej Brytanii istnieje możliwość zakupienia świeżych owoców Ręki Buddy na rynkach z egzotycznymi specjałami. Należy wówczas wybierać okazy wyglądające świeżo i pozbawione przebarwień na skórze. W lodówce cytrus można przechowywać do 2 tygodni, pamiętając, że z myciem należy wstrzymać się aż do chwili konsumpcji – w przeciwnym razie owoc może ulec zepsuciu.

Wyhoduj sam Rękę Buddy!

Dla Polaków pozostających w kraju jedynym sposobem na osobiste zetknięcie się z fenomenem Ręki Buddy jest zakupienie sadzonki rośliny. Sprzedawane jako okazy o wysokości ok. 50 centymetrów wymagają ciepłego, słonecznego pomieszczenia do rozwoju i częstego podlewania. Przy odpowiedniej pielęgnacji i nawożeniu po kilku latach istnieje szansa doczekania się własnego palczastego owocu, który napełni dom przyjemną wonią!