- Detrytus – martwa materia organiczna, czyli szczątki roślin i zwierząt
- Udział reducentów (destruentów, saprotrofów) w łańcuchu detrytusowym
Detrytus – martwa materia organiczna, czyli szczątki roślin i zwierząt
Pojęciem wyjściowym jest tutaj detrytus, czyli martwa materia organiczna (martwe szczątki roślin oraz zwierząt – detritus to znaczy rozdrobniony, roztarty). Łańcuch detrytusowy jest z kolei rodzajem łańcucha pokarmowego, w którym detrytus buduje pierwsze ogniwo.Detrytus osiada głównie na powierzchni gleby oraz drzew lub na dnie zbiorników wodnych, jak również unosi się na toni wodnej.
Detrytus lądowy to przede wszystkim:
- obumarłe szczątki roślin, takie jak liście czy gałązki tworzące ściółkę,
- martwe ciała owadów,
- zwierzęce odchody.
Detrytus w formie osadów popowodziowych. John S Turner [CC BY-SA 2.0], via Wikimedia Commons
Świat saprofagów tworzą w głównej mierze niewielkie zwierzęta bezkręgowe, takie jak:
- gąsienice,
- nicienie,
- małże,
- larwy niektórych owadów,
- strzykwy,
- rureczniki,
- morskie wieloszczety,
- wazonkowce.
Niektóre źródła jako pierwsze ogniwo łańcucha detrytusowego podają właśnie detrytusofagi, detrytus zaś pomijają. Wiadomo jednak, że bez martwej materii organicznej nie może być mowy o łańcuchu detrytusowym. Innymi rodzajami łańcucha pokarmowego (troficznego) są łańcuch spasania i łańcuch pasożytów.
Saprofagi wraz z saprotrofami (bakteriami i grzybami, charakteryzujące się zdolnością rozkładania detrytusu do prostych związków nieorganicznych) tworzą grupę saprobiontów, czyli organizmów cudzożywnych, żyjących w rozkładającej się materii organicznej. Saprofagi ułatwiają pracę saprofitom.
Udział reducentów (destruentów, saprotrofów) w łańcuchu detrytusowym
Bakterie i grzyby (reducenci) rozkładają detrytus, przekształcając go w ten sposób w wartościowy pokarm dla roślin zielonych. Tym samym przywracają do ekosystemu ważne składniki mineralne, które w dalszej kolejności trafiają wraz z pokarmem do roślinożerców, by zaspokoić ich potrzeby odżywcze. Tą drogą cała energia skumulowana w martwych szczątkach organicznych zostaje przekazana dalej, a obieg materii pozostaje zamknięty. Bakterie i grzyby pełnią więc niezwykle ważną funkcję w krążeniu pierwiastków w przyrodzie. Przez łańcuch detrytusowy przepływa największa część energii, którą organizmy oddają ją dopiero po śmierci.Poziom organizacji łańcucha detrytusowego wygląda następująco:
- martwa materia organiczna (detrytus),
- saprofagi (detrytusożercy),
- konsumenci I rzędu,
- konsumenci II rzędu,
- konsumenci III rzędu.
Należy przy tym pamiętać, że reducenci towarzyszą wszystkim ogniwom łańcucha detrytusowego. Z kolei konsumenci I i dalszych rzędów to drapieżniki.
Grzyby (reducenci) na zaatakowanym drzewie. By Dellex (Own work) [GFDL or CC BY-SA 3.0], via Wikimedia Commons
Przykłady łańcuchów detrytusowych:
- detrytus – nicienie – larwy owadów – traszka,
- detrytus – dżdżownica – pliszka – łasica,
- detrytus – żaba – lis,
- detrytus – grzyb – ślimak – żaba – żmija,
- detrytus – wieloszczet – ślimak – ryba,
- detrytus – dżdżownica – kura – człowiek,
- detrytus – bakterie – wrotki – ukleja – okoń – szczupak.
Detrytus – żaba – lis. fot. pixabay.com
Bibliografia
- Frederic P. Miller, Agnes F. Vandome, John McBrewster; “Detritivore”; Alphascript Publishing, 2010;
- Aulay Mackenzie, Andy S. Ball, Sonia R. Virdee; “Ekologia. Krótkie wykłady”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015;
- Grażyna Łabno; “Ekologia. Słownik encyklopedyczny”; Wydawnictwo Europa, Warszawa 2006;
- Zdzisława Otałęga (red. nacz.); “Encyklopedia biologiczna T. II”; Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, Kraków 1998;
- January Weiner; “Życie i ewolucja biosfery – podręcznik ekologii ogólnej ”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008;
- promil
