Gorczyca przyprawa – właściwości, działanie i zastosowanie gorczycy

Gorczyca biała rośnie w wielu rejonach świata. Przyprawa ta jest pospolita m.in. na południu Europy, w Azji Zachodniej czy na północy Afryki. Gorczyca na dobre zadomowiła się przed wiekami również na polskich ziemiach. Każdy z nas zna smak gorczycy – jest bowiem podstawowym składnikiem jednego z najbardziej popularnych dodatków przyprawowych – musztardy. Poza tym jest to także niezawodny konserwant i …lek.

Gorczyca to roślina jednoroczna, przedstawicielka rodziny kapustowatych (krzyżowych), do której zaliczana jest ze względu na charakterystyczne łuszczyny, czyli suche, pękające owoce. Ponadto gorczyca to roślina oleista – z jej nasion wytwarza się olej, przypominający właściwościami znany nam dość dobrze olej rzepakowy. Wreszcie, zaliczamy ją także do roślin przyprawowych. Po ziarenka gorczycy nieustannie sięga przemysł spożywczy, a i my sami w większości domostw mamy je pod ręką, zwłaszcza jeśli lubimy gotować i robić różnego rodzaju przetwory.

Gorczyca na polepszenie trawienia

Dlaczego gorczyca jest tak powszechna? Po pierwsze dlatego, że nie ma wygórowanych wymagań glebowych. Urośnie zasiana zarówno na żyznej i wilgotnej, jak i na suchej i ubogiej w minerały ziemi (niemniej, najlepiej ma się tam, gdzie gleba obfituje w azot). Po drugie, ofiarowuje nam niezwykle cenne nasiona, wykorzystywane przede wszystkim do produkcji przypraw, ale i służące do wspomagania leczenia wielu schorzeń metodami domowymi. Co więcej, gorczyca jest również rośliną miododajną, o czym nie każdy ma pojęcie, gdyż miód gorczycowy, jako zdecydowanie mniej słodki niż pozostałe, wciąż pracuje na zasłużoną popularność. Natomiast jako przyprawę, ale i remedium lecznicze, gorczycę stosuje się od wieków. W starożytnej Grecji i Rzymie ceniono ją jako środek na rozluźnienie mięśni i problemy trawienne. Z całą pewnością można poza tym stwierdzić, że gorczyca jest jedną z najstarszych przypraw. Nic nie wskazuje też na to, że mogłaby utracić pozycję jednej z najpopularniejszych czy wręcz niezastąpionych. W końcu chyba nikt z nas nie wyobraża sobie co poniektórych posiłków bez musztardy. Dodajemy ją w szczególności do mięs – kiełbas, parówek, wędlin, pieczeni. Tworzy z nimi doskonałą kompozycję smakową, ale ma też inne zadanie – gorczyca wspomaga pracę układu pokarmowego, dzięki czemu tłuste mięsiwa stają się nieco mniej ciężkostrawne.

Gorczyca na miód

Kwiaty i owoce gorczycy wznoszą się na sztywnej i wysokiej łodydze. Roślina kwitnie od maja do sierpnia, pokrywając się złocistożółtymi kwiatami, zebranymi w baldachy. Każdy pojedynczy kwiatek gorczycy posiada cztery płatki, ułożone względem siebie symetrycznie w formie krzyżyków. Pszczoły chętnie do nich lgną, dlatego warto posadzić gorczycę w pobliżu pasieki.

Tym bardziej, że jej nasiona, ze względu na powszechność, nie są drogie, a do tego charakteryzują się wysoką wydajnością miodową. Jaki jest miód gorczycowy? Ma kremową, jasnożółtą barwę i wyrazisty, lecz mało słodki smak. Powinien być obecny w diecie na wzmocnienie układu sercowo-naczyniowego, gdyż skutecznie reguluje ciśnienie krwi.

Gorczyca wszędobylska Gorzkawy miód gorczycowy zyskuje na popularności, wciąż jednak jest zdecydowanie mniej znany niż miód gryczany, rzepakowy, lipowy czy nawet wielokwiatowy. Gorczyca w przemyśle spożywczym, bądź co bądź, wciąż zasila głównie dział przypraw. Poza tym, że wchodzi w skład musztard i wielu innych sosów, urozmaica się nią także mieszanki przypraw oraz wykorzystuje osobno jako nieodzowny dodatek do zalew, konserw i przetworów. Ziarenka gorczycy znajdziemy w słoiku ogórków czy marynowanych grzybów. Chętnie dodaje się ją przede wszystkim do mięs, zwłaszcza tych ciężkostrawnych. Mięsiwo dobrze jest natrzeć gorczycą połączoną z miodem. Ziarenka gorczycy możemy również zmielić i dodawać do sosów. Nie tylko wzmocni smak potraw, ale i dobrze je zakonserwuje – nadaje się do tego idealnie, dzięki silnym właściwościom bakteriobójczym.

Gorczyca złagodzi bóle i stany zapalne

Choć gorczyca ma charakterystyczny i pikantny smak, nie spodziewajmy się po niej szczególnych właściwości drażniących. Przeciwnie – maleńkie, kremowe ziarenka gorczycy łagodzą wiele dolegliwości. Działają wspaniale przede wszystkim na układ pokarmowy, powlekając jego drogi wydzielanym pod wpływem wilgoci śluzem. Od wieków gorczycę stosuje się jako środek wspomagający leczenie problemów gastrycznych.

Podawana jest przede wszystkim przy nieżycie żołądka i jelit. Ponadto usprawnia również przemianę materii, zwiększa objętość treści żołądkowej, stymuluje wydzielanie soku żołądkowego, pobudza apetyt, eliminuje zaparcia, wzdęcia, nadkwasotę, wrzody i niestrawności. Jeśli chcemy pozbyć się problemów gastrycznych, pijmy regularnie wodny wyciąg z nasion gorczycy. Dwie łyżki ziaren gorczycy białej wystarczy zalać ½ szklanki zimnej wody i odstawić aż do wytworzenia się śluzu. Wyciąg można popijać bez żadnych dodatków.

Poza śluzem, nasiona gorczycy zawierają również olejki eteryczne, jedno i wielonienasycone białko, tłuszcze, węglowodany, błonnik, kwasy tłuszczowe, aminokwasy, witaminy – witamina A, witaminy z grupy B (witamina B1, B2, B3, B6 i B9), witamina C, E i K oraz sole mineralne – cynk, magnez, fosfor, potas, sód, wapń i żelazo. Właściwości bakteriobójcze i bakteriostatyczne gorczyca zawdzięcza z kolei synalbinie, substancji z grupy glukozynolatów, która nadaje jej także ostry smak i aromat.

Gorczyca na reumatyzm i chore zatoki

Ziarenka gorczycy wykazują lecznicze właściwości promieniotwórcze. Pod wpływem ciepła ludzkiego ciała zaczynają wydzielać promieniowanie, które łagodzi bóle reumatyczne i stany zapalne oraz napięcia mięśni. Stąd popularność woreczków i materacy wypełnionych ziarnami gorczycy. Gorczycę wsypuje się też do podłużnych pasów na kręgosłup, opasek na kolana czy specjalnych, grubo tkanych poduszek. Woreczek z gorczycą nagrzany w piekarniku i przyłożony do skroni, udrożni drogi oddechowe w przypadku zapalenia zatok. Z kolei olej gorczycowy, produkowany głównie z gorczycy czarnej, dodawany jest do maści i innych preparatów, stosowanych np. przy reumatoidalnym zapaleniu stawów oraz nerwobólach.

Uwaga!
Olejek gorczycowy z ziaren czarnej gorczycy ma bardzo silne działanie i może powodować podrażnienia, a nawet martwicę. Nie można stosować go bezpośrednio. Z gorczycą, nawet białą, należy uważać również przy stanach zapalnych dróg pokarmowych, gdyż może je zaostrzyć. Ostrożność przy korzystaniu z dobrodziejstw gorczycy powinny zachować ponadto osoby chore na cukrzycę i mające problemy z tarczycą.

Domowa musztarda? Czemu nie?! Każdy z nas ma w domu słoiczek musztardy. W sklepach znajdziemy mnóstwo różnych musztard, różniących się smakami, skalą ostrości i użytymi dodatkami. Trzeba nam jednak wiedzieć, że prozdrowotne właściwości musztardy mogą zostać ograniczone przez chemiczne ulepszacze, stosowane w produkcji przypraw i sosów. Dlatego najlepiej zrobić domową musztardę. Nie ma w tym nic trudnego – gorczycę zalewamy octem (na jedną łyżkę nasion gorczycy przypada jedna łyżka octu winnego) i odrobiną wody. Odstawiamy na noc, aby ziarna napęczniały, wchłaniając płyny. Następnego dnia dodajemy jedynie szczyptę soli (opcjonalnie dowolną przyprawę, np. chili, curry) i nieco miodu, a na koniec blendujemy do uzyskania zadowalającej konsystencji.

Gorczyca jest jedną z najpopularniejszych i najstarszych przypraw na świecie. To podstawowy składnik musztardy i wielu mieszanek przyprawowych. Nie tylko nadaje wyrazisty smak potrawom, ale również doskonale je konserwuje. Jest też środkiem leczniczym – pomaga uporać się z różnego rodzaju problemami gastrycznymi. Suche ziarna gorczycy łagodzą ponadto bóle reumatyczne i napięcia mięśni.