SIBO – objawy, przyczyny i leczenie SIBO

„SIBO” – słowo, na które można trafić coraz częściej, przeglądając gazety czy portale o zdrowiu. Nic dziwnego, ponieważ SIBO, czyli inaczej przerost bakteryjny jelita cienkiego, występuje obecnie częściej, niż niegdyś sądzili lekarze. Często towarzyszy także innym powszechnym dolegliwościom układu trawiennego. Czy SIBO to nowa choroba? Jak się ją leczy? Jakie są objawy SIBO? W tym tekście sprawdzimy, jak rozpoznać to schorzenie, kto może na nie cierpieć, jakie mogą być powikłania
i wreszcie jaka dieta służy poprawie zdrowia lub skutecznie zapobiegnie przerostowi bakterii w jelicie cienkim.

SIBO – co to jest?

Small Intestinal Bacterial Overgrowth, czyli w skrócie SIBO, to po prostu przerost bakterii jelita cienkiego. Nie jest to choroba, a poważne schorzenie tego organu. O SIBO mówimy, gdy bakterie, które powinny istnieć i rosnąć w innych częściach jelita, zaczynają rosnąć w jelicie cienkim, powodując przy tym szereg nieprzyjemnych dolegliwości, takich jak bóle brzucha czy biegunka. Ten stan jest czasami nazywany zespołem ślepej pętli. W ostrych przypadkach SIBO może doprowadzić do niedożywienia, ponieważ niewłaściwe bakterie zaczynają dosłownie żywić się składnikami odżywczymi, przez co nie trafiają one do organizmu.

Czy mam SIBO? Najważniejsze objawy

SIBO wiąże się przede wszystkim z nieprzyjemnymi i dokuczliwymi dolegliwościami układu trawiennego. Należy zwrócić szczególną uwagę na takie symptomy, jak:

• utrata apetyt,
• ból brzucha, szczególnie po jedzeniu,
• nudności,
• wzdęcia,
• skurcze jelit,
• nieprzyjemne uczucie sytości po jedzeniu,
• biegunka,
• niezamierzona utrata wagi,
• niedożywienie,
• gazy.

Bóle brzucha, wzdęcia, nudności, rozwolnienia, to wszystko mogą być również objawy bardzo powszechnego ostatnio problemu, czyli zespołu jelita drażliwego (IBS). Należy jednak wiedzieć, że mogą dotyczyć także wciąż mniej znanego stanu jelit, czyli właśnie SIBO. Szacuje się, że w samych Stanach Zjednoczonych problem ten dotyczy aż od 25 do nawet 45 milionów osób! U niektórych ludzi mogą wystąpić nawet takie objawy jak zmęczenie, mgła mózgowa, bóle głowy albo wysypki skórne.

Przyczyny SIBO

SIBO często występuje z powodu braku ruchu jelita cienkiego. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy różne okoliczności, takie jak np. operacja (zazwyczaj żołądka) czy choroby i problemy strukturalne, spowalniają prawidłowy przebieg pokarmów i produktów przemiany materii w przewodzie pokarmowym. Kiedy przebieg ten jest zakłócony, może pojawić się nadmiar bakterii, który powoduje utratę wagi, biegunkę, a nierzadko także niedożywienie organizmu. Bywa, że odpowiednim i skutecznym leczeniem SIBO jest dobrze dobrana antybiotykoterapia, ale czasami konieczna może być nawet operacja.

Niestety, przyczyną problemów z przerostem bakterii w jelicie cienkim może być także długotrwała, nieprawidłowa dieta, wysoki poziom stresu przez dłuższy czas – te czynniki znacznie wpływają na bakterie jelitowe. Prawdopodobną przyczyną SIBO jest też niski poziom kwasu żołądkowego, spowodowany np. braniem leków zmniejszających wydzielanie kwasu solnego. Nie bez znaczenia dla rozwoju choroby, może być także częste branie antybiotyków.

Jak zdiagnozować SIBO?

Jeśli ktoś posiada objawy SIBO, powinien skontaktować się z lekarzem, najlepiej gastroenterologiem, który specjalizuje się w problemach układu pokarmowego. Lekarz może wykonać badanie polegające na delikatnym dotykaniu brzucha, może także zlecić badania krwi, kału lub inne. Częstym i powszechnym testem, który diagnozuje SIBO, jest test oddechowy, ponieważ nadmiar bakterii w jelicie cienkim prowadzi do większego uwalniania wodoru i metanu. Taki test jest prosty do wykonania, nieinwazyjny i można go przeprowadzić nawet we własnym domu lub w gabinecie lekarskim. Przed jego wykonaniem należy pościć przynajmniej przez noc, następnie oddychać do specjalnej probówki, a potem napić się słodkiego napoju podanego przez lekarza. Po spożyciu napoju dostaje się kolejne probówki do oddychania, w zaplanowanych odstępach czasowych.

SIBO – jakie są powikłania?

SIBO niewątpliwie może zakłócać normalne trawienie i wchłanianie składników odżywczych – najczęściej witaminy B12, a w niektórych przypadkach innego ważnego składnika odżywczego, czyli żelaza. SIBO może być też czynnikiem wyzwalającym tak zwane „nieszczelne jelito”, które z czasem, nieleczone, powoduje uszkodzenie błony śluzowej jelita. Problemy z przerostem bakteryjnym jelita cienkiego może doprowadzić do rozwoju wrażliwości pokarmowej, alergii i nadaktywnej odpowiedzi immunologicznej, która powoduje stan zapalny. Poza tym jest przyczyną nieprzyjemnych, a często także kłopotliwych i wstydliwych dolegliwości, które utrudniają normalne, codzienne funkcjonowanie.

SIBO – czynniki ryzyka

Niektóre osoby są bardziej narażone na SIBO od innych. Są to m.in. osoby chorujące na chorobę Crohna, Parkinsona, celiakię i nietolerancję glutenu, cukrzycę, niedoczynność tarczycy, HIV, twardzinę skóry czy fibromialgię. Ponadto większą podatność na to schorzenie wykazują osoby starsze, kobiety, osoby po operacji jelit, osoby stosujące leki zmniejszające wydzielanie kwasu żołądkowego, po antybiotykoterapii lub osoby częściej spożywające alkohol.

Leczenie SIBO

Najczęstszym leczeniem SIBO jest odpowiednio dobrana antybiotykoterapia. Niektóre z nich mogą stabilizować mikroflorę jelitową poprzez zmniejszenie liczby bakterii jelitowych. Oczywiście te osoby, u których wystąpiło niedożywienie lub odwodnienie z powodu SIBO, będą również potrzebować składników odżywczych i płynów, które lekarz może podać w kroplówce dożylnej. Czasami wystarczą leki ziołowe lub probiotyczne. O wszystkich krokach i ostatecznie przyjmowanych lekach, powinien decydować lekarz prowadzący.

Podstawą są także stałe zmiany w diecie, ale niestety istnieje niewiele konkretnych dowodów na potwierdzenie, która dieta jest w tym przypadku najlepsza. Lekarze nadal nie do końca wiedzą jeszcze, jaką dokładnie rolę odgrywa dieta w leczeniu SIBO. 

Dieta przy SIBO

Podobnie jak w przypadku wielu innych schorzeń, zwykle należy stosować zróżnicowaną i pełnowartościową dietę, która pomaga w utrzymaniu zdrowej mikroflory jelitowej. Należy zatem unikać przetworzonej i niezdrowej żywności, niepotrzebnych dodatków i nadmiaru cukru. Niestety nie ma diety, która całkowicie leczy SIBO, ale dostosowanie rodzajów węglowodanów (którymi odżywiają się bakterie) może pomóc zminimalizować te objawy. Należy szczególnie zwrócić uwagę na węglowodany, które są powszechnie obecne w produktach mlecznych, zbożach oraz niektórych owocach i warzywach. Zmniejszenie spożycia tych pokarmów może znacznie złagodzić objawy SIBO. Należy uważać przede wszystkim na: pszenicę, rośliny strączkowe, cebulę, szparagi, mleko, jogurt, masło, sery miękkie, miód, żywność z dodatkiem cukrów, owoce zawierające pestki (na przykład wiśnie i brzoskwinie), jabłka, grzyby. Jeśli szczególnie po spożyciu tych produktów pojawiają się objawy, może to być SIBO.

W przypadku cięższych chorób układu pokarmowego, lekarze stosują zwykle dietę płynną, która dostarcza potrzebnych składników odżywczych w lekkostrawnej formie i umożliwia organizmowi prawidłowe wchłonięcie wszystkich mikro i makroelementów. Przed przystąpieniem do tej diety należy koniecznie porozmawiać z lekarzem.

Osoby, które mają potwierdzone SIBO, powinny współpracować z lekarzem lub dietetykiem, aby dostosować dietę do swoich objawów, ponieważ wybór odpowiednich produktów może również od tego zależeć.

Jak zapobiegać SIBO?

Jak nie doprowadzić do stanu przerostu bakterii w jelicie cienkim? Czasem jest to przyczyna zewnętrzna, wynikająca np. z przeprowadzonej operacji lub stosowania leków, jednak – jak zawsze – wiele zależy także od prowadzonego stylu życia i codziennych wyborów. Należy pamiętać, że zapobieganie jest istotnym elementem przy SIBO.

Prewencyjne okazuje się głównie spożywanie dużej ilości pokarmów roślinnych i unikanie nadmiernie przetworzonych i słodkich pokarmów. Taka codzienna dieta pozwoli na prawidłowy rozwój dobrych bakterii i powstrzyma rozwój niezdrowych bakterii. Konieczne są także regularne ćwiczenia o średniej intensywności, które mogą również pomóc w regulacji funkcji trawiennych organizmu.

Warto pamiętać także o właściwym zarządzaniu swoim stresem. Długotrwałe napięcie bardzo niekorzystnie wpływa na układ pokarmowy i trawienny, powodując nieprzyjemne skutki. Warto na stałe wprowadzić do swojego życia skuteczne techniki oddechowe, dbać o zdrowy, dobry, długi sen, nie spędzać zbyt wiele czasu przed ekranem i jak najwięcej przebywać na łonie natury. Takie kompleksowe dbanie o siebie pomoże nie tylko na SIBO, ale może zapobiec wielu innym chorobom i dolegliwościom.