Bratki kwiaty – sadzenie, uprawa i pielęgnacja bratków

Trudno o bardziej optymistyczne i sympatyczne kwiaty rabatowe niż bratki – charakterystyczne płatki w kształcie serca układają się w postać wesołej twarzyczki i zdobią zagony i doniczki za domem fantastycznie nasyconymi kolorami. Mało kto wie jednak, że te rośliny ogrodowe są tak naprawdę owocem złożonego krzyżowania dzikiej odmiany fiołka trójbarwnego.

Fiołek trójbarwny (bratek) to kwiat naturalnie występujący w Europie i zachodniej Azji, głównie na łąkach, bezdrożach i wzdłuż koryt rzek. Niezwykły wygląd zaskarbił tym niepozornym roślinkom olbrzymiego znaczenia w ludowych wierzeniach i symbolice.

Symbolika i geneza bratków

Na dworze Króla Artura ponoć wróżono z nich przyszłość, podczas gdy prosta ludność średniowiecza leczyła nimi złamane serca i brak erotycznego zainteresowania. Fiołek trójbarwny pojawia się także w twórczości Szekspira jako eliksir miłosny, a wedle niektórych wierzeń, wszystkie płatki kwiatów były kiedyś białe – swoje dodatkowe kolory zawdzięczają przebiciu strzałą Kupidyna już po zakończeniu procesu kwitnienia!

Dokładna geneza powstania bratków ogrodowych nie jest znana. Prawdopodobnie jest to hybryda fiołka trójbarwnego i dwóch innych gatunków fiołków: żółtego (Viola lutea) oraz ałtajskiego (Viola altaica).

Bratki – wymagania glebowe

Bratki preferują iłową glebę, która jest dobrze przepuszczalna, ale zarazem zatrzymuje w sobie zawsze nieco wilgoci. Przed sadzeniem warto jest na zagonie rozłożyć cienką warstwę kompostu i przemieszać ją dokładnie z ziemną. Podłoże nie powinno być też zasadowe – idealny odczyn dla bratków waha się w granicach 5,0 – 5,8 pH, dlatego w wielu ogrodach konieczna może być również domieszka zakwaszającego torfu.

Jeśli chodzi o nasłonecznienie, to można śmiało wybierać miejsca, gdzie słońce świeci przez 6 godzin dziennie lub dłużej. Bratki wysadzone tak, aby okres kwitnienia przypadał na początek lub koniec lata mogą jednak skorzystać z okresowego cienia, który ochroni rośliny przed nadmiernym gorącem popołudniu.

Sadzenie bratków

Zastanawiasz się, kiedy sadzić bratki? Odmiany ogrodowe (miniaturowe i zwisające) można z powodzeniem siać z nasion, przy czym większość ogrodników poleca wczesny wysiew w warunkach domowych do doniczki i przesadzanie dopiero po ok. ośmiu tygodniach, gdy osiągną wysokość 8-10 cm. W zależności od preferencji może być to więc późna zima – tak, aby kwiaty zakwitły na wiosnę lub koniec lata, aby uzyskać barwny jesienny zagon. 

Poszczególne roślinki należy sadzić w odległościach 15-20 cm od siebie. Na każdą sztukę wykopujemy niewielką jamkę – tak aby bez ścisku pomieścić korzenie i przysypujemy ziemią, lekką uciskając. Dół łodygi powinien znaleźć się dokładnie na wysokości powierzchni gleby. 

Uprawa bratków

Urocze bratki w trakcie kwitnienia prezentują się naprawdę uroczo, a aby przedłużyć ich zdobność warto skrupulatnie usuwać każdy kwiat, który zwiądł i zaczyna usychać. Ta praktyka przynosi zadziwiające dobre rezultaty i przy łagodnych zimach, pozwala cieszyć się kwieciem w ogrodzie nawet do grudnia! Bywa też tak, że wiosenne bratki wydają się zanikać, gdy nadchodzą letnie ciepła, ale wraz z powrotem chłodów na jesień ożywają znowu – usuwając martwe części roślin pomagamy im w szybszej regeneracji.

Poleca się też mulczować ziemię pomiędzy bratkami (np. miniaturowymi) korą drzew iglastych, która zabezpiecza delikatne roślinki przed inwazją chwastów, zatrzymuje wilgoć w glebie oraz lekko ją zakwasza, co sprzyja intensywnemu kwitnieniu.

Podlewanie i nawożenie bratków

Świeżo posadzone bratki (np. zwisający) należy solidnie podlać, a potem nawadniać w zależności od warunków atmosferycznych, tak jednak, aby ziemia na głębokości kilku centymetrów była stale wilgotna. Podlewamy raczej intensywnie, upewniając się, że woda ma szanse dostać się głębiej – im lepiej przekopany zagon przed sadzeniem, tym większe szanse powodzenia.

Specyfika delikatnych, kolorowych kwiatów wymaga również częstego i stosunkowo intensywnego nawożenia. Idealnie w tej roli sprawdzają się wielkoskładnikowe nawozy rozpuszczalne w wodzie, które, zgodnie z zaleceniami producenta, warto stosować nawet raz w tygodniu w okresie wzrostu i kwitnienia. Warto podkreślić jednak, że najczęstszą przyczyną nieudanej uprawy bratków jest niedostateczne podlewanie!

Rozmnażanie bratków

Bratki (też miniaturowe) można rozmnażać na dwa sposoby: przez nasiona lub dzielenie korzeni. Bardzo często obserwuje się również samosiew – rośliny mają bowiem tendencję do dziczenia. Owe siewki można pozostawić na miejscu lub przesadzić w dowolną lokalizację.

Aby podzielić rozrośniętą roślinę, należy ją wykopać na wiosnę lub jesienią, a następnie ostrym sekatorem pociąć na 2-3 mniejsze części, tak, aby do każdej dołączone był rozwinięte korzenie. Każdą z tak otrzymanych sadzonek przenosimy w dowolne miejsce zagonu i natychmiast sadzimy, pamiętając o solidnym podlaniu całej ziemi w doniczce.

Ochrona bratków

Wielu ogrodników traktuje bratki zwisające jako rośliny jednoroczne i usuwa je wraz z zawartością doniczek po zwiędnięciu. Tak naprawdę jednak są to zwykle rośliny minimalnie dwuletnie, które przezimują bez problemu nawet okresy mrozów. Tym niemniej, jeśli pogoda zapowiada się naprawdę surowa, warto zagon z tymi kwiatami przykryć gałęziami iglastych drzew lub słomą i pozostawić tak do wiosny.

Jeśli chodzi o szkodniki, to największym wrogiem bratków zwisających i miniaturowych są ślimaki, które potrafią wyrządzić w uprawie znaczne szkody. Należy je więc bacznie wyszukiwać wśród liści i jak najszybciej usuwać. Poza tym na płatkach kwiatów pojawiają się czasem symptomy mączniaka prawdziwego lub innej grzybicznej choroby wynikającej z nadmiernej wilgoci, ale zwykle wystarczy jeden oprysk fungicydem, aby poradzić sobie z problemem. Nieco rzadszą, ale poważniejszą przypadłością jest natomiast grzybiczna zgnilizna korzeni, która niestety wymaga wykopania i zniszczenia rośliny – ryzyko jej wystąpienie jest blisko związane z wykorzystaniem obornika lub gnojówki na zagonie.

Bratki w domu i ogrodzie

Bratki w ogrodzie mają dziesiątki uroczych zastosowań i praktycznie tylko wyobraźnia ogrodnika jest ograniczeniem. Najczęściej sadzi się je na skraju zagonów jako kolorową granicę między trawnikiem a powierzchnia pokrytą korą, kamykami czy betonem. Poza tym bratki wyglądają doskonale w towarzystwie margaretek, chryzantem, goździków, żonkilów, tulipanów i hiacyntów. Można je z powodzeniem sadzić też w ogródku skalnym, pod warunkiem utrzymania wilgotnej gleby, oraz u podnóża żywopłotów np. z tuji. Odmiany miniaturowe to także bardzo popularne rośliny doniczkowe, które można sadzić tak pojedynczo, jak i rzędami w korytkach.

Bratki w doniczce i w medycynie

Chociaż bratki w doniczce w domu to nie jest dobry pomysł, z uwagi na zbyt wysoką temperaturę, można wykorzystać je jako ozdobę balkonów, tarasów, a także zewnętrznych parapetów okiennych. Nie zapominajmy też o medycznym znaczeniu fiołka trójbarwnego – od wieków wykorzystywano go do leczenia astmy, chorób skórnych, egzemy, kaszlu, a nawet epilepsji. Herbata z kwiata miniaturowego polecana jest przy problemach z trądzikiem i jako naturalny detoks dla skóry. Jednak przede wszystkim hodujemy je w ogrodzie przy domu i na balkonach. W dzisiejszej ofercie ogrodniczej jest już ponad 300 odmian sadzonek i nasion i liczba ta będzie się na pewno zwiększać.

Jakie są odmiany bratków?

Ale poza klasycznym bratkiem ogrodowym (V. wittrockiana) możemy wybierać także spośród miniaturowych fiołków rogatych (V. cornuta) charakteryzujących się wyraźnie większym dolnym płatkiem czy imponujących wielkością kwiatu bratków wielkokwiatowych.

Bratki ogrodowe (miniaturowe i zwisające) to najczęściej rośliny dwuletnie, o łodyżce sięgającej od 15 do 25 cm i pięciu zachodzących na siebie, aksamitnych płatkach o zaokrąglonej formie przypominającej serce. Wokół łodygi rozwijają się zielone liście, które na dole mają kształt sercowaty, u góry zaś podłużny. Kwitnienie bratków ma miejsce w chłodniejszych temperaturach, a więc wiosną lub jesienią, w zależności od terminu sadzenia kwiatów.

Popularne odmiany bratków

Wśród gorących nowości są m.in. kaskadowe, które rozrastają się do malowniczych, gęstych kęp, pokrytych intensywnym kwieciem. Gama kolorystyczna również nie pozostawia nic do zarzucenia – obok tradycyjnych biało-żółto-fioletowych kwiatów można ozdobić rabatę i doniczkę żywymi odcieniami niebieskiego, różu czy pomarańczy. Bardzo atrakcyjną propozycją są zestawy nasion typu „mix”, w których znajdziemy różnobarwne bratki w spontanicznej kompozycji, w tym zwisające i miniaturowe. Nawet w bardzo minimalistycznych ogrodach, gdzie królują trawniki i rośliny zimozielone, dodatek z kolorowych fiołków ogrodowych jest wielce pożądanym akcentem, który doda nieco optymizmu krajobrazowi wokół domu.

Uprawa i sadzenie bratków – pytania i odpowiedzi

Kiedy i jak sadzić bratki?

To kiedy i jak sadzimy bratki, zależy od miejsca hodowli. W warunkach domowych kwiaty sieje się w doniczkach w czerwcu lub na początku lipca. Z kolei na zewnątrz najlepiej w początkach wiosny.

Czy bratki można trzymać w doniczkach?

Jak najbardziej! Bratki zwisające, a konkretniej ich sadzonki, można umieszczać w doniczkach, jednak nie należy hodować ich w domu, ze względu na zbyt wysoką temperaturę. Lepsze miejsce dla nich to balkon i ogród.

Jak długo kwitną bratki?

To jak długo kwitną bratki, uzależnione jest od odmiany. Czas kwitnienia sadzonek najpopularniejszych wariantów w Polsce (w tym miniaturowych) przypada na okres od kwietnia do października.