Firletki kwiaty – sadzenie, uprawa i pielęgnacja firletek

Firletki to jedne z popularniejszych gatunków kwiatów ozdobnych strefy klimatu umiarkowanego. Ponieważ występują w stanie naturalnym w naszej części Europy, doskonale klimatyzują się na zagonach, nie sprawiając ogrodnikom żadnych poważnych trudności. Dowiedz się jak sadzić i uprawiać firletki kwieciste, korzystając z ich wspaniałych barw i podziwu godnej bujności.

Do rodzaju botanicznego firletek należy ok. 20 gatunków. Jego łacińska nazwa Lychnis pochodzi od greckiego lukhnos oznaczającego lampę i odnosi się do faktycznie pełnych żaru odcieni kwiecia. Co ciekawe, badania molekularne tkanek roślinnych tych kwiatów w latach 90-tych ubiegłego stulecia doprowadziły do pewnych przetasowań w taksonomii Linneusza i rodzaj firletek oficjalnie włączono wówczas do rodzaju lepnic (Silene). Stąd większość gatunków posiada dziś dwie nazwy łacińskie traktowane jako synonimy.

Najsłynniejszym ogrodowym przedstawicielem firletek jest Lychnis coronaria (zwana również Silene coronaria), czyli firletka kwiecista. Ta imponująca objętościowo bylina o unikalnych szarych, aksamitnie owłosionych pędach występuje w Polsce w stanie naturalnym. Silnie rozgałęzione pędy sięgają 75-90 cm wysokości oraz do 50 cm szerokości. Ich wierzchołki zdobią dekoracyjne, choć delikatne w strukturze, pięciopłatkowe kwiaty, najczęściej w kolorze ciemnoróżowym. Niestety, są całkowicie pozbawione zapachu, ale mimo to skutecznie przyciągają pszczoły i motyle.

Firletka kwiecista zazwyczaj jest rośliną dwuletnią, przy czym w pierwszym roku wypuszcza jedynie gęstą rozetę szaro-zielonych liści. W kolejnym sezonie pędy rozrastają się, a od czerwca do sierpnia pokrywają się kwieciem, które rozwija się bardzo systematycznie, nieustannie produkując nowe pączki.

Poza firletką kwiecistą wśród rodzimej flory spotkamy również:

• firletkę chalcedońską (L. chalcedonica) o pojedynczych pędach sięgających nawet 120 cm i uwieńczonych pomarańczowymi kwiatami zebranymi w półkulistą wierzchotkę;
• firletkę Jowisza (L. flos-jovis) o niższym pokroju, bardziej zielonych, większych liściach i stosunkowo dużych różowych kwiatach;
• firletkę poszarpaną (L. flos-cuculi) sięgającą 60 cm, o sztywnych łodygach, lancetowanych liściach i faktycznie stwarzających wrażenie poszarpanych, jasnoróżowych kwiatach przypominających nieco koronę goździków.

Firletki – wymagania glebowe

Szarawe listowie tych kwiatów jest poniekąd wskazówką dla ogrodników – jak większość podobnych wizualnie gatunków firletki preferują raczej suche, dobrze przepuszczalne podłoże, choć zaskakująco dobrze znoszą również lekko wilgotną i gliniastą ziemię. Lekka, próchnicza gleba o umiarkowanym poziomie składników odżywczych jest jednak optymalnym środowiskiem dla intensywnego kwitnienia firletek. Odczyn nie odgrywa znaczącej roli, o ile mieści się w bezpiecznym przedziale 5,5-8 pH.

Ponadto firletkom kwiecistym najlepiej powodzi się w pełnym słońcu, ale tolerują także strefę półcienia. Stanowisko powinno być jednak dość ciepłe i osłonięte od wiatrów.

Sadzenie i uprawa firletek

Aby cieszyć się urodą firletek na zagonie można zakupić nasiona bądź gotowe sadzonki w postaci małych rozetek. W tym pierwszym przypadku nasiona kwiatów wysiewamy późną wiosną do rozsadnika lub jesienią bezpośrednio na zagon. Wznoszące się młode roślinki należy przerzedzać lub rozsadzać – zalecane odstępy między firletkami wynoszą 30-40 cm.

Firletki kwieciste, gdy już osiągną swój docelowy rozmiar, nie znoszą przesadzania, więc o końcowej lokalizacji rośliny warto zadecydować, gdy będzie ona jeszcze miała postać liściowej rozety. Na tym etapie można ją dość łatwo wykopać i przemieścić na wybrane stanowisko.

Aby kwitnienie było jak najdłuższe, co kilka dni należy wszystkie przekwitłe kwiaty firletki odciąć. Tym samym pobudzimy do rozwoju kolejne pączki. Naturalnie, ten proceder ograniczy wydatnie samosiew, co może być efektem pożądanym lub niekoniecznie.

Podlewanie i nawożenie firletek

Firletka w zasadzie nie potrzebuje wcale podlewania, poza sadzonkami z nasionek, które warto utrzymywać na stałym poziomie wilgotności. Rośliny na zagonach doskonale radzą sobie jednak nawet w okresie sierpniowych upałów i okresów suszy. Podlewać od czasu do czasu warto jedynie rośliny uprawiane w doniczkach, a i w tym przypadku lepiej zachować wstrzemięźliwość.

Zasadniczo nie ma również potrzeby, aby firletki kwieciste nawozić. W wyjątkowo ubogich glebach mogą one jednak słabo się rozrastać, więc, jeśli pokrój rośliny nie jest satysfakcjonujący, można śmiało podsypać jej nieco kompostu lub gnojówki na zagon.

Rozmnażanie firletek

W cieplejszych regionach Europy firletka kwiecista może być długoletnią ozdobą zagonów. W naszych warunkach jedyną szansą na jej ciągłe towarzystwo jest regularne rozmnażanie rośliny. Na szczęście, zadanie nie jest trudne, gdyż nasiona efektywnie rozsiewają się samoistnie, a gdy trafią na sprzyjające warunki, odrastają ochoczo jako kolejne pokolenie. Aby pobudzić samosiew warto zrezygnować z mulczowania przestrzeni wokół rośliny. Przy odrobinie szczęścia będzie ona odradzać się na nowo co roku!

Procesowi temu można oczywiście dopomóc zbierając suche owocnie, separując w domu nasiona, stratyfikując je w lodówce przez okres ok. dwóch tygodni i następnie wysiewając w maju do rozsadnika z substratem. Małe rozetki można na końcu lata przenieść na docelowy zagon, aby w kolejnym roku doczekać się kwitnienia.

Alternatywnie późną wiosną z dojrzałej rośliny pobiera się sadzonki pędowe i umieszcza w wilgotnym substracie do zakorzenienia. Jesienią nadają się do przesadzenia na zagon.

Ochrona firletek

Choć jej żywot jest dość krótki, firletka kwiecista doskonale znosi nawet srogie mrozy. Posadzone późnym latem lub rozwinięte ze spontanicznie rozprzestrzenionych nasion sadzonki nie wymagają więc żadnej ochrony na zimę. Nie imają się jej również szkodniki, za wyjątkiem mszyc, które dość łatwo zwalczać można za pomocą olejku z miodli indyjskiej (neem).

Problemem może być natomiast zbyt mokre stanowisko lub nieumyślne podlewanie przy okazji nawadniania roślin sąsiadujących. W takich niesprzyjających warunkach firletki zapadają często na choroby grzybowe i muszą wówczas zostać w całości usunięte. Warto mieć ten wzgląd na uwadze planując rozmieszczenie różnych gatunków na zagonach!

Firletki w domu i w ogrodzie

Jeśli marzysz o oryginalnej ozdobie zagonu, która wypełni puste miejsca i nie da się przeoczyć, firletka kwiecista będzie idealnym wyborem. Same pędy stanowią doskonały akcent odróżniając się od klasycznej zieleni nie tylko swoim chłodnym srebrzystym odcieniem, ale także omszałą strukturą. W rezultacie firletki są cenionym akompaniamentem dla kocimiętek, gailardii, goździków, dziewann czy traw ozdobnych typu kostrzewy.

Można je wysadzać zarówno jako uzupełnienie bylin, jak i w zestawie z jednorocznymi gatunkami typu petunie, celozje, begonie czy ostróżki. W tym wariancie firletka kwiecista jest cenionym elementem zagonów naturalistycznych i rustykalnych, przywołując na myśl wakacje za miastem. Niektórzy preferują wręcz umiejscawiać rośliny rzędami wzdłuż ścieżek, tworząc sielskie szpalery u funkcji niskich żywopłotów. Inni ogrodnicy wykorzystują je w coraz popularniejszych kompozycjach łąkowych, które wymagają minimum prac pielęgnacyjnych.

Szczególną popularnością cieszy się pomysł na sadzenie firletek na skalniakach. Suche żwirowate podłoże sprzyja bujności rośliny, zaś jej kolory i wysoki, acz ażurowy pokrój świetnie dopełniają kamienistych kompozycji z niższymi gatunkami. Z tego samego powodu firletki sadzi się na coraz modniejszych ogrodach na dachach. Alternatywnie można wysiewać je do donic, gdzie będą wspaniałą sezonową ozdobą tarasu, balkonu czy przestrzeni przed drzwiami frontowymi.

Ciekawostka:
Filcowe, giętkie łodygi firletek były dawniej wykorzystywane jako knoty w lampach naftowych.

Najciekawsze odmiany firletek

Obok klasycznej szaro-fuksjowej firletki kwiecistej w sklepach ogrodniczych dostępne są nieco bardziej wyszukane odmiany. Do nowoczesnej architektury świetnie pasuje „Alba” o śnieżnobiałych kwiatach i nieco niższym pokroju. Biała jest również odmiana „Oculata”, ale pośrodku jej płatków widnieje różowe lub czerwone oczko. Niezwykle zdobny kultywar „Dancing Ladies” łączy z kolei biało-karminowe płatki z ciemnym oczkiem. Na uwagę zasługują również firletki o pełnych kwiatach, takiej jak ciemnoróżowa „Flora Plena” czy karminowa „Gardener’s World”. Wreszcie, miłośnicy najbardziej oryginalnych odmian na pewno z radością powitają w ogrodzie firletkę Arkwrighta (Lychnis x arkwrightii), czyli sztucznego mieszańca o bardziej kompaktowym pokroju, zielono-brązowych liściach i dużych czerwono-pomarańczowych kwiatach z kanciastymi płatkami.

Łącząc kilka odmian firletek na jednym zagonie otrzymamy kompozycję, której z pewnością nie oprze się żaden ogrodowy romantyk!

Firletka kwiecista – najlepsze stanowisko z ogrodzie

Smukłe firletki o fioletowych kwiatach uwielbiają suche stanowiska. Świetnie komponują się zatem z bylinami, które dobrze znoszą suszę. Mogą rosnąć w ogrodach naturalistycznych wśród:

• traw,
• żagwinów,
• skalnicy,
• bergenii,
• dzwonków.

Idealnie pasuje również jako obrzeże suchych rabat lub jaskrawy element ogródka skalnego. Dzięki temu, że potrzebuje niewiele wody, roślina ta jest niezwykle prosta w uprawie. Można zrezygnować z jej nawożenia, okrywania na zimę czy przesadzania. Należy uważnie obserwować, czy firletki w kolejnych latach rozsiewają się tylko w zaplanowanym dla nich miejscu. Jeśli nasiona zostaną przeniesione przez wiatr, bylina ta wykiełkuje w wielu innych miejscach ogrodu i może go zachwaścić. Warto jednak mieć ją na rabacie z powodu jej pięknych drobnych kwiatów, które przyciągają wzrok już z daleka.

Firletki – pytania i odpowiedzi

Jak często podlewać firletkę kwiecistą?

Roślina ta należy do bylin preferujących ograniczony dostęp do wody, więc najlepiej pozwolić firletce samej pobierać ją z gleby. Można ją podlać w razie długotrwałej suszy.

Czy firletka to roślina wieloletnia?

Jest ona byliną dwuletnią, która rozsiewa się sama. Po wysianiu kwitnie w drugim roku. Wystarczy więc raz zaprosić ją do ogrodu, aby cieszyć się jej kwiatami przez wiele lat.

Dlaczego firletki więdną?

Prawdopodobnie dostały za dużo wody. Należy pamiętać o tym, aby rabata, na której rosną, była dobrze zdrenowana. Dzięki temu nadmiar wody odpłynie, a firletka będzie rosła w suchym środowisku.