Dieta matki karmiącej piersią – opis i zasady. Jadłospis w diecie matki karmiącej piersią

Istnieje wiele mitów na temat diety matki karmiącej piersią – niektóre z nich są wręcz szkodliwe. I choć prawdą jest, że to, co je i pije kobieta w trakcie laktacji, ma przełożenie na skład pokarmu, a tym samym zdrowie niemowlęcia, nie wszystkie „dobre rady” znajdują odzwierciedlenie w faktycznej fizjologii człowieka. Z obserwacji wynika wręcz, że zarówno objadanie się za dwoje, jak i eliminacyjna dieta matki karmiącej nie są wskazane.

1. Ile powinna jeść matka karmiąca piersią?
2. Jakie produkty są szczególnie zalecane w czasie laktacji?
3. Czy pożywienie może wspierać laktację?
4. Czego nie powinna jeść matka karmiąca?
5. Bilans wodny a karmienie piersią

Naukowcy są zgodni, że dzieci do 6 miesiąca życia optymalnie powinny być karmione wyłącznie mlekiem matki. Zapewnia ono nie tylko idealną proporcję składników odżywczych, ale także przeciwciała budujące odporność maluszka. Co istotne, mleko matki zmienia się również wraz z upływem czasu, płynnie dostosowując się do potrzeb rosnącego dziecka. Skład pokarmu w danym okresie laktacji jest dodatkowo uzależniony od takich czynników jak geny, wpływ środowiska, płeć potomka, a nawet pora dnia. Styl życia kobiety, a w tym przede wszystkim nawyki żywieniowe, mają na niego również znaczący wpływ.

Ile powinna jeść matka karmiąca piersią?

Nie ma jednej złotej recepty określającej zapotrzebowanie na energię u matek karmiących piersią. Same tylko różnice we wzroście, wadze czy ilości tkanki mięśniowej sprawiają, że poziom podstawowego metabolizmu bywa bardzo różny. W ramach uogólnienia przyjmuje się jednak, że kobieta w trakcie laktacji powinna przyjmować o 500 kcal więcej niż wynosi zalecana dzienna norma – dla większości mam będzie to więc 2000-2500 kcal dziennie.

Nie oznacza to wcale, że liczenie kalorii powinno zajmować czas świeżo upieczonym mamom. Wystarczy trzymać się luźnej reguły 3 pełnowartościowych posiłków oraz 2-3 pożywnych przekąsek. Spożywanie nadmiaru pożywienia nie wpływa wcale pozytywnie na skład na mleka, a może prowadzić do rozwoju nadwagi lub otyłości, które pogarszają ogólny stan zdrowia i mogą m.in. prowadzić do późniejszych problemów z niepłodnością lub cukrzycą. Z drugiej strony, dieta nieprzekraczająca 1800 kcal dziennie może nie być wystarczająca, aby pokryć potrzeby matki i dziecka – może wówczas dojść do szybkiej utraty wagi u kobiety, a później nawet zatrzymania laktacji. Co więcej, z amerykańskich publikacji wynika, że drastyczne chudnięcie matki karmiącej może spowodować uwolnienie rozpuszczalnych w tłuszczach toksyn zgromadzonych w organizmie i przedostawanie się ich do mleka!

Jakie produkty są szczególnie zalecane w czasie laktacji?

To, co spożywa matka karmiąca, nie przekłada się w bezpośredni sposób na pulę składników odżywczych dostępnych dla dziecka. Nie jest więc do końca prawdą, że jedząc dużo twarożku dostarczamy niemowlęciu potrzebny wapń – pokarm produkowany jest bowiem w oparciu o zapisaną w DNA „receptę”, która realizowana jest z zasobów własnych. Oznacza to, że organizm matki, aby wyprodukować pełnowartościowe mleko sięgnie po wapń zgromadzony w jej kościach. Z drugiej jednak strony, określone związki spożywane w ramach posiłków mają szerszy wpływ na mechanizmy metaboliczne i pośrednio mogą wpływać na skład pokarmu. Szczególne znaczenie mają pod tym względem witaminy A, B6, B12 i C; minerały paradoksalnie nie są wcale aż tak istotne.

Z metaanalizy opublikowanej w 2016 r. w „The American Journal of Clinical Nutrition” wynika wręcz, że nie istnieje żadna ewidentna korelacja między kalorycznością, zawartością białka i tłuszczy w mleku matki a jej sposobem odżywiania. Nawet dieta wegetariańska nie wydaje się zasadniczo wpływać na proporcje składników odżywczych w pokarmie z piersi.

Tym niemniej, pojedyncze studia sugerują, że wśród produktów godnych polecenia matkom karmiącym znajdują się przede wszystkim:

• nabiał oraz jaja dostarczające witamin z grupy B i selenu;
• warzywa i owoce zasobne w witaminę C, a ponadto wspomagające metabolizm matki dzięki wysokiej zawartości błonnika;
• tłuste ryby wpływające na poziom korzystnych kwasów tłuszczowych w mleku matki;
• chude mięso zwiększające poziom białka w diecie;
• produkty pełnoziarniste korzystnie wpływające na przemianę materii i poziom cukru we krwi matki, jak również pozwalające lepiej zaspokoić głód.

Czy pożywienie może wspierać laktację?

Wśród mądrości przekazywanych z pokolenia na pokolenie pojawiają się również dobre rady sugerujące mlekopędny wpływ niektórych pokarmów i ziół. Faktycznie, statystyki wskazują, że nawet 15% kobiet po urodzeniu pierwszego dziecka doświadcza trudności laktacyjnych. Oficjalnie uważa się, że najlepszą metodą pobudzania produkcji pokarmu jest częste przystawianie niemowlęcia do piersi oraz odciąganie mleka po zakończeniu lub w przerwach między karmieniami.Jeśli chodzi o dietę i zioła, jak dotąd naukowcy są bardzo ostrożni w ocenie popularnych sposobów na zwiększanie podaży pokarmu z piersi. Poniższe sugestie nie powinny co prawda zaszkodzić, ale nie są rzetelnie zweryfikowane badaniami:

• Kozieradka pospolita – stosowana jest od stuleci na pobudzanie laktacji ze względu na wysoką zawartość fitohormonów imitujących działanie estrogenu. Istnieją doniesienia, że może przynosić pożądane efekty, ale z drugiej strony podejrzewana jest również o prowokowanie wzdęć u niemowląt.
• Płatki owsiane – polecane są mamom karmiącym ze względu na wysoką zawartość żelaza, którego niedobór faktycznie może zaburzać laktację. Sama przyjemność związana z ich spożywaniem ma z kolei pobudzać produkcję oksytocyny, wpływającej na produkcję pokarmu. Brakuje jednak danych o wpływie jedzenia owsianki na podaż mleka.
• Koper włoski – aromatyczne nasionka w postaci herbaty lub przyprawy od lat cieszą się sławą mlekopędnych. Niektóre źródła sugerują, że faktycznie mogą one pobudzać wydzielanie prolaktyny, hormonu determinującego laktację.
• Drożdże piwowarskie – bogate w białko, witaminy z grupy B oraz żelazo, uważane są za probiotyk oraz formę fitoestrogenu. Mimo braku naukowego potwierdzenia, wiele kobiet chwali sobie ich skuteczność.

Ponadto z suplementów ziołowych poleca się drapacz lekarski, pokrzywę oraz imbir, zaś z pokarmów dodatkowo orzechy, migdały, ryż brązowy, zielone warzywa liściaste oraz czosnek. Ten ostatni może co prawda wpływać na smak pokarmu (podobnie jak ostre przyprawy), ale nie jest zagrożeniem dla matki ani dziecka, a większość niemowląt łatwo przyzwyczaja się do nowych smaków i jest później bardziej otwarta na różnorodny jadłospis.

Czego nie powinna jeść matka karmiąca?

Wiele kobiet zamiast koncentrować się na pokarmach zdrowych i wskazanych w okresie laktacji skupia się raczej na eliminowaniu produktów uważanych za niebezpieczne. I w tym przypadku mądrości ludowe nie zawsze jednak znajdują odbicie w rzeczywistości.

Badania wskazują, że najwięcej mam wyrzeka się w okresie karmienia piersią kofeiny. Zasadność tego poświęcenia jest wysoce dyskusyjna, bowiem do mleka przenika nie więcej niż 1% kofeiny konsumowanej przez matkę. Picie do 3 filiżanek kawy dziennie nie jest więc zagrożeniem dla niemowlaka – dopiero wyraźny nadmiar może spowodować przesadną stymulację nerwową dziecka. Nie wydaje się również, aby zagrożeniem dla niemowląt karmiących piersią były pokarmy wzdymające, choć niektórzy pediatrzy polecają powstrzymać się od ich konsumpcji, jeśli zaobserwujemy wyraźny związek między dietą a kolkami u dziecka.

Zdecydowanie niewskazane jest natomiast spożywanie przez matkę karmiącą produktów bogatych w alergeny, jeśli niemowlę jest na nie akurat uczulone. Głównymi winnymi są tu zazwyczaj białko mleka krowiego, białko sojowe oraz białko jaj kurzych, a symptomy alergii u dzieci obejmują biegunkę, wymioty, wysypki, krew lub śluz w stolcu oraz bolesne wzdęcia brzuszka. Nie jest natomiast prawdą, że z nabiału do mleka matki przenika laktoza – jej nadmiar, owszem, może powodować dolegliwości pokarmowe u niemowlęcia, ale wynika raczej z picia zbyt dużej ilości wodnistego i słodszego mleka początkowego. Zmiana sposobu karmienia może pomóc rozwiązać problem.

Bilans wodny a karmienie piersią

Jednym z najważniejszych postulatów dotyczących stylu życia podczas karmienia piersią jest przyjmowanie zwiększonej ilości płynów – nawet do 3 litrów dziennie. Idealnie powinna to być woda lub herbaty owocowe czy ziołowe bez cukru, ale okazyjnie dopuszczalne są również rozcieńczone soki. Napoje mleczne są wskazane, o ile matka ani dziecko nie cierpią na uczulenie na mleko krowie.Spożycie alkoholu w okresie laktacji nie jest co prawda bezwzględnie zabronione, ale powinno ograniczać się do bardzo niewielkich ilości i odbywać się zawsze po karmieniu, nigdy zaś przed nim. Alkohol w małych ilościach przenika bowiem do mleka, a ponadto może redukować podaż pokarmu. Stuprocentowa trzeźwość mamy jest również ważna pod kątem samej pielęgnacji maluszka i ograniczenia ewentualnych pomyłek czy wypadków!

Bibliografia