Łańcuch detrytusowy » Opis » co to? » Definicja pojęcia
Ekologia.pl Wiedza Encyklopedia łańcuch detrytusowy
Definicja pojęcia:

łańcuch detrytusowy

Spis treści

łańcuch detrytusowy — rodzaj łańcucha pokarmowego, w którym pierwsze ogniwo stanowią szczątki roślin i zwierząt, zjadane następnie przez organizmy żywiące się martwą materią organiczną. Ostatnim ogniwem łańcucha detrytusowego są bakterie oraz grzyby, które uwalniają do środowiska proste związki nieorganiczne, służące za pokarm dla roślin zielonych, będących z kolei pierwszym ogniwem łańcucha spasania.

Detrytus – martwa materia organiczna, czyli szczątki roślin i zwierząt

Pojęciem wyjściowym jest tutaj detrytus, czyli martwa materia organiczna (martwe szczątki roślin oraz zwierząt – detritus to znaczy rozdrobniony, roztarty). Łańcuch detrytusowy jest z kolei rodzajem łańcucha pokarmowego, w którym detrytus buduje pierwsze ogniwo.

Detrytus osiada głównie na powierzchni gleby oraz drzew lub na dnie zbiorników wodnych, jak również unosi się na toni wodnej.

Detrytus lądowy to przede wszystkim:

Detrytus gromadzący się w zbiornikach wodnych to odpowiednio szczątki wodnej roślinności oraz zwierząt (a także np. opadające z drzew liście). W niedużych ciekach i zbiornikach wodnych stanowi on podstawowe źródło pożywienia dla zamieszkujących je organizmów. Na kolejnej pozycji w łańcuchu detrytusowym znajdują się detrytusofagi.

Detrytus w formie osadów popowodziowych. John S Turner [CC BY-SA 2.0], via Wikimedia Commons

Saprofagi, inaczej detrytusofagi lub szczątkojady (z greckiego sapros oznacza zgniły, phageín – pożerać, jeść) – to organizmy (zwierzęta) odżywiające się martwymi szczątkami organicznymi, roślinnymi lub zwierzęcymi, które zalegają w ściółce, glebie, wodzie czy mule na dnie zbiorników wodnych. Materia organiczna, którą się żywią, zostaje dzięki nim rozdrobniona i może być przetworzona przez reducentów na związki mineralne.


Świat saprofagów tworzą w głównej mierze niewielkie zwierzęta bezkręgowe, takie jak:

  • gąsienice,
  • nicienie,
  • małże,
  • larwy niektórych owadów,
  • strzykwy,
  • rureczniki,
  • morskie wieloszczety,
  • wazonkowce.

Niektóre źródła jako pierwsze ogniwo łańcucha detrytusowego podają właśnie detrytusofagi, detrytus zaś pomijają. Wiadomo jednak, że bez martwej materii organicznej nie może być mowy o łańcuchu detrytusowym. Innymi rodzajami łańcucha pokarmowego (troficznego) są łańcuch spasania i łańcuch pasożytów.

Saprofagi wraz z saprotrofami (bakteriami i grzybami, charakteryzujące się zdolnością rozkładania detrytusu do prostych związków nieorganicznych) tworzą grupę saprobiontów, czyli organizmów cudzożywnych, żyjących w rozkładającej się materii organicznej. Saprofagi ułatwiają pracę saprofitom.

Dżdżownica jest saprofagiem. By Michael Linnenbach [GFDL or CC-BY-SA-3.0], via Wikimedia Commons

Udział reducentów (destruentów, saprotrofów) w łańcuchu detrytusowym

Bakterie i grzyby (reducenci) rozkładają detrytus, przekształcając go w ten sposób w wartościowy pokarm dla roślin zielonych. Tym samym przywracają do ekosystemu ważne składniki mineralne, które w dalszej kolejności trafiają wraz z pokarmem do roślinożerców, by zaspokoić ich potrzeby odżywcze. Tą drogą cała energia skumulowana w martwych szczątkach organicznych zostaje przekazana dalej, a obieg materii pozostaje zamknięty. Bakterie i grzyby pełnią więc niezwykle ważną funkcję w krążeniu pierwiastków w przyrodzie. Przez łańcuch detrytusowy przepływa największa część energii, którą organizmy oddają ją dopiero po śmierci.


Poziom organizacji łańcucha detrytusowego wygląda następująco:

  • martwa materia organiczna (detrytus),
  • saprofagi (detrytusożercy),
  • konsumenci I rzędu,
  • konsumenci II rzędu,
  • konsumenci III rzędu.

Należy przy tym pamiętać, że reducenci towarzyszą wszystkim ogniwom łańcucha detrytusowego. Z kolei konsumenci I i dalszych rzędów to drapieżniki.

reducenci

Grzyby (reducenci) na zaatakowanym drzewie. By Dellex (Own work) [GFDL or CC BY-SA 3.0], via Wikimedia Commons

Łańcuchy detrytusowe odgrywają szczególnie istotną rolę w tych ekosystemach, w których ze względu na małe dojście światła produkcja pierwotna jest bardzo ograniczona lub nie istnieje w ogóle. Przykładem takich ekosystemów są jaskinie i głębiny morskie. Oczywiście łańcuch tego typu jest niezwykle ważny również w rozwiniętych ekosystemach, ponieważ detrytus stanowi tu główne źródło pokarmowe dla drobnych organizmów zwierzęcych. Przykładem niech będzie jezioro lub las.


Przykłady łańcuchów detrytusowych:

Detrytus – żaba – lis

Detrytus – żaba – lis. fot. pixabay.com
Indeks nazw
Szukaj lub wybierz według alfabetu
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż
Znaki ekologiczne
Responsible Choice
Responsible Choice
4.9/5 - (10 votes)
Default Banner Post Banner
Subscribe
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments