Kardamon przyprawa – właściwości, działanie i zastosowanie kardamonu

Największymi fanami kardamonu na świecie są… Norwegowie i Szwedzi, oddaleni tysiące kilometrów od naturalnego środowiska tej esencjonalnej przyprawy. A wszystko to dzięki zuchwałym Wikingom, którzy przed ponad tysiącem lat zawędrowali aż do Bizancjum i tam zakochali się w aromatycznych łupinkach.

Historyczne ślady wykorzystania kardamonu w kuchni i medycynie sięgają jednak jeszcze dalej, bo aż 4 tysiące lat wstecz. Starożytni Egipcjanie wykorzystywali go do balsamowania zwłok i odświeżania oddechu, a starożytni Grecy i Rzymianie do wyrobu perfum i wonnych olejków. W Azji i na Bliskim Wschodzie aromatyczna przyprawa od setek lat wykorzystywana jest do tworzenia mieszanek typu curry, którymi przyprawia się dania warzywne i mięsne. Kardamon ma przy tym również bardzo długą tradycję leczniczą. Okrzyknięty przez medycynę ajurwedyjską mianem „królowej przypraw”, uważany był od zawsze za panaceum na problemy oddechowe i trawienne – stąd też jego częsta obecność w rozgrzewających i uzdrawiających herbatach ziołowych. 

Kardamon – skąd pochodzi ta przyprawa?

Większość z nas zna kardamon pod postacią zielonych trójbocznych łupinek, w których znajdują się twarde ciemnobrązowe nasiona. Tak naprawdę są to jednak tylko owoce liściastej rośliny Ellataria cardamomum, osiągającej wysokość od 1,5 do 6 metrów i blisko spokrewnionej z imbirem. W dzikiej postaci kardamon znaleźć można w deszczowych lasach południowych Indii, ale na cele spożywcze nasiona zbiera się głównie na plantacjach, których największa liczba znajduje się w Indiach, Sri Lance oraz Gwatemali.

Owoce kardamonu zbierane są jeszcze przed osiągnięciem dojrzałości, a następnie są suszone i przesiewane. W sklepach możemy kupić je w formie bardziej aromatycznych całych łusek lub zmielonego proszku z samych nasion.

Wspomniany już system liczącej 5 tysięcy lat medycyny ajurwedyjskiej upatruje w kardamonie działania rozgrzewającego i zwalczającego wszelkiego rodzaju flegmę. Naturalni terapeuci polecają jego „ogień” również jako doskonały afrodyzjak, pobudzający uśpione libido i pomagający przy problemach z potencją. Przede wszystkim jednak zielone łupinki mają kryć w sobie lekarstwo na dolegliwości układu pokarmowego.

Do dnia dzisiejszego w wielu krajach świata kardamon jest lekiem pierwszej pomocy przy wszelakich kłopotach z trawieniem. Silne działanie wiatropędne czyni z niego sprzymierzeńca osób cierpiących na wzdęcia, zaparcia oraz schorzenia jelitowe, w tym zwłaszcza zespół jelita drażliwego. Sięgać po niego powinni także wszyscy ludzie cierpiący na schorzenia wątroby oraz woreczka żółciowego, a także borykający się z brakiem łaknienia.

Istnieją również doniesienia o łagodzącej roli kardamonu przy zgadze, nadkwasocie oraz problemach z nieprzyjemnym zapachem z ust. Według naukowców z Narodowego Instytutu Raka w Kalkucie, w Indiach, kardamon wykazuje bardzo silne działanie prewencyjne w stosunku do nowotworu jelita grubego.

Co jeszcze współczesna medycyna wie o kardamonie?

Zdaniem badaczy z Arabii Saudyjskiej podawanie kardamonu pacjentom kardiologicznym pozwala skutecznie obniżyć ich ciśnienie krwi oraz tętno. Z kolei indyjskie eksperymenty medyczne dowodzą, że ukryte w zielonych łupinkach ziarenka znacznie poprawiają profil lipidowy krwi, pozwalając utrzymać w ryzach zły cholesterol. 

Współczesna nauka potwierdza również domniemywane przez stulecia antybakteryjne i przeciwzapalne działanie kardamonu. Olejki pozyskane z nasion wykazują zabójcze działanie względem mikrobów powodujących zakażenia układu pokarmowego oraz jamy ustnej i zębów oraz przynoszą ulgę przy bólach wewnętrznych pochodzenia skurczowego.

Największymi fanami kardamonu na świecie są… Norwegowie i Szwedzi, oddaleni tysiące kilometrów od środowiska naturalnego tej esencjonalnej przyprawy. A wszystko to dzięki zuchwałym Wikingom, którzy przed ponad tysiącem lat zawędrowali aż do Bizancjum i tam zakochali się w aromatycznych łupinkach.

Zastosowanie kardamonu w aromaterapii

Znaczna część mocy ukrytej w kardamonie pochodzi z olejków eterycznych obecnych w nasionkach. Trudno się więc dziwić, że wonna przyprawa ma szerokie zastosowanie w aromaterapii. Przede wszystkim olejek kardamonowy używa się do inhalacji mających na celu leczenie i przeciwdziałanie depresji oraz łagodzenie stanów napięcia. Olejek może również służyć jako zapach poprawiający samopoczucie i sprzyjający romantycznym wieczorom.

Dodany do kąpieli lub inhalacji olejek kardamonowy pomaga poradzić sobie z objawami grypy i przeziębienia. Szczególnie poleca się go przy uporczywym kaszlu, zarówno w przypadku infekcji, jak i rozwiniętej astmy. Lotne olejki rozpuszczają flegmę i odblokowują zatkany nos oraz działają wykrztuśnie.

Wreszcie, w skoncentrowanej postaci olejku eterycznego, kardamon jest bardzo skuteczny w walce z wirusami, bakteriami i grzybami i może być z powodzeniem używany do mycia podłóg i blatów w domu, pozostawiając po sobie lekko słodkawy, orientalny aromat.

Czy kardamon może szkodzić?

Podobnie jak cynamon, kardamon może wywoływać u człowieka silną reakcję alergiczną. Mowa przede wszystkim o kontaktowej wysypce o palącym, czerwonym charakterze, a w przypadku spożycia lub inhalacji również o opuchliźnie gardła, ucisku i bólu w piersiach oraz problemach z oddychaniem. Reakcje te występują najczęściej w przypadku stosowania olejku aromatycznego z kardamonu, ale u wrażliwych ludzi mogą również objawić się po spożyciu herbaty z przyprawą.

Innym skutkiem ubocznym konsumpcji większych ilości kardamonu mogą być kamienie żółciowe. Nasz system trawiennym ma bowiem często problem z całkowitym przyswojeniem drobinek przyprawy, które osiadają w przewodzie pokarmowym jak złogi. Kardamon odradza się więc całkowicie osobom cierpiącym na kamicę żółciową oraz związane z nią kolki.

Kardamon w kuchni

Kardamon da się wykorzystać w kuchni na dziesiątki sposobów, zarówno w potrawach słodkich, jak i słonych. Doskonale pasuje do wszystkich korzennych napojów i wypieków, harmonizując z cynamonem, imbirem i anyżem.

Zachęcamy do wypróbowania poniższych przepisów…

Rozgrzewająca herbata masala

Składniki:

• 350 ml wody
• 100 ml mleka
• 4 ziarenka czarnego pieprzu
• 10 łupin kardamonu
• szczypta nasion kopru włoskiego
• 1 laska kory cynamonowej
• 1 łyżeczka pokrojonego drobno korzenia imbiru
• 1 torebka czarnej herbaty
• miód do posłodzenia

Przygotowanie:
Kardamon wyłuskujemy z łupin i lekko miażdżymy (np. w moździerzu). W garnku łączymy wodę, mleko oraz wszystkie przyprawy i doprowadzamy całość do wrzenia. Gotujemy na małym ogniu ok. 15 minut. Zdejmujemy z ognia i wkładamy do garnka torebkę z herbatą na ok. 3 minuty. Przelewamy mieszankę przez sito i słodzimy miodem wedle upodobania.

Fińskie ciasteczka kardamonowe

Składniki:

• 1 szklanka mąki
• 120 g masła
• ½ szklanki cukru
• 1 jajko
• ¼ łyżeczki sody
• 1 łyżeczka zmielonego cynamonu
• 1 łyżeczka mielonego kardamonu

Przygotowanie:
W misce łączymy wszystkie suche składniki. Jajko ubijamy z cukrem aż do rozpuszczenia. Masło rozpuszczamy i dodajemy do jajka, a po wymieszaniu całość dolewamy do mąki. Wyrabiamy na gładką masę. Łyżką nakładamy ciasto na blachę posmarowaną masłem. Pieczemy 10-12 minut w temperatury 180 stopni C.

Glazurowane marchewki z kardamonem

Składniki:

• 0,5 kg marchwi
• 1 łyżka oleju kokosowego
• 1 łyżka syropu klonowego
• ½ łyżeczki soli
• ¼ łyżeczki mielonego kardamonu
• papryka chili w płatkach

Przygotowanie:
Blachę do pieczenia wykładamy folią aluminiową. W dużej misce łączymy olej kokosowy, syrop klonowy, sól i chili. Marchewki obieramy i kroimy na słupki. Dosypujemy do miski z przyprawami i dokładnie mieszamy przez kilka minut. Wykładamy całość na blachę i pieczemy 40-50 minut w temp. 200 stopni, kilka razy obracając. Podajemy jako dodatek do mięsa.

Na koniec warto jeszcze wspomnieć o niezwykłym aromacie, jaki ziarenka kardamonu dodają parzonej tradycyjnie kawie, uwielbianej zwłaszcza w Turcji. Tych niespodzianek i połączeń są jeszcze dziesiątki, bo dopiero eksperymentując z kardamonem w różnych zestawieniach smaków, tak naprawdę docenisz jego głębię i urok.