Musaka – właściwości i skład. Przepis na musakę z bakłażanem

Kuchnia śródziemnomorska nie ma sobie równych: jest jedną z najsmaczniejszych, ale przede wszystkim najzdrowszych. W zależności od kraju, mieszkańcy zajadają się różnymi pysznościami. Na greckich stołach bez wątpienia króluje musaka. Jest nie tylko pyszna, zdrowa i sycąca, ale także banalnie łatwa w przygotowaniu. Ten śródziemnomorski przysmak bez problemu można serwować we własnym domu. W czym tkwi sekret greckiej musaki?

Musaka – co to takiego?

 
Nic tak nie kojarzy się z Grecją jak tamtejsza musaka. Nie ma żadnych wątpliwości, że najlepiej smakuje serwowana w lokalnych, rodzinnych tawernach, gdzie danie to jest szczegółowo dopracowane, aromatyczne, ale przede wszystkim niezwykle smakowite. Jaki jest sekret tego śródziemnomorskiego przysmaku?

Zapiekane mięso z warzywami ma bardzo długą tradycję w rejonie basenu Morza Śródziemnego. Pod różną postacią znane są w Grecji, Turcji, Rumuni, Bułgarii, Bośni i Hercegowinie, Serbii czy Macedonii. Największą popularnością cieszy się musaka, która łączy wszystkie zdrowe składniki tamtejszej kuchni: warzywa, oliwę, przyprawy i mięso wołowe, a w oryginalnej wersji jagnięcinę lub baraninę.

Musaka jest tradycyjnym daniem wywodzącym się z Bliskiego Wschodu i Półwyspu Bałkańskiego. Podstawą są pieczone bakłażany i mięso, ale istnieje kilka wersji tego dania. Według receptury arabskiej, serbskiej, rumuńskiej i bośniackiej przygotowywana jest z ziemniaków, natomiast wersja grecka, która stała się najbardziej popularna, składa się z kilku warstw krojonego bakłażana, do którego dodaje się mięso mielone, pomidory i sos beszamelowy. Dokładne pochodzenie musaki nie jest do końca znane. Uważa się jednak, że jest to potrawa, którą zajadano się już w XIII wieku. W tamtym czasie Grecy przyrządzali podobne danie, ale bez bakłażana, które dopiero Arabowie sprowadzili na tereny ówczesnej Grecji.Co ciekawe, współcześnie znana nam wersja tej potrawy narodziła się całkiem niedawno, bo w pierwszej połowie XX wieku. Jej recepturę stworzył słynny grecki kucharz Nikos Tselementes, który zdobył doświadczenie w europejskich i amerykańskich prestiżowych restauracjach. W 1950 roku opublikował on książkę „Greek Cookery”, w której znalazł się między innymi przepis na musakę, ale w zmodyfikowanej wersji. Tselementes wzbogacił ją sosem beszamelowym, który do dnia dzisiejszego jest podstawowym składnikiem tej greckiej zapiekanki. Pozostałe składniki pozostały bez zmian i tak naprawdę to one w znacznym stopniu maja wpływ na oryginalny smak potrawy.

Co możemy znaleźć w musace?

Podstawowym elementem musaki jest bakłażan. Cenne właściwości prozdrowotne tego warzywa już dawno temu doceniła nie tylko kuchnia śródziemnomorska, ale także azjatycka. A wszystko dlatego, że jest on doskonałym źródłem wielu witamin i minerałów. Jednym z nich jest potas. Należy on do makroelementów i jest pierwiastkiem, który pełni szalenie ważne funkcje w naszym organizmie.  Dzięki potasowi nasze komórki mogą przekazywać sobie impulsy elektryczne, ale pomaga też utrzymać odpowiednie ciśnienie krwi oraz napięcie mięśni, w tym w komórkach mięśni serca. Można powiedzieć, że potas odpowiada za każde uderzenie naszego serca.

Bakłażan jest także znakomitym źródłem fosforu, który przede wszystkim odpowiada za zdrowe i mocne kości oraz zęby. Pierwiastek ten uczestniczy także w przewodzeniu bodźców nerwowych, bierze udział w przemianach energetycznych i pomaga w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej w naszym organizmie.

Wapń, również obecny w tym fioletowym warzywie, bierze udział w procesie mineralizacji tkanki kostnej oraz przewodzeniu informacji do komórek. Poza tym warunkuje prawidłową funkcję wielu enzymów oraz krzepnięcie krwi.

Fioletowa skórka bakłażana również zawiera unikalne związki fenolowe, m.in. antocyjany, które działają przeciwalergicznie, przeciwgrzybiczo, przeciwnowotworowo i przeciwwrzodowo. Mają wpływ na poprawę kondycji naczyń krwionośnych i przepływu krwi w naczyniach wieńcowych, a także skutecznie obniżają ciśnienie.

Innym ważnym składnikiem zapiekanki jest mięso – w oryginalnej wersji jest jagnięcina, która charakteryzuje się wysoką wartością odżywczą. Czerwone mięso dostarcza dużo pełnowartościowego białka i cennych substancji mineralnych, zwłaszcza cynku, magnezu, potasu oraz żelaza. Stanowi również bogate źródło witamin z grupy B (głównie witaminy B1), nazywaną „witaminą radości”, ponieważ w układzie nerwowym wspomaga cholinę, która ma pozytywny wpływ za nasz nastrój, poprawę samopoczucia i zwiększa odporność na stres. Z kolei jagnięcina dostarcza też naturalnej L-karnityny, substancji pobudzającej procesy spalania tłuszczu oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych, zwłaszcza dobroczynnego kwasu linolowego, który uczestniczy w wielu przemianach biochemicznych oraz reguluje czynności fizjologiczne.

Nie można zapomnieć o pomidorach – jednym z najbogatszych źródeł likopenu, czyli naturalnego barwnika, który skutecznie hamuje syntezę cholesterolu. Ponadto pomaga w usuwaniu jego „złej” frakcji LDL, której nadwyżka odkłada się w komórkach ścian tętniczych, tworząc złogi, zwane blaszkami miażdżycowymi. Pomidory są również znakomitą skarbnicą wielu witamin, między innymi witaminy C, witaminy K czy witaminy PP. Znajdziemy w nich też takie bardzo rzadko spotykane w produktach spożywczych mikroelementy jak kobalt, mangan i miedź.

Musakę zazwyczaj posypuje się startym serem, np. serem parmezanem, który także posiada wiele prozdrowotnych wartości odżywczych. Zawiera bardzo dużo aminokwasów wchodzących w skład białek, czyli związków których nasz organizm potrzebuje do prawidłowego funkcjonowania są także doskonałym źródłem energii oraz białka – w 100 g parmezanu znajduje się go tyle, co w 190 g wieprzowiny!

W musace bakłażanowi często towarzyszy cukinia, albo stosowana jest zamiast fioletowego warzywa. Cukinia zawiera bardzo dużo beta-karotenu, magnezu, potasu, żelaza, witaminy B1 i C oraz luteiny – substancji chroniącej nasz wzrok.

Jak przygotować musakę z bakłażanem?

Chociaż występuje wiele odmian tej potrawy, tradycyjna wersja musaki składa się z mielonego mięsa i bakłażana, ale można też dodać ziemniaki, cukinię i inne ulubione warzywa. Osoby niejedzące mięsa mogą zrezygnować z tego składnika i przygotować wegetariańską wersję tego śródziemnomorskiego dania.

Składniki na musakę:

• 4 bakłażany
• 1 kg mielonego mięsa wołowego
• 2 cebule
• 2 ząbki czosnku
• puszka pokrojonych pomidorów w zalewie
• 1 szklanka sera parmezan
• 0,5 szklanki czerwonego wina
• 2 łyżki oregano
• 2 łyżki posiekanej natki pietruszki
• 1 łyżka cynamonu
• 1 łyżka cukru
• sól i pieprz

Składniki na sos beszamelowy:

• 0,5 kostki masła
• 4 łyżki mąki
• 1,5 szklanki mleka
• 2 roztrzepane żółtka jajek

Przygotowanie:
Bakłażany kroimy na około 2 cm talarki i podpiekamy w piekarniku (200 st. C) przez około 10 minut, do czasu aż staną się miękkie i lekko zarumienione. Na patelni podsmażamy mięso mielone, pokrojony czosnek i cebulę. Dodajemy wino i resztę składników: pomidory, oregano, natkę pietruszki, cynamon i cukier. Doprawiamy do smaku solą i pieprzem i całość dusimy pod przykryciem przez około godzinę. W międzyczasie przygotowujemy sos beszamelowy. Na małym ogniu roztapiamy masło. Dodajemy mąkę i dokładnie mieszamy, by powstała jednolita, gładka masa. Następnie dodajemy mleko. Zdejmujemy z ognia i czekamy kilka minut. Gdy sos lekko ostygnie, dodajemy żółtka jajek. Całość dokładnie mieszamy. Naczynie żaroodporne smarujemy masłem i obsypujemy mąką lub bułką tartą. Na spód układamy na przemian kolejno: bakłażan, mięso mielone, bakłażan, mięso mielone – aż do wyczerpania składników. Całość zalewamy sosem beszamelowym i na wierzchu posypujemy startym parmezanem. Pieczemy w piekarniku do czasu, aż zapiekanka ładnie się zarumieni. Podajemy na gorąco.

Czy warto jeść musakę?

Nie na darmo musaka podbiła serca (i żołądki) mieszkańców basenu Morza Śródziemnego. To nie tylko smaczne i proste danie, ale przede wszystkim bogate w cenne witaminy i minerały niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Można się nią zajadać w tradycyjnych greckich tawernach w trakcie wakacji, a można ją przyrządzić samemu we własnej kuchni. Musaka jest daniem niezwykle sycącym. Chociaż jej przygotowanie jest nieco czasochłonne, to na efekt końcowy warto poczekać –  z pewnością zadowolą podniebienia każdego, nawet najbardziej wybrednego konsumenta.