Melon - właściwości, witaminy i wartości odżywcze melona

Nie, nie, to nie pomyłka – melon to warzywo, choć na tyle słodkie, że uznawane powszechnie za owoc. Melon kojarzy się nam z egzotyką, ale uprawiany jest także w klimacie umiarkowanym. Nasiona możemy posadzić we własnym ogródku, zapewnić roślinie ciepło oraz wilgoć, i czekać na efekty. Za tym, aby to zrobić przemawiają nie tylko walory smakowe melonów, ale również ich wartości odżywcze, którymi powinni przyjrzeć się szczególnie nadciśnieniowcy oraz osoby dbające o skórę i oczy.

1. Melon - pochodzenie, występowanie, uprawa w ogrodzie
2. Odmiany melona
3. Melon - właściwości odżywcze i pielęgnacyjne
4. Melon w kuchni
5. Melon nadaje się do wszystkiego

Melon - pochodzenie, występowanie, uprawa w ogrodzie

Słodki miąższ melona (Cucumis melo L.) każe nam traktować go jako owoc, ale tak naprawdę to warzywo. Bardzo zdrowe, smaczne i niskokaloryczne warzywo o wielu odmianach. Melona zalicza się w systematyce do roślin dyniowatych, należy więc do tej samej rodziny co dynia, tykwa, kabaczek czy ogórek, a także arbuz – kolejne warzywo mylnie brane za owoc ze względu na swój słodki smak.

Melony były uprawiane w Chinach już 2000 lat temu, a mieszkańcy delty Nilu znali je jeszcze wcześniej, bo setki lat przed naszą erą. Największe plantacje melonów znajdowały się od zawsze na terenie państw Afryki i Azji. Nadal uprawia się je w Egipcie, a także w Angoli, Kamerunie, Burkinie Faso, Etiopii, Mozambiku, Kenii, Senegalu, Ugandzie, w Indiach, Japonii, Malezji, Indonezji, Pakistanie, w Australii oraz niektórych wyspach Oceanu Spokojnego (Samoa, Papua Nowa Gwinea). Najwięcej melonów eksportuje się zaś z Chin i Stanów Zjednoczonych. Nie trzeba jednak w poszukiwaniu tej rośliny wybiegać poza granice europejskie – melon dobrze ma się nie tylko w klimacie tropikalnym, ale też w umiarkowanym, co Europejczycy wykorzystali już dawno temu.

Melony uprawia się też w Polsce, choć trudno nazwać to zjawisko powszechnym. Mimo wszystko to roślina ciepłolubna o wysokich wymaganiach względem gleby, dlatego lepiej czuje się w cieplejszych krajach na południu Europy. Nie wykiełkuje, kiedy temperatura spadnie poniżej 15 stopni C, dlatego często najlepszym wyjściem jest rozmieszczenie nasion w głębszych tunelach lub pod osłoną. Po spełnieniu odpowiednich warunków, melon może być z powodzeniem uprawiany w przydomowym lub działkowym ogrodzie, obok dyni czy ogórków.

Odmiany melona

Liczne odmiany melonów różnią się wielkością, kolorem skórki i miąższu, delikatnie aromatem i smakiem, nieco także kształtem. Środek mogą mieć pomarańczowy, żółty, zielony, kremowy lub biało-zielony. Skóra jest zazwyczaj żółta, żółto-brązowa, zielona lub kremowa, gładka lub siatkowana.

Pestki łatwo się wyjmują, są miękkie i płaskie, umiejscowione centralnie, w przeciwieństwie do pestek arbuza, rozsianych po całym wnętrzu. Miąższ jest z reguły bardzo aromatyczny, aksamitny, słodki, no i soczysty – to dlatego, że melon w 90 proc. składa się z wody. Najpopularniejsze odmiany to żółty melon miodowy, Galia, kantalupa, Malaga, Melba, Seledyn i Emir. Każdą z nich zazwyczaj spożywa się na surowo i jako dodatek. Od odmiany zależy, jakiego melona użyjemy do deseru i sałatki owocowej, a jakiego do dań z mięsem czy owocami morza.

Melon - właściwości odżywcze i pielęgnacyjne

Jak wiele owoców i warzyw, melon składa się głównie z wody. Jedna filiżanka świeżego melona zawiera tylko około 55 kalorii (ze względu na wysoką zawartość wody), ale oferuje ponad 100 procent dziennego zapotrzebowania na witaminę A, ponad 50 procent dziennego zapotrzebowania na witaminę C, 1,5 grama błonnika i jest dobrym źródłem potasu. Co więcej, badania opublikowane w 2006 roku w HortScience wykazały, że melony mają nawet wyższe stężenie beta-karotenu, czyli pigmentów roślinnych występujących w żółtych i pomarańczowych owocach i warzywach, które organizm przetwarza na witaminę A, niż pomarańcze.  Ze względu na dużą zawartość wody oraz małą kaloryczność, melon jest uważany za warzywo odchudzające. Ponieważ jednak ma wysoki indeks glikemiczny, raczej nie powinni spożywać go diabetycy. Podobnie jak arbuz, melon może wywołać reakcję uczuleniową, alergikom zatem także zaleca się ostrożność. Osoby bez przeciwwskazań mogą za to po melona sięgać do woli i powinny to robić zwłaszcza, jeśli mają problemy z wyregulowaniem ciśnienia oraz wysokim poziomem cholesterolu we krwi. Substancje zawarte w melonie hamują bowiem odkładanie się blaszek miażdżycowych w świetle naczyń krwionośnych.

Medycyna alternatywna traktuje melony jako naturalny lek na reumatyzm, kłopoty z nerkami czy wątrobą i wykorzystuje go podczas rekonwalescencji. Melon ma działanie moczopędne. Reguluje ciśnienie krwi głównie ze względu na wysoką zawartość potasu. Melon także zawiera białko, tłuszcze, węglowodany, błonnik, cukry, pektyny, sole mineralne -  cynk, fluor, fosfor, magnez, mangan, miedź, selen, sód, wapń i żelazo oraz witaminy - witamina A, witaminy z grupy B (witamina B1, B2, B3, B5, B6 i B9), witamina C, E i K, a także aminokwasy o wdzięcznej nazwie cytrulina, który usprawnia przebieg cyklu mocznikowego i uskutecznia eliminację amoniaku.

Odmiany melona o pomarańczowym miąższu, na przykład kantalupa, są dodatkowo źródłem beta-karotenu. Jedzenie melonów ma więc pozytywny wpływ na funkcjonowanie narządu wzroku oraz stan i wygląd skóry. To idealne warzywo na lato, bo doskonale gasi pragnienie i nawilża od środka, chroniąc przy okazji skórę.

Ze względu na wspomniane właściwości, ekstrakty z melonów są często składnikiem nawilżających oraz rewitalizujących kremów i balsamów do ciała, toników do twarzy, pachnących mgiełek, kosmetyków do kąpieli i odżywek do włosów.

Melon w kuchni

Dodanie melona  do swojej diety nie może być prostsze. Jest powszechnie dostępny, a jego cena jest porównywalna z cenami innych egzotycznych owoców. Doskonałą zaletą owoców jest to, że można się nimi delektować samodzielnie, albo jako dodatek do potraw. Jeśli szukasz czegoś bardziej kreatywnego, istnieje wiele sposobów, aby cieszyć się tym owocem.

Melona można dodawać do wielu potraw, m. in:

• Sałatki: Pokrój melona na kawałki i dodaj do swojej ulubionej sałatki
• Desery: Puree z melona można wykorzystać jako bazę do lodów
• Śniadanie: Podawaj pokrojonego melona z twarożkiem lub zrób z niego smoothie
• Zupy: Podawaj melona jako bazę do schłodzonej zupy z papryką, miętą i ogórkiem
• Przystawki: melon zawinięty w szynkę parmeńską

Jak już zostało wspomniane, melon smakuje wystarczająco dobrze w wersji surowej, ale ten z grilla ma również bardzo ciekawy smak. Wydaje się wtedy jeszcze słodszy.

Aby melona przyrządzić na grillu, musimy rozciąć go wzdłuż na pół, pozbyć się pestek ze środka, a otrzymane połówki dodatkowo podzielić na mniejsze kawałki. Możemy obrać go ze skórki od razu lub nie – wtedy będzie nam się nieco łatwiej grillowało.

Przed ułożeniem na ruszcie, kawałki warzywa pokropmy sokiem z cytryny i muśnijmy delikatnie miodem. Wystarczy kilka lub kilkanaście minut grillowania, żeby otrzymać oryginalny smak. Melona możemy następnie podać z krewetkami, usmażonym wcześniej bekonem lub szynką parmeńską (do niej obowiązkowo wybierzmy melona miodowego). Smak potrawy uzupełnią pomidorki koktajlowe oraz rukola. Melona z grilla jedzmy także na słodko, na przykład w towarzystwie twarożku i innych owoców.

Melon nadaje się do wszystkiego

Melon to słodki owoc, który można znaleźć na całym świecie. Jego miąższ jest jasnozielony, a skórka zazwyczaj biała lub żółta. Jego słodki miąższ napakowany jest witaminami, minerałami i innymi prozdrowotnymi związkami roślinnymi. Może być spożywany samodzielnie lub jako składnik innych dań, takich jak zupy, sałatki, smoothie i koktajle.

Bibliografia

1. T. Kerje, Mikkel Grum; “The origin of melon, Cucumis melo: A review of the literaturę”; researchgate.net; 2019-06-10
2. Harry S. Paris i in.; “Medieval emergence of sweet melons, Cucumis melo (Cucurbitaceae)”; ncbi.nlm.nih.gov; 2019-06-10
3. Vishal Kumar Vishwakarma i in. ; “Pharmacological importance of Cucumis melo L.: An overview”; researchgate.net; 2019-06-10
4. Gene Lester; “Melon (Cucumis melo L.) Fruit Nutritional Quality and Health Functionality”; journals.ashs.org; 2019-06-10
5. Ana L. Amaro, ... Domingos P.F. Almeida; “Biologically Active Compounds in Melon”; Processing and Impact on Active Components in Food, 2015;