Koniowate - atlas zwierząt - Ekologia.pl
Szukaj zwierzęcia
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż
Kiang
Kiang
Equus kiang
Koń domowy
Koń domowy
Equus caballus
Koń przewalskiego,Equus przewalskii,Przewalski\'s Horse
Koń Przewalskiego
Equus przewalskii
By w:User:Dario u / User:Dario urruty (Own work (w:User:Dario u / User:Dario urruty)) [Public domain], via Wikimedia Commons
Muł
Equus mule
Osioł afrykański, By päts from Mexico (Wild Ass) [CC BY 2.0], via Wikimedia Commons
Osioł afrykański
Equus africanus
Osioł azjatycki
Osioł azjatycki
Equus hemionus
Osioł domowy
Osioł domowy
Equus asinus
Osłomuł
Osłomuł
Equus mulus
Tarpan
Tarpan
Equus gmelini
Zebra Chapmana,Equus quagga chapmani,Plains zebra
Zebra Chapmana
Equus quagga chapmani
Zebra górska
Zebra górska
Equus zebra
Zebra pręgowana
Zebra pręgowana
Equus grevyi

Koniowate (Equidae) – rodzina z rzędu ssaków nieparzystokopytnych (Perissodactyla), obejmująca 9 gatunków występujących w Afryce i Azji.

Występowanie
Dzikie koniowate żyją na stepach, sawannach i półpustyniach Afryki i Azji, stada zdziczałych koni domowych występują na wszystkich kontynentach, z wyjątkiem Antarktydy.

Systematyka
Pierwsze koniopodobne stworzenia pojawiły się ok. 54 mln lat temu w Ameryce Płn., skąd następnie dotarły do Azji i Afryki, gdzie powstały współczesne gatunki osłów i zebr. Od samego początku swojej ewolucji koniowate wykształcały coraz dłuższe kończyny, umożliwiające szybki bieg. Równocześnie następowała stopniowa redukcja palców – wczesne koniowate na każdej kończynie posiadały cztery lub trzy palce, gatunki współczesne chodzą opierając się na trzecim palcu, po drugim i czwartym palcu pozostały tylko szczątkowe kości rysikowe.
 
Rodzina koniowatych obejmuje 9 współcześnie żyjących gatunków, spośród których wyróżnia się konie, osły i zebry.

Konie

  • Koń Przewalskiego (Equus przewalskii) – występujący na stepach i półpustyniach Azji Środkowej;

Osły

Zebry

 
Gatunki udomowione

  • koń domowy (Equus caballus) – pochodzący najprawdopodobniej od tarpana (Equus gmelini), gatunku wymarłego pod koniec XIX w.;
  • osioł domowy (Equus asinus) – pochodzący od osła afrykańskiego.

Wygląd
Koniowate mają długie głowy, szyje oraz smukłe nogi. Oczy położone są po bokach głowy, co zapewnia im duży kąt widzenia. Wszystkie gatunki pokryte są gęstą i krótką sierścią, grzywa i ogon pokryta jest częściowo lub całkowicie dłuższymi włosami. Większość ubarwiona jest jednolicie, zebry posiadają charakterystyczne czarne pasy na białym tle. Największe osobniki osiągają długość ciała do 3 m i wysokość w kłębie do 180 cm. Maksymalna masa ciała sięga do ok. 1,2 tony (konie rasy shire). Masa dzikich koniowatych wynosi 200-450 kg.

Silne szczęki i mocne zęby są przystosowane do rozdrabniania pokarmu, składającego się głównie z traw i innych roślin zielnych. Dłutowate siekacze służą do skubania roślin, a zęby policzkowe o wysokich koronach i guzkach połączonych w poprzeczne listwy, służą do rozdrabniania i rozcierania pokarmu.

Tryb życia

Konie są wyspecjalizowanymi roślinożercami, odżywiającymi się trawami, ziołami, a także liśćmi, pędami drzew i krzewów i owocami. Koniowate przemieszczają się nieustannie w poszukiwaniu nowych pastwisk, gdyż nie mogą przetrwać długo na obszarach ubogich w pożywienie.
Koniowate są zwierzętami społecznymi. Dzikie konie, a także zebra stepowa i zebra górska żyją w stałych grupach złożonych z klaczy i ich źrebiąt. Na czele każdego stada stoi ogier, który broni dostępu do samic przed innymi samcami. W grupie panuje ściśle określona hierarchia klaczy. Osły i zebry Grevy’ego tworzą okresowe zgrupowania. Kilka gatunków koniowatych wykazuje zachowania terytorialne.
Koniowate porozumiewają się ze sobą za pomocą rżenia, parskania, a także za pomocą sygnałów wizualnych, jak ułożenie ogona i uszu, wyraz pyska, i zapachowych.

Rozmnażanie
Klacze wydają zwykle na świat jedno młode, które szybko po narodzinach staje na nogach. Źrebię jest jednak długo zależne od matki – młode ssą mleko nawet do 13 miesiąca życia. Z powodu długiej opieki nad młodym, klacze źrebią się przeważnie raz na dwa lata.

Po osiągnięciu dojrzałości płciowej, młode klacze opuszczają stado i zwykle przyłączają się do stad, zakładanych przez młode ogiery. Młode samce opuszczają stado rodzinne dużo wcześniej i do czasu osiągnięcia dojrzałości płciowej żyją w stadach złożonych z młodych samców.

Udomowienie
Osioł domowy został udomowiony przez człowieka ok. 6 tysięcy lat temu, pochodzi od dziko żyjącego osła afrykańskiego. Najczęściej wykorzystywany jest jako zwierzę juczne, rzadziej jako pociągowe lub wierzchowe.
 
Osioł może krzyżować się innymi gatunkami z rodziny koniowatych, dając bezpłodne mieszańce. Muł jest mieszańcem powstałym z krzyżówki klaczy konia domowego i ogiera osła. Muł jest zwierzęciem bardzo wytrzymałym, wykorzystywany jest jako zwierzę pociągowe i juczne.

Osłomuł jest bezpłodnym mieszańcem ogiera konia domowego z klaczą osła. Jest jednak dużo mniej wytrzymały niż muł i jest rzadko spotykany.

Koń został udomowiony na terenie Azji ok. 3,5 tys. lat p.n.e., w Europie ok. 1,5 tys. lat p.n.e. Przodkowie ras gorącokrwistych pochodzą prawdopodobnie od koni Przewalskiego i tarpanów, konie zimnokrwiste wywodzą się od północnoeuropejskiego konia leśnego.

Koń był i do tej pory jest wykorzystywany, choć coraz rzadziej, jako zwierzę pociągowe. Wiele ras jest hodowanych w celach rekreacyjnych i sportowych.