Por warzywo - właściwości, witaminy i wartości odżywcze pora

Por, obok marchewki i pietruszki, należy do najmniej zbadanych warzyw wchodzących w skład włoszczyzny. Większość z nas zjada pora w rosole, rzadko kiedy zastanawiając się nad tym, jakie kryje w sobie właściwości prozdrowotne oraz, czy warto go spożywać w surowej postaci albo solo. Do potraw chętniej dodajemy inne warzywa o ostrym smaku - cebulę lub czosnek - zwłaszcza, że o dobroczynnym działaniu tego ostatniego dietetycy rozpisują się obszernie i często. Okazje się jednak, że por wcale nie jest gorszy od cebuli, a jego wartość odżywczą doceniał niegdyś nawet cesarz rzymski.

1. Por to ulubione warzywo Nerona
2. Por - witaminy i wartości odżywcze
3. Por dla zdrowej skóry, zębów i oczu
4. Por chroni układ sercowo-naczyniowy przed chorobami
5. Strefa tajemnic pora
6. Por w kuchni
7. Por ma dużo do zaoferowania

Por (Allium ampeloprasum L.) należy do rodziny amarylkowatych, czyli czosnkowatych. Jest rośliną dwuletnią. Jego część jadalną stanowi cebula i liście. Pęd kwiatostanowy pora może rosnąć nawet do 200 cm wysokości. Charakterystyczna dwukolorowość łodygi jest uwarunkowana różną zawartością olejków eterycznych. Smak białej części jest bardziej delikatny, natomiast partia zielona rośliny nadaje się dla amatorów ostrzejszych przypraw.

Por to ulubione warzywo Nerona

Por pochodzi z Azji Mniejszej. Jest uprawiany od tysięcy lat - znali go starożytni Egipcjanie, Grecy i Rzymianie. Początkowo spożywano go jako przystawkę albo zagęstnik do zup, jednak, z czasem, za sprawą cesarza Nerona, który zajadał się porami, zaczęto podawać to warzywo w formie ugotowanej - z dodatkiem oliwy z oliwek. W międzyczasie zainteresowano się leczniczymi właściwościami pora i stosowano go przy ukąszeniach owadów, gruźlicy, a nawet krwotokach. Roślina trafiła do Polski w średniowieczu i była uważana za pokarm dla biednych, z racji tego, że była niedroga i powszechnie dostępna. Szlachetne właściwości smakowe pora zaczęto dostrzegać dopiero dzięki słynnym włoskim kucharzom, którzy namiętnie dodawali pora do wielu potraw.

Por - witaminy i wartości odżywcze

Por, jak wszystkie „warzywa rosołowe” jest niskokaloryczny – w 100 g jest tylko 25 kalorii. Ostry smak rośliny może nieco przypominać cebulę czy czosnek, jednak łatwo go złagodzić w procesie gotowania. Jest źródłem soli mineralnych takich, jak - cynk, żelazo, wapń, fosfor, miedź, potas, sód, mangan, magnez oraz witamin - witamina A (karoten), witamin z grupy B (B1, B2, B3 i B6), kwasu foliowego, witamina C, E i K. Oprócz tego, można w nim znaleźć wiele antyoksydantów, takich, jak np. luteina i zeaksantyna, kwas nikotynowy, białko roślinne, a także tłuszcze, węglowodany, błonnik, cukry, olejek sulfidowy i związki siarkowe, które wykazują właściwości bakteriobójcze.

Rośliny z rodzaju Allium mogą mieć związek z niższym ryzykiem niektórych nowotworów. Rak prostaty, żołądka, okrężnicy i przełyku występuje rzadziej u osób spożywających duże ilości czosnku, szalotki, szczypiorku, cebuli i porów. Naukowcy uważają, że przeciwutleniacze zawarte w warzywach z rodzaju Allium naprawiają uszkodzone DNA. W wielu badaniach znaleziono dowody na zmniejszone ryzyko raka jelita grubego. Co więcej, badania na ludziach pokazują, że osoby regularnie spożywające warzywa z rodzaju Allium, w tym pory, mogą mieć nawet o 46% mniejsze ryzyko raka żołądka niż osoby, które je rzadko jedzą (Gastroenterology, 2011). Pory są również dobrym źródłem allicyny, związku siarki, który ma podobne właściwości przeciwnowotworowe (Home Plant and Human Health, Volume 1, 2018). Należy pamiętać, że potrzebne są dalsze badania, zanim będzie można wyciągnąć jednoznaczne wnioski.

Por dla zdrowej skóry, zębów i oczu

W porze jest dużo witaminy A, która pomaga zachować zdrowe oczy, skórę i zęby. Witamina A jest szczególnie ważna dla wzroku. Jest to silny antyoksydant, wpływający na właściwe działanie siatkówki oka oraz jego wierzchnich warstw. Pomaga także zapobiegać poważnym chorobom oczu, takim jak zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD). Por zawiera luteinę i zeaksantynę, dwa silne przeciwutleniacze, które skoncentrowane są w siatkówce naszych oczu. Związki te mogą pomóc chronić oczy przed szkodliwymi wysokoenergetycznymi falami świetlnymi, takimi jak promienie ultrafioletowe.

Witamina A, czyli retinol jest również korzystny dla Twojej skóry. Pomaga w produkcji elastyny i kolagenu, białek, które wypełniają skórę i zmniejszają widoczność zmarszczek i porów. I to nie wszystko! Witamina A ma również korzystny wpływ na jamę ustną. Pomaga zapobiegać chorobom dziąseł (zapaleniu przyzębia) i wzmacnia szkliwo zębów.

Pory są bogate także w witaminę K, która może zmniejszać ryzyko osteoporozy. Niektóre badania pokazują związek między większym spożyciem witaminy K a większą gęstością kości, co prowadzi do zmniejszonego ryzyka złamań biodra. W niektórych częściach świata władze odpowiedzialne za opiekę zdrowotną zatwierdziły stosowanie witaminy K w leczeniu osteoporozy.

Por chroni układ sercowo-naczyniowy przed chorobami

Pory posiadają znaczące ilości flawonidu o nazwie kemferol, który, jak udowodniono naukowo, chroni naczynia krwionośne przed uszkodzeniami. Związek ten wspiera skomplikowany mechanizm, dzięki któremu naczynia krwionośne są w dobrej kondycji. Wiąże się on ze zwiększoną produkcją tlenku azotu, naturalnie występującego gazu, który umożliwia ich rozkurczenie.

W porze znajduje się również wysokie stężenie kwasu foliowego, który występuje w nim w jednej ze swoich form bioaktywnych (5 – metylotetrahydrofolianowej) i obecny jest w każdej części rośliny. Jak wiadomo, kwas foliowy odgrywa kluczową rolę w prawidłowym działaniu układu sercowo-naczyniowego, ponieważ pomaga utrzymać homocysteinę na właściwym poziomie. Zbyt wysoki poziom homocysteiny może prowadzić do chorób serca i układu naczyniowego.

Wysokie stężenie polifenoli o działaniu antyoksydacyjnym powoduje, że umieszczenie pora w diecie chroni nasze naczynia krwionośne i komórki krwi przed uszkodzeniami oksydacyjnymi. Mimo że pory mają mniej skoncentrowaną zawartość polifenoli niż np. czosnek czy cebula, są one łatwo przyswajalne, a, co za tym idzie, gwarantują prawidłowe funkcjonowanie naszego organizmu.

Strefa tajemnic pora

Por jest nadal nie do końca zbadanym warzywem - w przeciwieństwie do jego słynnych krewnych – cebuli i czosnku. Biorąc jednak pod uwagę znaczną ilość polifenoli zawartych w tym warzywie, przypuszcza się, że jest on w stanie redukować problemy związane ze stresem oksydacyjnym, prowadzące do miażdżycy, cukrzycy, otyłości, reumatyzmu czy alergii.

Prawdopodobnie pory chronią nas też przed nowotworami. Rośliny z rodzaju Allium mogą mieć związek z niższym ryzykiem niektórych nowotworów. Rak prostaty, żołądka, okrężnicy i przełyku występuje rzadziej u osób spożywających duże ilości czosnku, szalotki, szczypiorku, cebuli i porów. Naukowcy uważają, że przeciwutleniacze zawarte w warzywach z rodzaju Allium naprawiają uszkodzone DNA. W wielu badaniach znaleziono dowody na zmniejszone ryzyko raka jelita grubego. Co więcej, badania na ludziach pokazują, że osoby regularnie spożywające warzywa z rodzaju Allium, w tym pory, mogą mieć nawet o 46% mniejsze ryzyko raka żołądka niż osoby, które je rzadko jedzą (Gastroenterology, 2011). Pory są również dobrym źródłem allicyny, związku siarki, który ma podobne właściwości przeciwnowotworowe (Home Plant and Human Health, Volume 1, 2018). Należy pamiętać, że potrzebne są dalsze badania, zanim będzie można wyciągnąć jednoznaczne wnioski.

Od stuleci znane są też antyoksydacyjne właściwości tej rośliny. Por pomaga wrócić do zdrowia przy zatruciach, a także wykazuje działanie antyseptyczne. Ponadto, sok ze świeżych porów wspiera leczenie kamicy nerkowej i nieżytu dróg moczowych, zaś syrop z tego warzywa pomaga na kaszel. Możemy również stosować pora zewnętrznie, jako okład na podrażnioną skórę, np. po ukąszeniach tudzież na skaleczenia i odciski.

Por w kuchni

W kuchni polskiej pora używa się przede wszystkim do przyprawienia zup –  głównie rosołu –  jako składnik włoszczyzny. Po odcięciu twardych liści i końcówki z korzonkami można również spożywać go na surowo – w sałatkach i surówkach albo, po uduszeniu, dodawać do sosów.

Jednym z ciekawszych sposobów podania pora jest francuska zupa Vichyssoise (porowo-ziemniaczana).

Składniki (porcja dla 2 osób):

• 20 g masła
• 2 duże pory
• połówka cebuli
• 180 g ziemniaków
• 400 ml bulionu warzywnego
• 1 łyżeczka oliwy z oliwek
• szczypiorek

Przygotowanie:
Pory czyścimy z zewnętrznych twardych liści, pozostawiając jedynie białą oraz jasno zieloną partię warzywa. Następnie dokładnie płuczemy je pod bieżącą wodą i kroimy w plasterki. Cebulę i ziemniaki obieramy i siekamy w kostkę. W dużym garnku topimy masło, po czym dorzucamy pory, ziemniaki i cebulę. Podgrzewamy na średnim ogniu przez max. 3 minuty, od czasu do czasu mieszając, aż warzywa zmiękną. Następnie zwiększamy ogień i wlewamy bulion. Po doprowadzeniu mieszanki do wrzenia, zmniejszamy ogień, przykrywamy naczynie i gotujemy warzywa do miękkości przez max. 15 minut. Do smaku można dodać soli himalajskiej i oliwy z oliwek, a następnie zmiksować całość do otrzymania puszystej konsystencji kremu. Potrawę podajemy lekko podgrzaną, z dodatkiem szczypiorku.
Smacznego!

Por ma dużo do zaoferowania

Por to pożywne i pyszne warzywo, które może zapewnić wiele korzyści zdrowotnych. Jest bogaty w witaminy, minerały, błonnik i przeciwutleniacze, co czyni go doskonałym wyborem dla każdego, kto chce poprawić swoje zdrowie. Pory są bogate w witaminę K, która jest ważna dla krzepnięcia krwi i zdrowia kości. Zawierają także witaminy A i C, które są ważne dla zdrowego układu odpornościowego i skóry. Pory są również dobrym źródłem kwasu foliowego – witaminy z grupy B niezbędnej do wzrostu i rozwoju komórek. Dlaczego więc nie spróbować dodać trochę porów do następnego posiłku i cieszyć się wieloma korzyściami, jakie mają do zaoferowania!

Bibliografia