Cebula czerwona warzywo – właściwości, witaminy i wartości odżywcze cebuli czerwonej

Wbrew pozorom cebula czerwona nie jest pojedynczym, odrębnym gatunkiem wyciskających łzy z oczu bulw. Na świecie istnieje bowiem bardzo wiele odmian przynoszących charakterystyczne, ciemnoczerwone lub purpurowe płody – w Polsce do najpopularniejszych należy np. „Red Baron”. Z botanicznego punktu widzenia każda uprawiana na potrzeby przemysłu spożywczego cebula czerwona należy jednak do ogólnego gatunku Allium cepa, zaliczanego do rodzaju czosnku.

W stanie dzikim cebul czerwonych jest jednak więcej. W Ameryce Północnej na przykład rozpowszechnione są gatunki Allium atrorubens oraz Allium haematochiton – nie znajdują one jednak zastosowania w kuchni. Z globalnego punktu widzenia cebula czerwona jest też znacznie mniej popularna niż jej białe i żółte kuzynki, a to ze względu na delikatniejszy, mniej „cebulowy” smak. Warto wszak wiedzieć, że owa subtelność idzie w parze w nadzwyczajnymi walorami zdrowotnymi!

Historia cebuli czerwonej

Cebula czerwona wywodzi się najprawdopodobniej z środkowej Azji. Znaleziska archeologiczne wskazują, że była ona świadomie uprawiana już ponad 5 tysięcy lat temu – jej popularność wśród prymitywnych społeczeństw wynikała przede wszystkim z relatywnej odporności na psucie się i łatwości samej uprawy. Przysypane ziemią cebule czerwone nie stwarzają rolnikom bowiem takich kłopotów jak nadziemne płody.

W starożytnym Egipcie cebule we wszystkich swoich barwnych postaciach były uważane za warzywo święte – miały symbolizować nieśmiertelność i stąd ich doniosła rola w religijnych rytuałach, zwłaszcza mumifikacji. Jeszcze przed początkiem naszej ery greccy i izraelscy medycy polecali również cebule jako lek na wiele różnych dolegliwości – od słabości cielesnej po problemy żołądkowe. Okryte łuskami aromatyczne bulwy stanowiły również podstawę diety w czasach średniowiecza, a w XVII w. były jednymi z pierwszych warzyw sadzonych przez osadników w Ameryce Północnej.

Zdrowa jak cebula czerwona

Cebula czerwona pod względem odżywczym w wielu aspektach podobna jest żółtym i białym odmianom. Niskokaloryczna, zawiera umiarkowane ilości witaminy C i błonnika, oraz śladowe ilości wapnia i żelaza.

Zdaniem naukowców jednak, cała gama warzyw rodzaju Allium, do którego należą także czosnek i por, ma silne właściwości przeciwrakowe, chroniąc przede wszystkim przed nowotworami jelita grubego, przełyku, gardła i jajników. Już 1-7 porcji cebuli tygodniowo czyni w tym kontekście wielką różnicę.

W cebulach odkryto również wysoki poziom związków siarki, które odpowiadają za silny zapach warzywa, ale także jego przeciwbakteryjne właściwości. Naukowcy wskazują również, że siarkowe związki ograniczają powstawanie szkodliwych aminów heterocyklicznych w poddawanych wysokim temperaturom produktach żywnościowych oraz poprawiają tolerancję glukozy – przynajmniej w adaniach prowadzonych na szczurach. Siarka jako taka bierze również udział w kluczowych dla organizmu reakcjach syntezy białka, a, co za tym idzie, budowania struktury komórek.

Kolor cebuli czerwonej pełen antyoksydantów

Jest jednak coś, co odróżnia cebulę czerwoną od swych krewnych i faktycznie jest ściśle związane z piękną barwą. Jest bowiem swego rodzaju fenomenem przyrodniczym, że intensywne kolory warzywa i owoce zawdzięczają pigmentom, które z kolei bardzo bogate są w antyutleniacze. W przypadku cebuli czerwonej mowa przede wszystkim o antocyjanach oraz kwercetynie.

Antocyjany odpowiedzialne za czerwoną barwę łusek cebuli to flawonoidy, które bardzo skutecznie zwalczają stres oksydacyjny, obezwładniając wolne rodniki. W tym kontekście uznawane są za istotną broń w prewencji i zwalczaniu procesów nowotworowych, jak również zapobieganiu chorobom krążenia. Badania naukowe dotychczas dowiodły, że dieta bogata w antocyjany skutecznie obniża nadciśnienie, poprawia poziom cholesterolu we krwi oraz ułatwia zrzucanie nadprogramowych kilogramów.

Cebula czerwona jest również jednym z najlepszych pokarmowych źródeł kwercetyny, flawonoidu o szczególnie silnym działaniu przeciwutleniającym. Na dzień dzisiejszy naukowcy wychwalają ją głównie w kontekście zdolności do zwalczania raka, jak również bakterii i wirusów, łącznie z wirusami odpowiedzialnymi za zwykłe przeziębienia oraz opryszczkę ludzką. Wciąż trwają studia nad wpływem wysokich dawek kwercetyny na procesy zapalne w organizmie, polipy w jelitach oraz leczeniu łuszczycy.
Skumulowane działanie antocyjan oraz kwercetyny przekłada się na wysoki indeks ORAC przypisywany cebuli czerwonej. Z języka angielskiego jest to pojęcie określające zdolność do pochłaniania reaktywnych form tlenu, czyli inaczej mówiąc pojemność antyoksydacyjna poszczególnych pokarmów.

Jak korzystać z cebuli czerwonej?

Naturalnie, najwyższą wartość zdrowotną ma surowa cebula czerwona. Jest to wiadomość o tyle dobra, że w przeciwieństwie do swoich białych i żółtych cebul, jest ona stosunkowo łagodna w smaku i nie wywołuje tylu kontrowersji zapachowych, obciążając również w mniejszym stopniu żołądek. Kluczowa jest jednak również informacja, że największe stężenie flawonoidów w cebuli czerwonej obserwowane jest w najbardziej zewnętrznych warstwach jej łupin. Stąd poleca się bardzo ostrożne obieranie – tak, aby pozbyć się jedynie wysuszonej i mało jadalnej skórki. Nadmierne obieranie prowadzi do straty 75% antocyjan i 25% kwercetyny obecnych w cebuli!

Pamiętajmy również, aby czerwoną cebulę przechowywać w temperaturze pokojowej, w dobrze przewiewnym pojemniku, z dala od źródeł ciepła i intensywnego światła. Te środki zaradcze nie tylko przedłużają żywotność warzywa, ale gwarantują jego optymalny potencjał zdrowotny.

Cebulą czerwoną w kuchni

Sałatka z pomarańczy i cebuli czerwonej

Składniki:

• ½ cebuli czerwonej
• 4 czerwone pomarańcze
• ¼ szklanki octu ryżowego
• 2 łyżki oliwy z oliwek
• 2 łyżki pokrojonych świeżych liści bazylii, pieprz biały

Przygotowanie:
Cebule czerwoną kroimy na najcieńsze możliwe krążki i łączymy z octem, solą i pieprzem białym – odstawiamy na 15 minut. Ostrym nożem obieramy pomarańcze ścinając również białą skórkę. Kroimy je poprzecznie na plastry i usuwamy pestki. Wykładamy pomarańcze na talerz, na wierzch kładziemy czerwoną cebulę, a całość polewamy oliwą i posypujemy bazylią. Solimy i pieprzymy do smaku.

Chutney z czerwonej cebuli

Składniki:

• 4 cebule czerwone
• 2 łyżki cukru brązowego
• 2 ząbki czosnku
• 1 czerwona papryczka chili
• 3 łyżki oliwy z oliwek
• 1/3 szklanki octu balsamicznego

Przygotowanie:
Cebulę i papryczkę (wraz z nasionami) kroimy w drobną kostkę, a następnie smażymy na oliwie ok. 15 minut. Dodajemy zmiażdżony czosnek, cukier, sól himalajska i pieprz i gotujemy jeszcze 5 minut. Dodajemy ocet i zwiększamy ogień, cały czas mieszając. Gotujemy aż płyn odparuje, zdejmujemy z ognia i lekko studzimy przed podaniem.

Guacamole z czerwoną cebulą

Składniki:

• 4 dojrzałe awokado
• ¼ cebuli czerwonej
• 2 ząbki czosnku
• ¼ szklanki soku z cytryny
• 1 papryczka chili

Przygotowanie:
Czosnek kroimy jak najdrobniej i rozdrabniamy z łyżeczką soli na pastę za pomocą szerokiego noża. Awokado obieramy ze skórki, kroimy i usuwamy pestki – miąższ przekładamy do miski i rozdrabniamy widelcem. Dodajemy pastę z czosnku, sok cytrynowy oraz drobno posiekaną cebulkę i papryczkę. Pieprzymy do smaku i podajemy natychmiast.

Czy warto jeść cebulę czerwoną?

Czerwona cebula sprawdza się zresztą w całej gamie sałatek – od warzywnych, takich jak słynna sałatka grecka, po makaronowe i ziemniaczane. Dodaje się ją również często do surowych sosów i dipów typu salsa. Doskonale smakuje z grilla, a koneserom niezwykłych smaków można polecić ją w wersji piklowanej w czerwonym winie. Wreszcie, trudno o lepszy dodatek do pit, hamburgerów, tortilli czy pizzy!