Tarnina owoc - właściwości, witaminy i wartości odżywcze tarniny

Dawno temu na Słowiańszczyźnie wierzono, że przygotowany z ciernistych gałązek tarniny amulet stanowi zaporę dla złych duchów. Dziś zielarze traktują tę roślinę przede wszystkim jako źródło surowców leczniczych, które chronią przed schorzeniami układu krwionośnego, moczowego i pokarmowego. Okazałe kwiaty tarniny i cierpkie, lecz pełne substancji odżywczych, owoce to źródło antyoksydantów, które dobroczynnie wpływają na funkcjonowanie całego organizmu. Odpowiednio przygotowane tarninowe owoce są nie tylko smaczne, lecz także stanowią bazę dla wielu przetworów. W jaki sposób można oswoić cierniste krzewy tarniny i kiedy najlepiej zebrać lecznicze surowce, stanowiące bazę dla zdrowych naparów i odwarów?

1. Śliwka czy borówka? To tarnina!
2. Miododajne kwiaty tarniny
3. Kiedy jest najlepszy czas na tarninowe zbiory?
4. Tarnina - witaminy i wartości odżywcze
5. Tarnina na straży zdrowia dróg moczowych
6. Tarnina to owocowy lek na biegunkę
7. Tarninowy sposób na zdrowe serce
8. Odwar z kory tarniny, czyli płukanka do ust
9. Dlaczego warto włączyć tarninę do codziennej diety?

Tarnina (Prunus spinosa), zwana śliwą tarniną bądź tarką, to gatunek krzewu wywodzącego się z rodziny różowatych (Rosaceae). Dziko rośnie na terenie Europy, Azji i północnych krańcach Afryki. W naszym kraju gatunek ten pospolicie występuje głównie na nizinach. Roślina tworzy gęste, a zarazem cierniste zarośla – czyżnie - które stanowią ostoję dla wielu zwierząt leśnych. Jadalne owoce, kwiaty i kora tarniny są surowcem leczniczym powszechnie wykorzystywanym przez zielarzy. Co więcej, tarnina jest miododajna i stanowi źródło twardego, wytrzymałego drewna o szerokim zastosowaniu w przemyśle meblarskim.

Śliwka czy borówka? To tarnina!

Współczesna fitoterapia wykorzystuje owoce i kwiaty tarniny w leczeniu m.in. dolegliwości układu moczowego, jelit czy żołądka. Owoce tej rośliny to, przypominające wyglądem borówki, pestkowce, zwane tarkami. Są one umieszczone na krótkich szypułkach. Ich kształt jest kulisty, a średnica wynosi max. 1,5 cm. Mają kolor czarny z niebieskim nalotem. Zielonkawy miąższ owoców mocno przyrasta do pestki. Ma gorzki, cierpki smak. Pestki tarniny są jajowate lub eliptyczne. Zawierają w sobie trujący cyjanowodór, który spożyty w dużej ilości jest niebezpieczny dla zdrowia.

Miododajne kwiaty tarniny

Z kolei ozdobne kwiaty tarniny rosną z reguły pojedynczo, czasami od 2 do 5 na jednej gałęzi. Mają średnicę max. 1,8 cm. Ich białe lub lekko zielonkawe płatki mierzą od 6 do 8 cm. Ich kształt jest podługowato-jajowaty, a sam kielich – nagi. Pręciki zakończone są żółtymi lub czerwonymi pylnikami, zaś wklęsłe dno kwiatowe wyścieła tkanka wydzielnicza miodnika.

Kiedy jest najlepszy czas na tarninowe zbiory?

Wysoki, ciernisty krzew tarniny spotyka się zwykle na skrajach lasów lub przy drogach. W celach leczniczych, kwiaty można zbierać w okresie od kwietnia do maja – najlepiej w słoneczne dni, kiedy poranna rosa już z nich opadnie. Następnie poddaje się je procesowi suszenia w temperaturze 35 stopni C. Po ususzeniu zmieniają kolor na kremowy. Ciemnogranatowe owoce tarniny zbiera się zaś w porze jesieni (na przełomie października i listopada). Ze względu na swój mocno gorzki i cierpki smak, nie nadają się do spożycia bezpośrednio po zerwaniu z gałązek. Aby ich smak stał się nieco łagodniejszy, należy je przemrozić w zamrażarce przez ok. 24 godziny. Po tym czasie, gdy są dokładnie umyte, można je jeść zarówno na surowo, jak i dodawać do domowych dżemów, marmolad, przecierów, galaretek, a nawet kompotów, win czy nalewek.

Tarnina - witaminy i wartości odżywcze

Owoce tarniny obfitują w przeciwutleniające flawonoidy, odpowiedzialne za ich ciemnogranatowy kolor, witaminy -  witamina A, witaminy z grupy B i witamina C. Znajdziemy w nich także sporo soli mineralnych - magnez, potas i wapń oraz fitosterol, pektyny, woski, glikozydy, cukry, kwasy organiczne i garbniki. Z kolei kwiaty tarniny, poza flawonoidami, zawierają pektyny, garbniki, cukry, sole mineralne (głównie potas) oraz witaminę C. Medycyna naturalna od wieków wykorzystuje działanie surowców leczniczych, których źródłem jest tarnina. Zawarte w nich substancje lecznicze skutecznie łagodzą dolegliwości ze strony układu pokarmowego i moczowego. To jednak jeszcze nie wszystkie właściwości tarninowych naparów czy odwarów.

Ciekawostki: Znalezione na szwajcarskich wykopaliskach skamieliny świadczą o tym, że tarninę znano i stosowano już w epoce kamiennej. Starożytni Grecy i Rzymianie wierzyli, że zjadanie trzech pierwszych jagód pojawiających się na krzewie tarniny zapewnia całoroczną odporność na wszelkie choroby. Przesądni Anglicy byli przekonani, że wniesienie do domu kwitnących gałązek tarniny przynosi pecha. Germanie dekorowali dom kwiatami tarniny, aby przepędzić czarownice i siły nieczyste. Słowianie wierzyli, że kolczaste gałązki tej rośliny chronią przed duchami.

Tarnina na straży zdrowia dróg moczowych

Kwiaty tarniny to powszechnie stosowany surowiec łagodzący stany zapalne dróg moczowych. Zwolennicy naturalnej medycyny zalecają stosowanie ich jako element terapii kamicy moczowej, stanów zapalnych nerek, pęcherza moczowego i cewki moczowej. Działają pomocniczo także przy skąpomoczu, ze względu na swoje moczopędne właściwości.

Co więcej, zielarze tarninowe kwiaty od wieków uznają za lek oczyszczający krew. Wszystko za sprawą zawartych w nich flawonoidów, które usprawniają wyprowadzanie z organizmu zbędnych produktów przemiany materii. Kwiaty tarniny stanowią zatem doskonałe wsparcie diet oczyszczających.

Tarnina to owocowy lek na biegunkę

Suplementy diety przygotowane na bazie owoców tarniny wykazują działanie przeciwbiegunkowe. Zawarte w nich garbniki, po zetknięciu z błoną śluzową jelit, tworzą ochronną nieprzepuszczalną błonkę, która chroni przed czynnikami powodującymi biegunkę. Co więcej, tarninowe owoce znacznie spowalniają ruchy robaczkowe jelit, wykazując przy tym działanie przeciwzapalne i antybakteryjne. Zawarte w nich garbniki łączą się z bakteriami i niszczą je. Naturoterapeuci zalecają owoce tarniny głównie osobom starszym i dzieciom, które cierpią na przewlekłe nieżyty żołądka i jelit.

Tarninowy sposób na zdrowe serce

Zawarte w tarninie związki flawonowe, takie jak antocyjany, działają redukująco na ciśnienie krwi, stężenie triglicerydów oraz cholesterolu LDL. Wspierają układ krwionośny także uszczelniając naczynia włosowate i rozrzedzając krew, co zmniejsza ryzyko tworzenia się zakrzepów w naczyniach krwionośnych. Spożywanie suplementów na bazie owoców tarniny działa przeciwmiażdżycowo i minimalizuje prawdopodobieństwo pojawienia się choroby niedokrwiennej serca, udaru mózgu czy zawału serca.

Odwar z kory tarniny, czyli płukanka do ust

Poza kwiatami czy owocami, lecznicze właściwości okazuje się mieć także kora tarniny. Jej ściągające i przeciwzapalne działanie skutecznie łagodzi stany zapalne w obrębie jamy ustnej. Odpowiednio przygotowany odwar z kory tarninowej to naturalny preparat do płukania ust i leczenia m.in. chorób dziąseł.

Dlaczego warto włączyć tarninę do codziennej diety?

Spożywanie suplementów na bazie owoców, kwiatów lub kory tarniny nie tylko wspomaga proces leczenia wielu chorób, lecz także działa prewencyjnie, chroniąc nas przed różnymi schorzeniami lub hamując ich rozwój. Włączenie tarniny do codziennej diety pomaga utrzymać organizm w dobrej kondycji, działając antybakteryjnie i przeciwzapalnie. Surowce lecznicze pozyskiwane z tej rośliny wspierają pracę układu pokarmowego, krwionośnego i moczowego. Z tego względu, może warto włączyć tarninowy kompot czy dżem do wakacyjnego jadłospisu? Jesienną lub zimową porą sprawdzi się z kolei słynna nalewka tarninówka. Najlepiej zacząć ją przygotowywać już pod koniec lata.

Oto przepis:

Składniki:

• 1 kg umytych i wydrylowanych owoców tarniny (zamrożonych wcześniej w lodówce)
• 0,5 l wódki (40%)
• 0,5 l spirytusu (96 %)

Przygotowanie:
Owoce tarniny zalewamy alkoholem i odstawiamy w ciepłe miejsce na miesiąc.  Co kilka dni potrząsamy naczyniem, w którym znajduje się mikstura. Po tym czasie odlewamy alkohol i wstawiamy go do lodówki. Owoce zaś zasypujemy szklanką cukru i odstawiamy w ciepłe miejsce do momentu, aż utworzy się syrop. Powstały słodki płyn łączymy następnie z alkoholem, dokładnie mieszamy i odstawiamy na 7 dni. Po tym czasie nalewkę przecedzamy, przelewamy do butelek, dokładnie zakręcamy i odstawiamy na min. 3 miesiące. Można ją dodatkowo przyprawić goździkami, jałowcem lub rodzynkami.
Na zdrowie!

Bibliografia

1. Plants of the World Online, Kew Science; “Prunus spinose”; data dostępu: 2019-05-20
2. The Conservation Volunteers; “Blackthorn”; data dostępu: 2019-05-20
3. Glow-worm PJ, The Pharmaceutical Journal; “Medicinal properties of blackthorn”; data dostępu: 2019-05-20
4. Daniele Fraternale i in.; “Prunus spinosa Fresh Fruit Juice: Antioxidant Activity in Cell-free and Cellular Systems”; data dostępu: 2019-05-20