Pierogi – właściwości, skład i rodzaje pierogów

Pierogi zajmują szczególne miejsce nie tylko na stołach, ale także w polskiej kulturze. Nie ma takiej osoby, która nie słyszałaby o pierogach. To nasza duma narodowa. Turyści z całego świata przybywają do Polski, by skosztować pierogów. Trudno się dziwić, bo danie jest po prostu pyszne. Co warto wiedzieć o pierogach? Czy faktycznie jest to tradycyjna staropolska potrawa?

Pierogi – co to takiego?

Pierogi to danie mączne, uważane przez Polaków za klasyczną, narodową potrawę. Jemy je dość często, zarówno ze słodkim, jak i słonym nadzieniem, zawiniętym w kawałek pszennego ciasta. Można je jeść na trzy sposoby: gotowane – tzw. lepiochy (najbardziej powszechne), smażone i pieczone, czyli piecuchy. Mogą być różnej wielkości: od maleńkich uszek aż po olbrzymi pojedynczy pieróg, a także przyjmują rozmaite kształty np. stożka, sakiewki, trójkąta, półkrążka. Nie tylko w polskiej kuchni zajadamy się pierogami. Można je spotkać w wielu kuchniach na całym świecie, np. we włoskiej, rosyjskiej, ukraińskiej, meksykańskiej, indyjskiej czy żydowskiej, ale jest to kulinarny wynalazek pochodzący z Chin.

Pierogi są bardzo ważną potrawą nie tylko w Polsce, ale także u naszych wschodnich sąsiadów: w Rosji i na Ukrainie. Jednak sposób zajadania się tym daniem nieco się różni: za wschodnią granicą królują pierogi smażone, a u nas zaś gotowane. Do Europy przywędrowały z Dalekiego Wschodu, a konkretniej z Chin. Sprowadził je słynny wenecki podróżnik Marco Polo, który podebrał ich recepturę prosto z ojczyzny pierożków. Natomiast do Polski przepis na pierogi przywiózł biskup Jacek Odrowąż, który miał przyjemność zajadać się nimi w Kijowie. Legenda głosi, że przejeżdżając przez Podkarpacie klecha, mając do wykorzystania jedynie mąkę, kapustę i grzyby, połączył wszystko w jedno danie, dając początek pierogom. Pierwszy raz pojawiły się na terenie naszego kraju około XIII wieku, ale oficjalny przepis na pierogi pojawił się w roku 1682 w najstarszej polskiej książce kucharskiej pt. „Compendium ferculorum” autorstwa Stanisława Czernickiego.

Pierogi z nadzieniem słonym podaje się na gorąco i serwowane są zazwyczaj na obiad lub kolację. Pierogi ze słodkim farszem są podawane także na zimno i mogą zastąpić deser. Najbardziej popularne to pierogi ruskie, pierogi z farszem mięsnym i pierogi z kwaśnej kapusty z grzybami, z białym serem na słodko, ale występują też w wielu regionalnych odmianach.

Właściwości prozdrowotne pierogów

Pierogi ruskie to prawdziwy hit pośród wszystkich innych pierogów. Są one ze słonym farszem, który składa się ze zmielonego twarogu i ugotowanych ziemniaków, podsmażonej cebuli doprawionej solą i pieprzem. Pierogi ruskie podaje się ze skwarkami, smażoną cebulą lub śmietaną. Za sprawą wymienionych składników, pierogi ruskie to źródło wielu cennych witamin i minerałów, takich jak fosfor, miedź, potas oraz witaminę B2, witaminę B6, C i D. Pirydoksyna, czyli witamina B6, odpowiada za prawidłowe działanie układu nerwowego, ma wpływ na ciśnienie krwi, skurcze mięśni i pracę serca, a także podnosi odporność organizmu. Witamina B2 jest związkiem niezbędnym do prawidłowej pracy całego organizmu. Jest odpowiedzialna za odpowiedni stan naczyń krwionośnych, błon śluzowych, śluzówki przewodu pokarmowego i skóry; uczestniczy w procesach przemiany materii, bierze udział w produkcji niektórych hormonów, przeciwdziała depresji oraz wspiera pracę układu odpornościowego. W obecności witaminy A zapobiega rozwojowi zaćmy, a także absorbuje i aktywuje żelazo, kwas foliowy i witaminy B1, B3 i B6. Rola miedzi w naszym organizmie jest nieoceniona. Bierze ona udział w syntezie hemoglobiny i wraz z żelazem uczestniczy w transportowaniu tlenu do każdej komórki. Od odpowiedniego poziomu miedzi zależy praca mózgu: zdolność myślenia, zapamiętywania, kreatywność. Miedź wpływa na przesyłanie impulsów nerwowych i poziom neuroprzekaźników. Poza tym ułatwia też transportowanie i wchłanianie żelaza.

Inną, równie popularną odmianą polskich pierogów, są te z mięsem. To danie wytrawne z farszem na bazie zmielonego mięsa wołowego, drobiowego (kacze, gęsie, z kurczaka, z indyka), wieprzowego wymieszanym z podsmażoną cebulą oraz doprawione solą i pieprzem. Ten rodzaj pierogów serwuje się ze skwarkami lub smażoną cebulą. Taki miks mięs dostarcza wielu niezbędnych składników odżywczych, pośród których znajdziemy minerały, np.: cynk, fosfor, miedź oraz witaminy takie jak: witamina B6, niacyna, witamina B12 oraz E. Cynk pełni wiele ważnych funkcji w organizmie. Jest niezastąpiony w syntezie białka oraz kwasów nukleinowych DNA i RNA, bierze udział w produkcji insuliny, wspiera pracę układu odpornościowego, ponieważ wykazuje działanie bakteriobójcze i przeciwzapalne, a tym samym chroni przed infekcjami. Co więcej, usprawnia pracę tarczycy, odpowiada za kurczliwość kości i wzmacnia naczynia krwionośne. Zadaniem witaminy E jest walka z wolnymi rodnikami, które codziennie atakują nasz organizm. Jest bardzo istotna zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn – u pań wspiera prawidłową owulację, zapewnia należyty rozwój płodu, a tym samym ma wpływ na właściwy przebieg ciążynasienia. Witamina E ma także korzystny wpływ na kondycję skóry – nie tylko opóźniając procesy starzenia, ale dodatkowo odżywiaj, nawilża, regeneruje i natłuszcza.

Pierogi z białym serem także cieszą się popularnością pośród koneserów. W środku znajduje się słodki farsz ze zmielonego twarogu, z dodatkiem cukru i żółtka. Podaje się je ze śmietaną, jogurtem, masłem, sosami owocowymi, bułką tartą lub posypane cukrem.

Pierogi z twarogiem na słodko także zawierają wiele cennych składników mineralnych, m. in. witaminę B2, B12, A oraz fosfor, wapń i żelazo. Witamina A ma duże znaczenie dla funkcjonowania człowieka, a jej działanie jest bardzo szerokie. Przede wszystkim wchodzi w skład barwnika wzrokowego (rodopsyna), a tym samym bierze udział w procesie widzenia; bierze udział w prawidłowym przebiegu procesów wzrostowych – reguluje wzrost komórek organizmu, przyspiesza odnowę naskórka, wpływa na prawidłowe funkcjonowanie błon komórkowychtłuszczów. Fosfor zaś, który znajduje się  w składzie pierogów z serem, to pierwiastek niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jest odpowiedzialny za zdrowe i mocne kości oraz zęby, jednak pełni także wiele innych ważnych funkcji w organizmie.

Pierogi w kuchni

Przepis na pierogi z kapustą i grzybami

Składniki:
Ciasto:

• 1 szklanki mąki pszennej
• 1 ¼ szklanki gorącej, przegotowanej wody

Farsz:

• 50 g suszonych grzybów
• 1 kg kiszonej kapusty
• 2 cebule czerwone
• 1 słodka marchewka
• 2 łyżki oleju
• pieprz zielony i sól kamienna do smaku

Jak przygotowujemy farsz?
Suszone grzyby dokładnie myjemy, zalewamy wodą i pozostawiamy na noc. Następnego dnia gotujemy je do miękkości. Wodę po nich można wykorzystać jako dobrą bazę do zupy grzybowej. Obraną cebulę kroimy w kostkę i podsmażamy na oleju. Kiszona kapustę zalewamy wodą. Dodajemy startą słodką marchewkę i gotujemy wszystko do miękkości. Potem bardzo dokładnie odcedzamy. Kapustę z marchewką, cebulę i grzyby rozdrabniamy w maszynce do mielenia i dodajemy do smaku sól i pieprz.

Jak przygotowujemy ciasto?
Do mąki pszennej dodajemy gorącą wodę i olej. Ciasto wyrabiamy energicznie pamiętając, że ciasto nie może się kleić. Następnie powstałą masę dzielimy na kilka części. Pierwszą z nich rozwałkowujemy bardzo cienko (grubość 2-3 mm), a resztę przykrywamy czystą ściereczką. W rozwałkowanym cieście wykrywamy kółka (można do tego użyć szklanki albo filiżanki), a na środku każdego z nich kładziemy farsz. Pieróg składamy na pół i porządnie sklejamy jego brzegi, żeby nie rozkleiły się w trakcie gotowania. Wkładamy je do garnka z wrzącą, osolona wodą. Delikatnie mieszamy drewniana łyżką i gotujemy przez około 3-4 minuty od wypłynięcia na wierzch. Wyławiamy łyżką cedzakową. Jeśli chcemy podkręcić ich smak, możemy podsmażyć je na maśle lub oleju z cebulką.

Przepis na pierogi ruskie

Składniki:
Ciasto:

• 300 g mąki pszennej
• 200 ml gorącej wody
• szczypta soli morskiej

Farsz:

• 300 g ugotowanych ziemniaków
• 300 g sera białego
• 1 cebula szalotka
• 1 łyżka oleju rzepakowego do smażenia
• sól jodowana i pieprz biały

Przygotowanie:
Mąkę wsypujemy na stolnicę tworząc kopczyk i dodajemy sól. Powoli wlewamy wodę, łącząc ją z mąką. Ciasto zagniatamy do momentu, że przestanie przyklejać się do dłoni. Przekładamy do miski i przykrywamy czystą ściereczką.  Obieramy cebulę, drobno kroimy i podsmażamy na rozgrzanym oleju. Ziemniaki przepuszczamy przez praskę, mieszamy z białym serem oraz dodajemy cebulę, sól i pieprz. Ciasto cienko wałkujemy. Szklanka wykrawamy okręgi, a na środku każdego z nich nakładamy porcję farszu. Mocno sklejamy brzegi. Gotujemy je w osolonym wrzątku przez około 3-5 minut. Serwujemy ze skwarkami, podsmażoną cebulą śmietaną lub koperkiem.

Czy warto jeść pierogi?

Istnieje tylko jedna odpowiedz: tak, warto jeść pierogi. Ponad 30 milionów stałych koneserów i  rzesze turystów nie mogą się mylić. Tak naprawdę do środka zawiniętego ciasta można włożyć dowolną kompozycję farszu; to na co akurat mamy ochotę. Pierogami można codziennie się zajadać bez obaw, że nam się w końcu znudzą. Oczywiście najlepiej jeść te gotowane, a nie podsmażane na tłuszczu i polane skwierczącymi skwarkami. Inaczej w zaskakująco szybkim tempie przybędą nam dodatkowe kilogramy i pojawią się problemy ze zdrowiem.