Skorzonera warzywo – właściwości, witaminy i wartości odżywcze skorzonery

SkorzoneraSkorzonera jest warzywem intrygującym, przywodzącym na myśl niektóre rośliny z powieści fantastycznych. Określana niegdyś nazwą „wężymord” lub „czarny korzeń” ostatnimi czasy coraz częściej pojawia się na naszych stołach, bynajmniej nie w roli antidotum na jad węży. Ciemny korzeń spichrzowy z pewnością sprawi, że nasza kuchnia nabierze nieco „retro” wymiaru, a ciekawie przyrządzone danie na jego bazie zaciekawi domowników. Bogactwo zawartych w miąższu witamin i minerałów nie tylko nakarmi brzuchy, lecz także wzmocni witalność.

Skorzonera, zwana wężymordem czarnym tudzież szparagiem zimowym jest rośliną warzywną z rodziny astrowatych. To krewna salsefii, z którą często bywa mylona, a nawet nazywana salsefią czarną. Wywodzi się z południowej i środkowej Europy (prawdopodobnie Hiszpanii) oraz części Azji (Syberia Zachodnia, Kaukaz). Należy do niej ok. 100 gatunków roślin zielnych. Do spożycia nadaje się Scorzonera hispanica hodowana w krajach południowej Europy. Dawniej roślinę tę uważano za antidotum na jad żmii, stąd jej przydomek – wężymord. Częścią jadalną skorzonery jest spichrzowy korzeń, który czasami się rozwidla i może mierzyć nawet 30 cm. Jego skórka ma kolor brunatny, ciemnobrązowy lub niemal czarny. Miąższ tej rośliny jest biały, zaś smak przypomina mączyste szparagi. W trakcie obierania korzeń wydziela mleczny, mocno klejący się sok, zaś jego skórka zabarwia dłonie na czerwono-brunatny kolor. Z tego powodu, jeśli mamy zamiar obierać skorzonerę, powinniśmy uzbroić się w specjalne rękawiczki ochronne. Aby świeżo przygotowane korzenie nie zaczęły ciemnieć, należy natychmiast wrzucić je do naczynia z wodą i sokiem cytrynowym.

Jak się zabrać za uprawę własnej skorzonery?

Jeśli mamy w planach uprawę skorzonery, powinniśmy pamiętać, że jej korzenie najlepiej rozwijają się na glebie żyznej, zasobnej w próchnicę, piaszczysto-gliniastej, pulchnej, o odczynie obojętnym lub zasadowym. Roślina ta ma długi okres wegetacji (do 230 dni) – z tego powodu uprawia się ją na podłożu, które wiosną szybko się nagrzewa i wysycha. Nasiona skorzonery siejemy do gruntu zazwyczaj w połowie marca. Wysiewamy je w rzędach co 30 cm i na głębokość 3 cm. Zazwyczaj warzywo zaczyna  kiełkować po 2 lub 3 tygodniach – kiedy to się stanie, należy je przerwać i pozostawić siewki co 6 cm w rzędzie. Od czerwca do sierpnia powinniśmy zadbać o odpowiednie nawodnienie gleby, aby korzenie mogły się dobrze rozwinąć. Zbioru dokonujemy jesienią – od połowy do końca października. Po wykopaniu warzywa z gruntu, usuwamy jego liście, a korzenie przechowujemy w specjalnych skrzynkach wypełnionych wilgotnym piaskiem.

Skorzonera jako magiczne antidotum czy królewski przysmak?

Skorzonerę uprawiano we Włoszech w VI stuleciu. Kiedy dotarła do Polski, używano jej głównie jako lekarstwo na ukąszenie żmii, jednak często mylono ją z korzeniami salsefii – rośliny podobnej pod względem wyglądu i smaku. Słynny przepis na przygotowanie tej rośliny znajdziemy w XVIII-wiecznej książce kucharskiej Pawła Tremona – kucharza króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Jednakże popularna stała się dopiero w wieku XIX. Najczęściej gotowano ją lub smażono w cieście naleśnikowym. W XX stuleciu, kiedy przestano wierzyć w jej działanie jako „antidotum”, niemal w ogóle jej nie spożywano. Aczkolwiek w książkach kucharskich z lat 50. i 60. można natrafić na wzmianki o niej. Obecnie, dzięki modzie na „przywracanie do kuchni” zapomnianych warzyw, roślina powoli wraca do łask i można dostać ją w sklepach ze zdrową żywnością.

Skorzonera – witaminy i wartości odżywcze

Korzenie skorzonery zawierają mnóstwo cennych składników, m.in: karoten, tłuszcze, białko, węglowodany, błonnik, witamin – witamina A, witaminy z grupy B (witamina B1, B2, B3, B5, B6 i B9), witamina C, E i K oraz sole mineralne – cynk, chlor, fosfor, magnez, mangan, miedź, potas, sód, selen, wapń i  żelazo. Warzywo to wykazuje wiele leczniczych właściwości. Dzięki obecności inuliny, wyciąg z korzenia stosuje się jako słodzik dla diabetyków, zaś jego zbawienne działanie na nasz układ pokarmowy wykorzystuje się w farmacji. 100 gramów salsefii czarnej dostarcza nam 82 kalorie.

Skorzonera to włosy jak marzenie

Skorzonera jest źródłem składników, które odpowiadają za zdrowie naszych włosów – żelaza i miedzi. Fe wraz z witaminą C, która zwiększa jego wchłanianie, wzmacniają ukrwienie skóry głowy i dbają o mieszki włosowe, hamując tym samym wypadanie włosów. Badania wskazują, że niski poziom żelaza jest jedną z najczęstszych przyczyn utraty włosów u kobiet przed menopauzą, dlatego ważne jest, aby uzupełniły one codzienną dietę o bogate w ten pierwiastek produkty. Zawarta w roślinie miedź z kolei nie tylko zwalcza wypadanie włosów, lecz także stymuluje ich wzrost i intensyfikuje kolor.

Skorzonera i trawienie pod kontrolą

Salsefia czarna jest doskonałym źródłem inuliny, która nie tylko zastępuje cukrzykom cukier, lecz także zawiera prebiotyczny błonnik, stymulujący rozwój bifidobakterii w organizmie człowieka. Żyją one w jelitach i zmniejszają stężenie bakterii szkodliwych i enzymów rakotwórczych w przewodzie pokarmowym.

Co więcej, zapobiegają zaparciom i korzystnie wpływają na układ odpornościowy.  Skorzonera sanowi również cenne źródło tiaminy – mikroelementu, bez którego układ nerwowy i mięśnie nie mogą optymalnie działać. Składnik ten odpowiada również za metabolizm węglowodanów i produkcję kwasu solnego w żołądku, który odpowiada za utrzymanie prawidłowego poziomu bakterii w układzie pokarmowym. Jako że poziom kwasu solnego w tym organie zmniejsza się z wiekiem, osoby starsze powinny zwiększyć spożycie czarnej salsefii i innych warzyw, które stymulują produkcję tej substancji.

Co łączy skorzonerę z bananem?

Wężymord dostarcza nam tyle samo potasu, co banany, które słyną z wysokiej jego zawartości. Pierwiastek ten jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania mięśni, w tym mięśnia sercowego. Ponadto, dieta bogata w ten składnik pomaga utrzymać mocne kości, a nawet zmniejszyć ryzyko osteoporozy. Pokarmy obfitujące w potas są szczególnie ważne dla osób, które spożywają dużo soli.

Skorzonera na obiad lub na deser

Do największych smakoszy skorzonery należą Francuzi. Ich kuchnia wykorzystuje to warzywo na wiele sposobów: podaje się je z dodatkiem sosów, ugotowane, polane masłem i bułką tartą. Korzenie piecze się też pod warstwą sosu beszamelowego tudzież smaży w naleśnikowym cieście. Można serwować je również na słodko – polane oliwą z oliwek i miodem, z odrobiną czosnku.

Niektórzy spożywają również młode liście tej rośliny, jako uzupełnienie zdrowych sałatek. Jednym z prostszych i smaczniejszych pomysłów na przygotowanie salsefii czarnej jest podanie jej w formie gotowanej, z dodatkiem orzeszków ziemnych i bułki tartej.

Składniki (porcja dla 2 osób):

• 1 kg skorzonery
• 4 łyżki masła
• 2 łyżki bułki tartej
• garść orzeszków ziemnych
• 2 łyżki soku z cytryny
• 1 łyżeczka cukru
• szczypta soli himalajskiej

Przygotowanie:
Oczyszczony korzeń skorzonery obieramy ze skórki, płuczemy i wkładamy do naczynia wypełnionego wodą z dodatkiem soku z cytryny. Do wrzątku wsypujemy nieco soli, a następnie wrzucamy skorzonerę, osładzając wodę 1 łyżeczką cukru. Całość gotujemy przez 30 minut. Po ugotowaniu odcedzamy warzywo i polewamy przesmażoną na maśle bułką tartą z dodatkiem utłuczonych w moździerzu orzeszków ziemnych.
Smacznego!