Miechunka owoc – właściwości, witaminy i wartości odżywcze miechunki
W elegantszych restauracjach bywają ozdobnym dodatkiem do dań, który wciąż budzi konsternację wśród klientów. Wielu pozostawia miechunkę nietkniętą, odmawiając sobie przyjemności zjedzenia tej słodko-gorzkiej pyszności, obfitującej w substancje prozdrowotne. Jeśli chcemy nadrobić miechunkowe zaległości, spróbujmy tego owocu nie tylko w formie dodatku do potrawy.
Miechunka to mały podróżnik
Physalis peruviana jest powszechnie nazywana agrestem przylądkowym, złotą jagodą, czereśnią łuskaną, pomidorem łuskanym lub czasami jagodami poha, poha. Uważa się, że ten owoc o wielu nazwach pochodzi z Brazylii i rozprzestrzenił się na inne obszary Ameryki Południowej. W XVIII wieku miechunka była dziko uprawiana i wykorzystywane w Afryce Południowej w pobliżu Przylądka Dobrej Nadziei, co zainspirowało nazwę Cape Gooseberry. Owoce szybko trafiły do Australii, gdzie szybko rozprzestrzeniły się jako dzika roślina. Na początku XIX wieku miechunka została wprowadzona i zadomowiona na Wyspach Hawajskich. W XX wieku ten fascynujący mały owoc pojawił się w kontynentalnych Stanach Zjednoczonych i nadal zyskuje na popularności na całym świecie.
Miechunka jako kuzynka pomidora
Miechunki to rośliny jednoroczne lub byliny, zaliczane do psiankowatych – bardzo zróżnicowanej, licznej rodziny, obejmującej wiele roślin użytkowych, począwszy od ziemniaków, przez pomidory, paprykę, bakłażany, a skończywszy na tytoniu czy owianej magią mandragorze. Same miechunki (Physalis L.) występują naturalnie głównie na terenie Ameryki Południowej oraz Środkowej (to jedne z tzw. jagód Inków), jednak pojedyncze gatunki spotyka się i uprawia również na wschodzie Europy, w Azji i w Australii. Najwięcej gatunków miechunek, bo około 70, występuje w Meksyku i należy do endemitów.
Najbardziej rozpowszechnioną, a zarazem jadalną i najczęściej wykorzystywaną w kulinariach miechunką, jest miechunka rozdęta, zwana też czereśniową. To ona najczęściej występuje poza Ameryką, również w Polsce. Jadalne są także miechunka peruwiańska (inaczej jadalna) oraz pomidorowa (zwana lepką), które stanowią stały składnik oryginalnej meksykańskiej salsy oraz dżemów.
Większość miechunek osiąga wysokość od 40 do 100 cm, ma grubą łodygę i trójkątnie jajowate listki. Kwitną raczej mało wyraziście, za to po przekwitnięciu dzieje się najciekawsze – dno kwiatowe rozrasta się w pięcioząbkowy, ozdobny kielich, będący schronieniem dla kolistej jagody drzemiącej w środku. To jemu roślina zawdzięcza swoją nazwę. Słowo „physalis” pochodzi z greki i oznacza „miech” lub „kielich”. Ów kielich stanowi też o walorach ozdobnych miechunek. W wielu przydomowych, polskich ogrodach uprawia się miechunkę właśnie ze względu na nie. Właściciele tych pięknych roślin często zapominają lub nie wiedzą o tym, że miechunka to roślina jadalna o bardzo istotnych właściwościach prozdrowotnych.
Pomarańczowożółte owoce miechunki zamknięte są w ażurowym, rozdętym kielichu, który w fazie dojrzałości otwiera się i odsłania jagodę. Gdyby nie on, większość z nas brałaby miechunki za pomidorki koktajlowe. Sama jagoda z zewnątrz łudząco je przypomina, w środku zaś jest nieco bardziej jednolita, ale również zawiera drobne pestki i delikatny miąższ. W smaku jest słodko-gorzka.
Miechunki jest ozdobą ogrodu
Każdy z nas może uprawiać miechunkę w swoim ogródku, zarówno do celów dekoracyjnych, jak i kulinarnych czy leczniczych (pod warunkiem, że wybierzemy jadalne gatunki). Miechunka nie ma wysokich wymagań glebowych. Lubi żyzną ziemię i dobrze nasłonecznione stanowiska, ale wyrośnie i zaowocuje również na piaszczystym, ubogim w składniki mineralne podłożu.
Roślinę tę najlepiej wysiewać z nasiona w warunkach szklarniowych lub pozyskiwać z rozsady. Wysiewu dokonujemy na przełomie marca i kwietnia, a dopiero w okolicach maja, gdy jest już wystarczająco ciepło, przenosimy ją do ogrodu. Większość miechunek niezbyt dobrze znosi bowiem mrozy. Jej owoce otoczone ażurowymi kielichami zostają jednak z nami do pierwszych przymrozków, pięknie zdobiąc ogród zarówno latem, jak i późną jesienią. Miechunkę możemy uprawiać też w donicy i wystawić na balkonie lub tarasie. Jako roślina dekoracyjna, pięknie wzbogaca jesienne, suche bukiety.
Miechunka ma też właściwości antynowotworowe. Fot. shutterstock
Miechunka może być trująca |
Miechunka to lek tropików
Na terenach naturalnego występowania miechunek, od wieków są one wykorzystywane w celach leczniczych. Wysoki potencjał tego rodzaju mają zwłaszcza ekstrakty z łodyg, które służą jako lek na ciężkie choroby, takie jak malaria czy rzeżączka, a także reumatoidalne zapalenie stawów, zapalenie wątroby czy hiperglikemia.
Ekstrakty te działają przeciwgorączkowo, grzybobójczo, a nawet pomagają w leczeniu zaburzeń snu. Liczne substancje bioaktywne zawarte w miechunkach wykazują też wysoką aktywność przeciwnowotworową. Mowa tu głównie o bioaktywnych wtórnych metabolitach, takich jak witanolidy, fyzaliny i alkaloidy, które charakteryzują się wysoką aktywnością biologicznym i znaczącym poziomem cytotoksyczności wobec komórek nowotworowych. Leczniczo stosuje się głównie napary i wyciągi wodne z surowca, a spożywanie miechunki ma efekt prozdrowotny i profilaktyczny.
Owoce miechunki (Alkekengi fructus) są ponadto bogate w białko, tłuszcze, węglowodany, śluzy, kwas cytrynowy, jabłkowy, askorbinowy, pektyny, garbniki, antocyjany, zeaksantynę, flawonoidy, witaminy – witamina A, witaminy z grupy B (witamina B1, B2 i B3) i witamina C oraz sole mineralne – cynk, fosfor, wapń i żelazo. Jednym zdaniem, zawierają pokaźne stężenie substancji bioaktywnych, pożądanych wśród żywności funkcjonalnej.
Owoce miechunki można jeść na surowo. W sklepach coraz częściej pojawiają się też suszone miechunki (w smaku podobne do rodzynek, ale mniej słodkie), a ze świeżych sami możemy upichcić wyjątkowo smaczną marmoladę, dżem lub zupę. Miechunka jest wyśmienitym dodatkiem do mięs, dobrze komponuje się z suszonymi owocami i miodem. Koneserzy nalewek mogą z niej przyrządzić takową na bazie wódki lub wina.
Owoce miechunki:
- przeciwdziałają nowotworom
- wzmacniają odporność
- wzmacniają wątrobę
- poprawiają nastrój
- działają przeciwgorączkowo
- mają właściwości rozkurczające
- oczyszczają organizm z toksyn
- hamują wymioty
- łagodzą dolegliwości układu pokarmowego
| Substancje bioaktywne zawarte w miechunce i ich wpływ na zdrowie |
|---|
|
Miechunka w kuchni
Wątróbka z miechunką i suszonymi owocami
Miechunka nadaje się wyśmienicie do sałatek i zup, ale odnajdziemy ją też w deserach i koktajlach. W daniach świetnie komponuje się z mięsem, np. z wątróbką.
Składniki (2-3 porcje):
- 500 g wątróbki np. z indyka
- kilkanaście sztuk świeżej miechunki
- suszona żurawina lub śliwka
- świeże maliny lub porzeczki
- cebulka dymka
Przygotowanie:
Wątróbkę myjemy i oczyszczamy z błonek, smażymy na tłuszczu wraz z cebulką pokrojoną w piórka. Dodajemy przekrojone na pół miechunki i żurawinę. Na talerzu podajemy świeże owoce i posypujemy solą. Dodatkiem mogą być pieczone ziemniaki lub focaccia z ziołami.
Czy warto sięgać po miechunkę?
Małe, łuskowate, liściaste, złote owoce przypominające pomidory koktajlowe mogą być jednym z mniej znanych członków rodziny psiankowatych. Jednak po odkryciu, nie zapomnisz ich słodkiego, cierpkiego, smaku, który jest pomieszaniem ananasa, mango, truskawki i pomidora. Ten uroczy, mały członek rodzaju Physalis, jest łatwym do uprawy w ogrodzie owocem pełnym wartości odżywczych. Sadź, uprawiaj i zbieraj tę urzekającą roślinę i czerp z niej wiele korzyści odżywczych i kulinarnych.
- Karolina Agata, Joanna Kusiak, Bartłomiej Stępień, Katarzyna Bergier, Elżbieta Kuźniak; “Bioaktywne metabolity wtórne roślin z rodzaju Physalis”; Postepy Hig Med Dosw (online), 2010; 64: 665-673 ;;
- “Physalis, winter groundcherry, a plant with many therapeutic properties”; data dostępu: 2019-05-20;
- K. Agata, J. Kusiak, B. Stępień, K. Bergier, E. Kuźniak; “Bioaktywne metabolity wtórne roślin z rodzaju Physalis”; Postępy Hig Med. Dosw, 2010, 64;;
- S.F. Oliveira, F.J.A Goncalves, P.L.M. Correia, R.P.F. Guine; “Physical properties of Physalis peruviana L”; Open Agriculture, 2016, 1. ;;
- J. Muniz; “General aspects of Physalis cultivation”; ”Ciencia Rural”, on-line. ;;
![Galangal - roślina z rodziny imbirowatych. I, Luc Viatour [CC BY-SA 3.0]](https://www.ekologia.pl/wp-content/uploads/2023/03/800px-lesser-galangal-kencur-luc-viatour_800x532.jpg)
