Herbata rooibos – właściwości, działanie i zastosowanie herbaty rooibos
Herbata rooibos słynie z właściwości prozdrowotnych i łagodnego smaku. Pijemy ją chętnie, by poprawić krążenie czy wspomóc układ trawienny. Herbata rooibos zaliczany jest obecnie do żywności funkcjonalnej i pomaga w zwalczaniu chorób cywilizacyjnych. Jest to z pewnością jeden ze zdrowszych napojów herbacianych, który warto pić na zmianę z klasyczną herbatą czy kawą.
Na krańcu świata
Rooibos, czyli czerwonokrzew afrykański, to roślina szczególnie odporna na niekorzystne warunki środowiska. Niekorzystne przynajmniej dla innych roślin, sama bowiem efektownie wzrasta na piaszczystej i spalonej słońcem glebie. Rooibos jest endemitem. Uprawia się go tylko w jednym miejscu na świecie – na obszarze gór Cederberg, w Republice Południowej Afryki, które są zarówno naturalnym punktem jego występowania, jak i terenem plantacji. Czerwonokrzew rośnie i kwitnie jedynie powyżej 900 m.n.p.m. i jest typowym gatunkiem górskim. Dojrzałe krzewy są odporne na suche i gorące lata oraz ostre zimy. Roślina nie potrzebuje wiele do wzrostu. Gleby, na których egzystuje są nie tylko suche i piaszczyste, ale też ubogie w substancje odżywcze. Sama za to dostarcza ich bardzo wiele.
Rooibos – dosłownie „czerwony krzew” to zarówno nazwa rośliny, jak i produkowanego z jej liści i łodyg napoju herbacianego. Aspalathus linearis, czyli aspalat prosty, znany światu jako rooibos, czerwonokrzew lub red bush, to szeroko rozgałęziony krzew o żółtych kwiatach i cienkich, podłużnych, jasnozielonych liściach. Owocami rooibosa są strąki, stąd też krzew zaliczany jest do roślin z rodziny bobowatych. Charakteryzuje się wysoką odpornością na niekorzystne warunki pogodowe, a dzięki wyjątkowo mocnym korzeniom palowym, jest w stanie odnowić strukturę gleby, która ucierpiała w wyniku pożaru. W języku lokalnej ludności afrykańskiej rooibos to także swarttee lub koopmanaste.
Picie i preparowanie napoju rooibos z naturalnych stanowisk rośliny, było praktykowane przez lokalną ludność Afrykańską od XVIII wieku. Dopiero niespełna sto lat temu, smak czerwonokrzewu poznali mieszkańcy świata, kiedy to został rozpropagowany przez angielskiego lekarza Petera La Frais Nortiera, który przebadał ją pod kątem korzyści zdrowotnych. Był on tak zachwycony właściwościami napoju rooibos, że jego determinacja doprowadziła w końcu do powstania upraw i dystrybucji rooibosu poza RPA oraz Afrykę. Współcześnie głównym gatunkiem uprawnym, stanowiącym 95% eksportowego surowca jest Aspalathus linearis Nortier.
Obecnie zapotrzebowanie na rooibos ciągle rośnie. Gotowy, tzn. zebrany i odpowiednio spreparowany surowiec trafia niemalże do wszystkich krajów świata. Proces jego przygotowania jest wieloetapowy i czasochłonny, co nadaje napojowi jeszcze większą wartość.
Jak wygląda produkcja suszu herbaty rooibos?
Na napar herbaciany rooibos przeznacza się szczytowe części minimum dwuletnich krzewów. Obcięte liście i łodyżki muszą najpierw zwiędnąć, a następnie szatkowane są na półcentymetrowe kawałki, które rozsypuje się na betonie i poddaje naciskowi miażdżących je traktorów. Dopiero później cząstki rooibosa zwilża się wodą i usypuje się z nich kopczyki, w których herbata fermentuje. To wtedy zielone liście zmieniają kolor na czerwono-bursztynowy. Nie jest to jednak ostatni etap tego żmudnego procesu. Rooibos trzeba jeszcze w odpowiednich warunkach wysuszyć i przechować, co powinno trwać około trzy miesiące.
| Choć systematyka zabrania nam zaliczać rooibos do herbat, łączy go z nimi sposób pozyskiwania oraz przyrządzania. Parzymy go i pijemy tak jak herbatę lub często po prostu zastępujemy ją roobisem. |
Kto powinien pić herbatę rooibos?
Czerwony, słodkawy i delikatny rooibos pijali w zastępstwie czarnej herbaty już biali osadnicy w Afryce. Być może takie były ich upodobania, ale robili to przede wszystkim dlatego, że mieli ograniczony dostęp do innych herbat. Współcześnie również rooibosem zastępuje się klasyczną herbatę, podobnie jak tradycyjną kawę, kawą zbożową. Herbatka rooibos nie zawiera kofeiny (teiny), a więc mogą ją pić wszyscy, którzy powinni lub chcą unikać tej substancji czy też ograniczyć jej dzienne spożycie.
Herbatę rooibos poleca się:
- kobietom w ciąży
- osobom z podwyższonym ciśnieniem krwi
- dzieciom
- rekonwalescentom
- osobom z niską odpornością
- w diecie antynowotworowej
Herbatka rooibos, podobnie jak naturalne i sprawdzone herbatki owocowe, polecana jest małym dzieciom, w tym niemowlakom. Warto jednak pamiętać, że poza mlekiem z piersi lub mieszanką mlekozastępczą, dziecko po 6. miesiącu życia powinno pić przede wszystkim wodę. Przed podaniem maluchowi, rooibos należy też nieco rozcieńczyć lub sporządzić słabszy napar.
Dlaczego warto pić herbatę rooibos?
Herbatę rooibos warto pić więc ze względu na brak zawartości kofeiny lub… pomimo tego! Napar z liści czerwonokrzewu nie jest jedynie alternatywą dla herbaty, lecz także interesującym smakowo prozdrowotnym napojem, z picia którego możemy uczynić stały rytuał dnia. Rooibos pełen jest zwłaszcza związków fenolowych, głównie flawonoidów, kwasów fenolowych, kumaryn i fenylopropanoidów. Zawiera także garbniki, jest ich jednak stosunkowo niewiele, dlatego w naparze nie wyczujemy charakterystycznego dla czarnej czy zielonej herbaty posmaku goryczki.
Jednym z najważniejszych fenoli obecnych w herbacie rooibos jest aspalatyna, występująca tylko i wyłącznie w czerwonokrzewie. Aspalatyna ma silnie działanie antyoksydacyjne – eliminuje nadmiar wolnych rodników, zapobiegając przedwczesnemu starzeniu się skóry i rozwojowi komórek nowotworowych. Rooibos wykazuje przy tym wyższą aktywność pod tym względem niż herbata czarna, zielona czy oolong. Niemniej proces fermentacji liści dość znacznie ją obniża, dlatego za najbardziej prozdrowotny uchodzi rooibos zielony, niefermentowany.
Za antyutleniające właściwości rooibosu odpowiadają także inne flawonoidy – kwercetyna, luteolina, orientyna czy rutyna. Poza tym roślina ta jest źródłem soli mineralnych, głównie magnezu, potasu, sodu i wapnia oraz niewielkich ilości cynku, boru, fluoru, fosforu, glinu, manganu, miedzi i żelaza.
Ekstrakty z rooibosa wykazują ponadto aktywność estrogenową i sprzyjają prawidłowemu funkcjonowaniu gospodarki hormonalnej kobiet. Charakteryzuje je też działanie przeciwzapalne, antybakteryjne i przeciwcukrzycowe. Jakby tego było mało, herbata rooibos pomaga schudnąć oraz chroni serce przed chorobą niedokrwienną.
Herbata rooibos w świecie herbat Napój ziołowy rooibos nie zawiera kofeiny ani innych alkaloidów. Posiada też bardzo niewiele garbników oraz fluoru. Z tych powodów dla wielu z nas jest zdrowszy niż klasyczna herbata czarna czy nawet zielona. |
Gdzie szukać dobrej herbaty rooibosu i jak ją rozpoznać?
Wysokogatunkowy, pierwszej jakości rooibos to liście z upraw organicznych i certyfikowanych. Oznaczenia UTZ czy SAG A.P. Rainforest Alliance lub Right Rooibos informują nas nie tylko o czystym organicznie produkcie, ale również wysokiej jakości produkcji przy zachowaniu względów ekologicznych. Herbata rooibos dostępna jest w sprzedaży w torebkach, ale warto kupować przede wszystkim tę w sprawdzonych sklepach z herbatami, na wagę.
Jak parzyć i podawać herbatę rooibos?
Gotowy do parzenia rooibos jest bardzo drobny, zaleca się więc przyrządzanie tej ziołowej herbaty przez cienki filtr. 1,5 g należy zalać wodą o temperaturze ok 95 st. C i parzyć 3-5 minut. Nie są to jednak zalecenia, których musimy się kurczowo trzymać. Parzony nieco dłużej rooibos nie zmieni swoich właściwości na bardziej pobudzające czy uspokajające. Będzie co prawda bardziej intensywny w smaku, ale wielu z nas może to wręcz odpowiadać.
Herbatę rooibos możemy popijać bez dodatków, ale doskonale komponuje się z miodem, gdyż sama posiada słodkawy, miodowy smak. Popularny jest też zwyczaj podawania jej z mlekiem. Podobnie jak klasyczną herbatę, rooibos sprawdza się też w wersji mrożonej, z odrobiną cytryny i soku owocowego.
Rooibos pochodzi z południa Afryki i tylko tam jest uprawiany. Jest to roślina, z której pozyskuje się surowiec na ziołowy napar o tej samej nazwie. Herbata rooibos nie zawiera kofeiny, charakteryzuje się też niewielkim udziałem garbników. Ma za to wysokie stężenie przeciwutleniaczy.
- M. Sarnowska, A. Gawron-Gzella; "Rooibos – substancje biologicznie aktywne i działanie farmakologiczne"; Borgis – Postępy fitoterapii, 3/2016.;
- Rooibos Council; "Rooibs Industry Fact Sheet 2017"; sarooibos.co.za;
- "7 benefits of rooibos tea"; medicalnewstoday.com; 2020-01-13;
- Erika Marty; "8 Amazing Rooibos Tea Benefits You Didn’t Know About"; cupandleaf.com; 2020-01-13;
- Michael Casper Herbst (2015).; "Fact Sheet on Rooibos Tea."; 10.13140/2.1.2544.9760.;
Uwielbiam tę herbatę. Piję ją od lat zamiast czarnej.
ja piję ją codziennie ,czasem dwa razy lubię ją bez dodatków
Ja pije owocowe herbatki albo wodę, jeśli nie chcecie słodzić, a herbata Wam nie smakuje szukajcie z dodatkami owoców np. malin, hubiskusa
Herbata rooibos to dobra alternatywa dla czarnej herbaty.