Mydło kastylijskie – właściwości, skład i zastosowanie mydła kastylijskiego

Mydło kastylijskie uważane jest za najbardziej naturalne i najłatwiej biodegradowalne mydło na świecie. Jak sama nazwa wskazuje, mydło kastylijskie pochodzi z obszarów Hiszpanii, choć jego korzenie są zdecydowanie kosmopolityczne. Historia tego mydła bardzo blisko związana jest bowiem z legendarnym mydłem Aleppo, które zrewolucjonizowało pojęcie współczesnych o higienie osobistej.

Wróćmy więc do początków. Już ponad dwa tysiące lat temu w Syrii zaczęto wyrabiać mydło z Aleppo, uważane za najstarsze na świecie. Do produkcji wykorzystywano oliwę z oliwek oraz olej laurowy, przy czym ten ostatni był składnikiem decydującym o sile mydła. Do dnia dzisiejszego mydło z Aleppo zawsze metkowane jest w zależności od procentowego udziału oleju laurowego i stosownie zalecane do różnych rodzajów skóry.

W XII wieku kupcy muzułmańscy podróżujący do Europy przywieźli ze sobą myjące kostki i wywołali prawdziwą rewolucje we Włoszech i Hiszpanii. Aby zrozumieć ten przełom, należy uświadomić sobie, że średniowieczne miasta były przede wszystkim brudne, a ten brak higieny w bezpośredni sposób przyczyniał się do masowego rozwoju chorób i epidemii. Świadomość, że brud można zmyć z ciała mydłem, z korzyścią dla zdrowia, zyskała od razu wśród zamożniejszych warstw niezwykle entuzjastyczne przyjęcie.

Hiszpanie postanowili więc zabrać się za samodzielną produkcję mydła. Problem z kopiowaniem receptury z Aleppo polegał jednak na braku plantacji drzew laurowych, z których można by pozyskiwać surowiec na większą skalę. Nie brakowało natomiast w regionie Kastylii drzew oliwnych, a że potrzeba jest matką wynalazku, tak też powstało mydło kastylijskie – wyrabiane w całości z oliwy z oliwek. Modyfikacja receptury miała wpływ na barwę myjących kostek, która mimo upływu czasu pozostawała biała – to ulepszenie zdecydowanie podbiło serca iberyjskiej arystokracji. Szacuje się, że do XVI wieku mydło kastylijskie zawędrowało nawet do Anglii!

Jak powstaje mydło kastylijskie?

Aby olej stwardniał i nabrał właściwości pożądanych od mydła, łączy się go z ługiem, czyli wodnym roztworem sodowym. Naturalnie, w średniowieczu niewiele wiedziano o związkach chemicznych i nie umiano pozyskiwać ich syntetycznie, więc tradycyjnie do produkcji używało się węglanu sodu pochodzącego z popiołów spalonych halofitów. Halofity to rośliny słonolubne rosnące dobrze w zasolonym podłożu i dzięki temu zawierające w swoich tkankach wysokie stężenie chlorków, węglanów i siarczanów.

Dawniej popiół gotowało się z oliwą z oliwek w dużych kadziach, a z biegiem czasu mydło gromadziło się na powierzchni cieczy, skąd je delikatnie zbierano i formowano w dobrze znane kostki. Proces jest na tyle nieskomplikowany, że miłośnicy naturalnej kosmetyki wytwarzają mydło kastylijskie samodzielnie w domu, dziś zastępując popioły oczyszczonym ługiem.

W przeciwieństwie do tradycyjnego mydła, do wyrobu bydła kastylijskiego nie stosuje się żadnych surowców pochodzenia zwierzęcego, co zdobyło mu olbrzymią popularność wśród wegan i wegetarian. Nie ma w nim również żadnych konserwantów, sztucznych składników zapachowych czy pieniących detergentów.

Właściwości myjące mydła kastylijskiego

Mydło kastylijskie jest bardzo delikatne, ale skutecznie pozbywa się klasycznych zanieczyszczeń. Neutralne zapachowo, daje się łatwo rozcieńczyć w wodzie i służy nie tylko do higieny, ale także prania czy utrzymywania czystości w domu, a nawet prania! Rozpuszczone w ciepłej wodzie z dodatkiem olejku cytrynowego może być wykorzystywane jako uniwersalny spray do czyszczenia. Jest to również najzdrowszy i najbezpieczniejszy środek do mycia warzyw i owoców – które, owszem, należy zawsze myć mydłem przed spożyciem. W ogrodzie można natomiast wykorzystywać roztwór z mydła kastylijskiego jako ekologiczny środek na mszyce i mrówki, który w żaden sposób nie zaszkodzi roślinom. Tym samym opryskiem można również w zwalczać choroby grzybowe roślin – zamiast nadużywania fungicydów. Wreszcie, mydło kastylijskie nadaje się również do efektywnego mycia domowych czworonogów!

Mydło kastylijskie dla zdrowia i urody

Mydło z oliwy z oliwek jest tak delikatne, że można nim bez obaw myć skórę niemowląt, już od pierwszych tygodni życia. Bez względu na to, co mówią producenci kosmetyków dla dzieci, jest to wybór najbezpieczniejszy, bo pozbawiony jakiejkolwiek chemii.

Mimo tej delikatności dla skóry, zaskakująco dobrze usuwa ono nie tylko zabrudzenia różnego pochodzenia, ale także bakterie i wirusy. Dodając do niego olejki eteryczne, takie jak olejek z drzewa herbacianego, olejek z oregano czy rozmarynowy, otrzymujemy wręcz doskonały środek myjący o działaniu przeciwzapalnym, bez zawartości kontrowersyjnego triklosanu.

Oprócz właściwości myjących mydło kastylijskie ma działanie łagodzące dla skóry. Nie narusza bowiem bariery ochronnej naskórka, nie wysuszając go i nie podrażniając. A dzięki zawartości cennej dla skóry oliwy z oliwek wspomaga regenerację komórek i koi zaczerwienienie. Szczególnie poleca się je osobom cierpiącym na egzemę, łuszczycę, dermatozy oraz trądzik, którym obecność substancji takich jak SLS, benzoesan sodu czy sztuczne zapachy może szkodzić, zwiększając natężenie dolegliwości.

Osoby z trądzikiem docenią również fakt, że mimo złej reputacji, jaką ogólnie cieszy się mydło w pielęgnacji, ten roślinny wariant nie zatyka w żaden sposób porów i ogranicza pojawianie się zaskórników.

Bardzo ciekawy jest również wpływ mydła kastylijskiego na włosy. Może być ono bowiem stosowane z powodzeniem jako szampon, choć w pierwszych tygodniach może przynieść ogromną dozę rozczarowania. A to dlatego, że nasze włosy przyzwyczajone są do komercyjnych produktów, w których za walkę z tłuszczem i brudem odpowiedzialne są chemiczne detergenty. Pozbawiona kontaktu z nimi z skóra głowy, będzie przez jakiś czas produkować zwiększone ilości łoju, przez co fryzura może wydawać się nieświeża. Wystarczy jednak kilka tygodni cierpliwości, a równowaga zostanie przywrócona i włosy nabiorą naturalnego, zdrowego połysku. Zamiast odżywki można zaś użyć octu jabłkowego, który dodatkowo nabłyszczy fryzurę.

Różne warianty mydła kastylijskiego

W XX wieku mydło kastylijskie doczekało się masowej komercjalizacji za sprawą niemieckiego Żyda, Theodore’a Bronnera, który uciekł przed Holocaustem do Stanów Zjednoczonych i tam stał się filozofem, mówcą i… producentem mydła. Bronner wykorzystał formułę mydła kastylijskiego i stworzył całą gamę produktów, które sprzedawał razem ze swoimi ideami. Marka stała się tak popularna, że dziś Amerykanie znają kastylijskie mydło pod nazwą „Dr Bonner’s Soap”.

Aby urozmaicić produkt oliwkową bazę zaczęto bowiem łączyć z innymi roślinnymi olejkami: konopnym, kokosowy, z awokado czy orzechów włoskich, zmieniając nieco właściwości i wskazania do stosowania poszczególnych mydeł. Ale z mydłem kastylijskim można eksperymentować samodzielnie w domu, dodając do niego olejki eteryczne, miód czy wybrane oleje roślinne.

Mydło jest dostępne do nabycia w postaci twardych kostek lub w płynie, przy czym ten ostatni można sporządzić samemu poprzez rozpuszczenie pokrojonej w kawałki kostki w litrowym słoiku z wrzątkiem.

Nie zapominajmy o znaczeniu ekologicznym

Kupno mydła kastylijskiego to oprócz korzyści zdrowotnych i praktycznych także świadomy wybór ekologiczny. Nie tylko nie zawiera ono żadnej chemii, która mogłaby wraz z wodą opadową przedostać się do środowiska naturalnego, ale nie bazuje na tłuszczach zwierzęcych, które w reakcji łańcuchowej niosą za sobą masową hodowlę trzody i bydła.

Nie bez znaczenia jest oczywiście konkretny produkt – z punktu widzenia ekologii najlepiej kupować jak najczystsze kostki, wyprodukowane jedynie z trzech składników: oliwy z oliwek, destylowanej wody i ługu. Wszelkie dodatki mogą pociągać za sobą różne nadużycia przemysłowe. Jeśli pod etykietą mydła kastylijskiego znajdują się jednak takie składniki jak: Fragrance, Glycerin, Ethanol, Tocopherol, Potassium Cocoate czy Sodium Chlorate, warto zainwestować pieniądze w inny produkt. Całe dobrodziejstwo mydła kastylijskiego polega bowiem na jego „czystości” i tradycyjnej prostocie!