Agawa – właściwości, witaminy i wartości odżywcze agawy

Agawa to rdzenna Amerykanka, lubująca się w pustynnych terenach. Wiążą się z nią dwie historie – jedna dotyczy tequili, druga miodu dla wegan i poważnej konkurencji dla cukru. Wytwarzany na bazie agawy syrop jest ceniony przez kucharzy, a także stanowi przedmiot zainteresowania lekarzy i dietetyków. Badania naukowe wskazują, że agawa zawiera mnóstwo witamin, minerałów i substancji, które chronią nas przed chorobami. Właściwości tej rośliny budzą jednak dzisiaj sporo kontrowersji, mając tyle samo zwolenników, co wrogów. Jak jest w rzeczywistości z tą agawą?

Agawa (Agave L.) stanowi rodzaj roślin z rodziny agawowatych, który liczy ponad 100 gatunków. Pochodzi z pustynnych terenów Ameryki Północnej, a obecnie rośnie dziko na terenach od południowej części Stanów Zjednoczonych do północnych wybrzeży Ameryki Południowej. Największą popularnością cieszy się w Meksyku. Ze względu na wygląd, często jest mylona z aloesem.

Wykorzystuje się ją do

produkcji alkoholi, głównie tequili. Doskonale sprawdza się również w roli rośliny ozdobnej. Nie słynie jednak ze swoich kwiatów, jak większość tego typu gatunków, ponieważ kwitnie raz na kilkadziesiąt lat. Agawa kryje w sobie za to znany na całym świecie skarb. Kiedy osiąga wiek 10 lat, obcina się jej wszystkie liście i wydobywa tzw. serce, które może ważyć nawet 75 kilogramów. W jego wnętrzu znajduje się unikalny sok, z którego rolnicy wytwarzają popularny na całym świecie słodki syrop.

Agawa o wielu twarzach

Należące do rodzaju Agave gatunki charakteryzują się różną wielkością, wyglądem liści i okresem kwitnienia. Do najbardziej popularnych należy agawa amerykańska (Agave americana) o uzbrojonych w kolce szerokich liściach koloru niebieskozielonego i żółtawych kwiatostanach dorastających do 8 m. Najpowszechniejsze odmiany agawy amerykańskiej to A. americana ‘Marginata’ o żółtych pasach na brzegach liści, A. americana ‘Marginata Alba’ z białymi pasami na brzegach i A. americana ‘Mediopicta’ wyróżniająca się białym pasem w samym środku liścia. W domowej uprawie najlepiej sprawdzają się mniejsze okazy, takie jak np. Agave Victoriae-Reginae (Agawa królowej Wiktorii) o pięknych, okazałych rozetach i białobrzeżnych liściach, Agave filifera, kulista Agave Schidigera czy Agave parrasana o dużych liściach.

Agawa to roślina idealna do sypialni

Agawa, jako roślina ozdobna, stanowi oryginalną dekorację mieszkania. Ze względu na to, że jej wymagania środowiskowe nie są wygórowane, uprawa nie jest czymś zarezerwowanym tylko dla zapalonych ogrodników. Roślina ta najlepiej rozwija się na jasnym, ciepłym i przewiewnym stanowisku. Doniczkę z sadzonką jednej z miniaturowych odmian możemy swobodnie postawić na parapecie. Latem liście agawy warto spryskać wodą, zaś zimą należy zadbać o odpowiednio niską temperaturę w pomieszczeniu i dużo światła. Ziemia przeznaczona pod uprawę powinna być żyzna, kompostowa lub impektowa, zmieszana z piaskiem i żwirem.

Należy zadbać o jej przepuszczalność, ponieważ agawa nie toleruje zbyt dużej wilgoci. Pamiętajmy, aby latem podlewać roślinę bardziej intensywnie niż zimą. Na wiosnę można agawę przesadzić. Łatwo się ją rozmnaża za pomocą nasion albo przez pędy boczne przyziemne, które należy wyciąć i osadzić w przepuszczalnym podłożu. Pamiętajmy, że decydując się na uprawę agawy w mieszkaniu, powinniśmy ją odpowiednio zabezpieczyć przed dziećmi i zwierzętami ze względu na ostre kolce rozmieszczone na brzegach liści. Niestety na pojawienie się kwiatostanu trzeba czekać nawet kilkadziesiąt lat. Co więcej, wkrótce po kwitnieniu roślina umiera. Agawa posiada jednak jedną ważną zaletę, ze względu na to, że pochłania w nocy dwutlenek węgla i uwalnia tlen, doskonale nadaje się do sypialni.

Dzieje tequili i wegańskiego miodu

Agawa swoją nazwę zawdzięcza greckiemu „agavos”, co oznacza „znakomity”. Aztecy wierzyli, że roślina ta reprezentuje boginię Mayheul, która troszczy się o długie życie, a także symbolizuje taniec i płodność. Podania historyczne sugerują, że agawa była znana ludziom już 10 tysięcy lat temu, stanowiąc cenne źródło pożywienia dla rdzennych mieszkańców Meksyku.

Do Starego Świata roślinę tę przemycili hiszpańscy konkwistadorzy w XV stuleciu. Podczas swoich wypraw spotkali się również z wytwarzaną przez miejscowych sfermentowaną agawą, zwaną „pulque”. Rdzenne plemiona wykorzystywały ją do obrzędów religijnych oraz w celach leczniczych. Wkrótce Hiszpanie, którym zaczęło brakować brandy, zaczęli eksperymentować z dziko rosnącą agawą. W ten sposób odkryto tequilę, którą pozyskiwano z agawy niebieskiej. Trunek szybko zyskał sławę. W roku 1600 markiz Altamiry, Don Pedro Sanches de Tagle, założył pierwszą na świecie gorzelnię tequili, a uprawa niebieskiej agawy stała się coraz bardziej popularna. Pod koniec roku 1800 przetwórstwo tej rośliny w celu produkcji alkoholu stało się ważną częścią gospodarki regionalnej. Obecnie znamy ponad 136 gatunków agawy – 13 z nich było uprawianych już w starożytności. Rosnąca do dziś w stanie Jalisco agawa niebieska jest jedyną rośliną zdatną do produkcji tequili. W 1990 roku, bazując na recepturach starożytnych, zaczęto wytwarzać syrop z agawy którego słodki smak jest obecnie jednym z najpopularniejszych zamienników rafinowanego cukru.

Agawa – witaminy i wartości odżywcze

100 gramowa porcja dobrej jakości syropu z agawy zawiera 68 kalorii. Składa się głównie z węglowodanów, znikomej zawartości białka oraz śladowych ilości tłuszczu. Nie tylko dostarcza nam mnóstwo energii, lecz także jest naturalnym źródłem błonnika. 1 łyżka stołowa syropu kryje w sobie aż 6,6 grama tej poprawiającej trawienie substancji, czyli dużo więcej niż miska otrębów!

Naturalny słodzik wytwarzany z agawy, wbrew pozorom, stanowi także bogactwo witamin. Znajdziemy w nim witaminy – witamina A, witaminy z grupy B (witamina B1, B2, B3, B6 i B9), witamina C, E i K.  Ponadto, pozyskiwana z agawy słodycz słynie z wysokiej zawartości soli mineralnych – przede wszystkim żelaza i wapnia. Kryje się w niej również cynk, fosfor, magnez, potas i sód.

Syrop z agawy kontra cukrzyca

Mimo pokaźnej zawartości cennych witamin i minerałów, pozyskiwany z agawy wyciąg ceniony jest głównie ze względu na słodki, mleczny i bardzo delikatny smak. Cenią go nie tylko kucharze, lecz także lekarze i dietetycy. Zgodnie z oświadczeniem American Diabetes Association, bogaty we fruktozę syrop z agawy ma niższy indeks glikemiczny niż tradycyjny cukier rafinowany, a co za tym idzie, podnosi poziom glukozy we krwi wolniej. Mimo wszystko jednak, nie można traktować tego produktu jako idealny zamiennik powszechnych substancji słodzących dla chorych na cukrzycę – trzeba go stosować z należytym umiarem i uważnie czytać etykiety, ponieważ niektórzy producenci sprzedają syrop z agawy zanieczyszczony domieszkami innych słodzików i poddają go wieloetapowym procesom mającym na celu jego przetworzenie.

Agawa jest rośliną o właściwościach ochronnych

Agawa kryje w sobie związki, które wykazują silne działanie ochronne. Są to saponiny, które pomagają obniżyć poziom cholesterolu i hamują wzrost guzów nowotworowych, a także inulina, czyli rodzaj błonnika będący probiotykiem. Włączenie syropu z agawy do diety, zdaniem Jonny’ego Bowdena, autora książki „The Healthiest Meals on Earth”, nie tylko uchroni nas przed wieloma schorzeniami, lecz także zadba o florę bakteryjną w jelitach i zniweluje ryzyko zaparć.

Syrop z agawy wygrywa z cukrem

Mimo że syrop pozyskiwany z agawy nie zawiera tyle samo wartości odżywczych, co świeża, nieprzetworzona roślina, wciąż jest zdrowszy od cukru rafinowanego i może z powiedzeniem zastąpić miód weganom.  Zgodnie z artykułem opublikowanym w 2010 roku w Journal of the Federation of American Societies for Experimental Biology, badania przeprowadzone na szczurach wykazały, że spożywanie wytwarzanej z agawy słodkiej substancji ma pozytywny wpływ na utratę wagi i jest dużo bezpieczniejsze dla diabetyków niż tradycyjny cukier. 

Jeść czy nie jeść agawę?

 
Wokół wartości zdrowotnych syropu z agawy wciąż rośnie sporo kontrowersji. Według niektórych dietetyków, wcale nie jest on lepszy dla naszego organizmu niż zwykły cukier, a sposób jego pozyskiwania jest daleki od naturalnego. Kryje się w tym nieco prawdy. Tradycyjnie produkowany w Meksyku syrop był produktem zdrowym i w 100% organicznym, a ten dostępny obecnie na rynku takich cech niestety nie posiada.

Nie pozyskuje się go już z łodyg agawy, jak dawniej, lecz z korzenia i z zawartej w nim skrobi. Jedno jest jednak pewne – stosowany z umiarem na pewno nam nie zaszkodzi, a raczej poprawi nasze samopoczucie.

A umiar jest zachować łatwiej, dzięki temu, że taki syrop jest słodszy od cukru rafinowanego. Żeby uzyskać słodki smak dania, wystarczy jego znikoma ilość. Składnik ten doskonale sprawdzi się przy domowych wypiekach, naleśnikach i deserach. Chociaż na świecie nadal nie jest powszechne kulinarne wykorzystanie surowej agawy, w niektórych rejonach Stanów Zjednoczonych spożywa się także prażone łodygi albo kwiaty jako składnik sałatek. W polskiej kuchni stosuje się póki co jedynie syrop z agawy. Sprawdza się jako słodki sos do gofrów, naleśników, omletów, sałatek owocowych, lodów, jogurtów, twarogów czy musli.

Jedną z ciekawszych i smacznych propozycji wykorzystania tego syropu są pożywne placki z dodatkiem soczystych nektarynek.

Składniki (porcja dla 2 osób):

• 150 g mąki
• 2 łyżeczki proszku do pieczenia
• 1 jajko
• 300 ml mleka
• szczypta soli himalajskiej
• 2 łyżki oleju lub oliwy z oliwek
• syrop z agawy
• 2 dojrzałe nektarynki

Przygotowanie:
W dużej misie mieszamy mąkę, proszek do pieczenia i sól. W osobnym naczyniu miksujemy mleko z jajkiem i olejem. Następnie wszystkie składniki mieszamy tak, aby powstało gładkie i lśniące ciasto. Odstawiamy je na 15 minut. Po tym czasie wrzucamy uformowane placki na patelnię i smażymy je na złoty kolor. Na koniec myjemy nektarynki i kroimy je na plasterki, usuwając pestkę. Rozkładamy je na plackach i polewamy odrobiną syropu z agawy.
Smacznego!