Roszponka warzywo - właściwości, witaminy i wartości odżywcze roszponki
Ekologia.pl Styl życia Ekologiczna żywność Roszponka warzywo – właściwości, witaminy i wartości odżywcze roszponki

Roszponka warzywo – właściwości, witaminy i wartości odżywcze roszponki

Według jednej z baśni braci Grimm, roszponka była cenną rośliną rosnącą w ogrodzie pewnej czarownicy. Historia roszponki pokazuje, że przepadał za nią król francuski i amerykański prezydent. Warzywo to jest jedną z najzdrowszych odmian sałaty – zawiera tyle witaminy C, co cytryna, zaś pod względem zawartości żelaza niemal dorównuje szpinakowi. Drobne listki roszponki wzbogacą smakowo i wizualnie wiele dań, dlatego warto pokusić się o własną hodowlę tej wdzięcznej rośliny.

Roszponka, fot. shutterstock

Roszponka, fot. shutterstock
Spis treści


Roszponka warzywna (Valerianella locusta (L.) Latter. em. Betcke), zwana roszpunką, raszpanką, rapunkułem lub kozłkiem, stanowi odmianę sałaty. Wywodzi się z Europy, Azji Mniejszej i Północnej Afryki. W Polsce jest uznawana za roślinę uprawną, jednak jej dzikie okazy porastają również naturalne siedliska. Jest archeofitem, czyli gatunkiem, który przywędrował na nasze ziemie dawno temu. Dzikie formy roszponki są niestety zagrożone wyginięciem. Zostały wpisane na Czerwoną listę roślin i grzybów Polski. Jasno- lub ciemnozielone liście roszponki są bardzo małe – im drobniejsze, tym smaczniejsze i bardziej aromatyczne. Dzięki sporej zawartości olejków eterycznych, charakteryzuje je orzechowa nuta smakowa. Kwiaty, które roślina wytwarza, są białe, a ich rozmiar jest niewielki. Kiedy są świeże, można je spożywać na surowo (np. w sałatce).

Roszponka w domowym zielniku

Jeśli chcemy uprawiać świeżą roszponkę we własnym domu, powinniśmy się zaopatrzyć w dobrej jakości nasiona, które możemy dostać w sklepie ogrodniczym. Należy zwrócić uwagę na ich termin przydatności. Mimo że roślina jest często uprawiana na masową skalę w ogrodach, świetnie rozwija się również w zwykłej doniczce. Jeśli nabędziemy dobrej jakości ziemię i postawimy roszponkę na odpowiednio nasłonecznionym stanowisku, będziemy długo cieszyć się dobrymi plonami. Jej pielęgnacja ogranicza się do minimum. Należy jedynie pamiętać o regularnym podlewaniu, aby dojrzałe liście były pozbawione goryczki i wzbogaciły wiele obiadowych dań.

Roszponka to ulubienica króla i prezydenta

Roszponkę uprawia się na szerszą skalę prawdopodobnie od początku XX stulecia. Początkowo hodowali ją chłopi europejscy, do momentu aż Jean-Baptiste de La Quintinie, królewski ogrodnik króla Ludwika XIV, przyczynił się do powstania prawdziwej „mody” na to warzywo. W Wielkiej Brytanii spożywa się je od wieków – zapiski na temat kozłka można znaleźć już w zielniku Johna Gerarda z 1597 roku. Masowo zaczęto go uprawiać w Londynie na przełomie XVIII i XIX wieku, zaś amerykański prezydent, Thomas Jefferson hodował roszpunkę w swoim domu na początku 1800 roku! W Polsce jest znana niemal od stu lat, jednak w ostatnim czasie można odnotować znaczny wzrost jej popularności.

Wartości odżywcze roszponki
(1 szklanka, 56 g)
  • Białko: 1,12 g
  • Węglowodany 2,02 g
  • Energia: 12 Kcal
  • Witamina A: 28,43% ZDS*
  • Witamina C: 23,78% ZDS
  • Żelazo: 15,25% ZDS
  • Witamina B6 (pirydoksyna): 11,77% ZDS
  • Mangan: 8,74% ZDS
  • Miedź: 8,33% ZDS
  • Fosfor: 4,29% ZDS

*ZDS – zalecane dzienne spożycie

Tabela opracowana na podstawie: www.nutrition-and-you.com

Roszponka – witaminy i wartości odżywcze

Jak każda sałata, roszponka zawiera niewiele kalorii. 100 gramów warzywa to tylko 21 kcal. Mimo że wartość energetyczna listków jest niewysoka, dostarczają nam one mnóstwo cennych wartości odżywczych: tłuszcze, białko, węglowodany, witaminywitamina A, witaminy z grupy B (witamina B1, B2, B3, B5, B6 i B9) i witamina C oraz sole mineralnecynk, fosfor, magnez, mangan, miedź, potas, selen, sód, wapń i żelazo. Roślina stanowi doskonałą propozycję nie tylko dla osób odchudzających się, lecz także dla cukrzyków, dzięki niskiemu indeksowi glikemicznemu.

Roszponka na grządce, fot. shutterstock

C jak roszponka

Standardowa porcja roszponki zapewnia nam aż 64% dziennego zapotrzebowania na witaminę C. Jest ona niemal tak bogata w ten składnik, jak cytryna! Kwas askorbinowy to nie tylko słynny przeciwutleniacz  –  zapobiega także przeziębieniom i pomaga naszej skórze w produkcji kolagenu, który odpowiada za jej gładkość i elastyczność. Oprócz tego witamina C jest również bardzo korzystna w promowaniu produkcji białych krwinek, które są ważnym elementem układu odpornościowego, który chroni nasz organizm przed obcymi najeźdźcami, takimi jak bakterie i wirusy.

Roszponka jako zakaz wstępu dla wolnych rodników

Zawarta w roszponce witamina A wspiera zdrowie naszych oczu i błon śluzowych. Jest także cennym antyoksydantem, który chroni nas przed wolnymi rodnikami powodujących wiele chorób i przedwczesne starzenie organizmu.

Roszponka na koniec z cellulitem!

Roszponka jest dobrym źródłem witaminy B6 – pirodoksyny, która pełni wiele ważnych funkcji wpływających na poprawę stanu naszego zdrowia. Substancja ta bierze udział w metabolizmie aminokwasów, węglowodanów i tłuszczów. Wspiera również układ nerwowy i immunologiczny. Co więcej, uznawana jest za ważny składnik diety antycellulitowej, jako że zapobiega gromadzeniu się toksyn i naprawia uszkodzenia tkanki łącznej.

Zdrowie mózgu

Witamina B6 pomaga w funkcjonowaniu i rozwoju mózgu. Badania wykazały, że niedobór witaminy B6 przyczynia się do choroby Alzheimera, demencji i upośledzenia funkcji poznawczych. Witamina B6 jest niezbędna do tworzenia neuroprzekaźników regulujących emocje, w tym serotoniny, dopaminy i kwasu gamma-aminomasłowego (GABA). Może również odgrywać rolę w obniżaniu wysokiego poziomu homocysteiny we krwi, która jest powiązana z depresją i innymi problemami psychiatrycznymi. Kilka badań wykazało, że objawy depresji są związane z niskim poziomem witaminy B6 we krwi, szczególnie u osób starszych. Jedno z badań na 250 starszych osobach wykazało, że niedobór witaminy B6 we krwi podwoił prawdopodobieństwo depresji (Cristina Merete, Luis M Falcon, Katherine L Tucker, 2008). Jednak nie wykazano skuteczności stosowania witaminy B6 w zapobieganiu lub leczeniu depresji.

Roszponka to alternatywa dla szpinaku

Rapunkuł dostarcza nam niemal tyle samo żelaza, co szpinak! Osoby podatne na anemię powinny dbać o prawidłową podaż tego pierwiastka w swojej diecie. Wspomaga on także działanie układu odpornościowego, wpływa na sprawność umysłową oraz na kondycję włosów, skóry i paznokci.

Roszponka serce otoczy troską

Zielone listki roszpunki są wspaniałym źródłem potasu i miedzi – pierwiastków, które słyną z dobroczynnego wpływu na nasze serce. Potas pomaga regulować ciśnienie krwi, zaś miedź utrzymuje poziom cholesterolu w ryzach.

Sałatka z roszponką, fot. shutterstock

Roszponka w kuchni

Roszponka stanowi doskonałą propozycję dla tych, którzy szukają zdrowszego odpowiednika sałaty masłowej. Niewielkie rozmiary listków roszponki sprawiają, że łatwo ją dodawać do sałatek i kanapek. Warzywo to doskonale prezentują się również w wersji dekoracyjnej, np. na wierzchu zapiekanki lub porcji ziemniaków.

Ciekawą i smaczną propozycję na wzbogacenie zimowej diety stanowi sałatka z roszponki, sera feta i gruszki z dodatkiem aromatycznego sosu imbirowego.

Składniki (porcja dla 2 osób):

Sos winegret:

Przygotowanie:
Roszponkę płuczemy, osuszamy, a następnie wkładamy do salaterek. Kawałki gruszki gotujemy w syropie imbirowym, odcedzamy i przekładamy do naczyń z roszpunką. Włoskie orzechy rozdrabniamy na kawałki i podsmażamy na patelni, na którą po pewnym czasie dorzucamy plasterki sera feta. Zanim ser zacznie się topić, zdejmujemy go z patelni i wraz z orzechami wrzucamy do salaterek. Składniki sosu mieszamy w miseczce i polewamy nim sałatkę. Danie można podawać z kawałkiem bagietki.
Smacznego!

Wprowadź roszponkę do kuchni

Roszponka to wspaniałe warzywo uprawiane w wielu regionach świata o licznych walorach zdrowotnych. Ze względu na obecność w zielonych listkach roszponki różnych witamin, minerałów i składników odżywczych, ma ona wiele korzyści zdrowotnych. Niektóre z nich obejmują wzmocnienie układu odpornościowego, układu trawiennego, prewencja nowotworów, poprawę funkcji mózgu czy zdrowia skóry. Roszponka działa też uspokajająco. Posiada jeszcze wiele innych cennych właściwości, które sprawiają, że warto ją wprowadzić do naszych kuchni.

Ekologia.pl (Alicja Chrząszcz)
Bibliografia
  1. Plants for A Future; "Valerianella locusta - (L.)Laterr."; pfaf.org; 2019-05-31;
  2. Marie Iannotti; "Growing Mache (Corn Salad)"; thespruce.com; 2019-05-31;
  3. Veggies Info; "Corn Salad – Interesting Facts , Health Benefits"; veggiesinfo.com; 2019-05-31;
  4. Frances Bloomfield; "Mache – sources, health benefits, nutrients, uses and constituents"; naturalpedia.com; 2019-05-31;
  5. Health Benefits Times; "Top 10 benefits of Mache (Corn salad)"; healthbenefitstimes.com; 2019-05-31;
4.6/5 - (7 votes)
Subscribe
Powiadom o
3 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments

Standardowa porcja roszponki, ile to jest?Ile dziennie / na posiłek można jej jeść?

Roszponka często występuje w rożnych bajkach, co jest dość ciekawym odniesieniem. W Polsce nie jest jednak jeszcze zbyt popularna.

Osobiście lubię wszystkie warzywa i owoce :)