Korzeń lotosu – właściwości, działanie i zastosowanie korzenia lotosu

Choć brzmi tak egzotycznie i ekskluzywnie, korzeń lotosu w rzeczywistości jest zwykłym warzywem wykorzystywanym dość powszechnie w kuchni wschodnio-azjatyckiej, zwłaszcza w Chinach, Indiach i Japonii. Atrakcyjna forma oraz przyjemna dla podniebienia konsystencja idą w parze z walorami odżywczymi, a nawet leczniczymi. Jak się okazuje, korzeń lotosu jest także źródłem niewyczerpywalnych inspiracji kulinarnych, które zdobywają popularność w coraz szerszym świecie.

Korzeń lotosu jest tak naprawdę zgrubiałym kłączem eleganckich wodnych kwiatów porastających stawy w cieplejszych strefach klimatycznych. Tworzy on cylindrowate bulwy połączone ze sobą niczym pęto kiełbasy. Pod jasnobrązową, ciemniejącą wraz z wiekiem, skórką kryje się soczysty miąższ, który po przekrojeniu w poprzek ujawnia charakterystyczny ażurowy wzór, przydający optycznego splendoru przygotowywanym posiłkom. W smaku korzeń lotosu jest słodko-cierpki, ale dość subtelny i przyjemny dla podniebienia.

Tradycja korzenia lotosu

Kwiaty lotosu cieszą się ogromną estymą w kulturze hinduistycznej i buddyjskiej. Symbolizują czystość duchową, odrodzenie i oświecenie, a ponadto mają być doskonałym obrazem istoty człowieczeństwa – nawet, gdy korzenie zanurzone są w najbrudniejszej wodzie potrafią wyprodukować kwiecie niezwykłej urody.

W Tradycyjnej Medynie Chińskiej korzeń lotosu zasłużył sobie na miano chłodzącego pokarmu – poleca się go w określonych typach zaburzenia równowagi wewnętrznej, np. reumatyzmie, stanach zapalnych, trądziku, nadciśnieniu czy stresie. W celach leczniczych korzeń suszy się i mieli na proszek, a następnie rozprowadza go w wodzie do uzyskania papkowatej cieczy. Ten popularny napój serwowany jest w czasie choroby także dzieciom i ma ponoć bardzo kojący wpływ na żołądek.

Pozyskiwanie korzenia lotosu

Lotos (Nelumbo nucifera) to wieloletnia roślina wodna rosnąca w środowisku naturalnym w wolno płynących rzekach, na bagniskach i lagunach. Rozmnaża się poprzez nasiona, które co roku wysypują się na dno zbiorników, gdzie napotykają sprzyjające warunki do kiełkowania i rozwoju. W efekcie tworzy dość duże kolonie w szerokim obszarze geograficznym obejmującym cały Półwysep Indochiński, a nawet Australię oraz Nową Gwineę.

Przez człowieka lotos uprawiany jest aktywnie od ponad 3 tysięcy lat. Podwodne kłącze dorasta nawet do długości 1,2 metra, w związku z czym stanowi naprawdę wydajne źródło pokarmowe. Rośliny sadzi się na dnie stawów w celach ozdobnych, natomiast w celach użytkowych na zaoranych, nawiezionych gnojówką i podtopionych polach. Woda miałaby mieć głębokość od 30 cm do 2,5 m – im chłodniejszy klimat, tym niższy powinien być jej poziom. Lotos nie jest jednak odporny na temperatury poniżej 0 stopni C.

Po 6-9 miesiącach od zasadzenia kłącza są na tyle dojrzałe i obfite, że nadają się do konsumpcji. Przed ich zbiorem pole ponownie się osusza, co czyni wykopywanie znacznie łatwiejszym. W zależności od skali uprawy używa się w tym celu ręcznych grabi bądź zmechanizowanych pojazdów. Co ciekawe, tradycyjni chłopi przed wiekami wydobywali kłącza z wody za pomocą palców u stóp!

Sezon korzenia lotosu przypada tradycyjnie na sierpień–listopad, kiedy można kupić warzywo w najświeższej postaci. W wersji paczkowanej dostępne jest jednak praktycznie przez cały rok. Największym producentem korzenia lotosu na świecie są Chiny, gdzie powierzchnia upraw sięga nawet 200 tysięcy hektarów. Na tych samych polach hoduje się przy tym naprzemiennie ryż i inne warzywa.

Ciekawostka:
Jadalne są nie tylko korzenie lotosu, ale także jego płatki i liście. Z gotowanych nasion sporządza się pastę, która dodawana jest do azjatyckich zup i deserów.

Czy korzeń lotosu jest zdrowy?

Mimo, że z wyglądu przypomina trochę bulwę ziemniaka, kwiat lotosu jest niezwykle atrakcyjnym składnikiem diety. Specjaliści od żywienia chwalą go przede wszystkim za wyjątkowo wysoki poziom błonnika, który chroni nas przed otyłością, cukrzycą oraz zaparciami – w jednym średnim korzeniu jest go ponad 5g! Po posiłku długo więc będziemy się czuć nasyceni, a regularne spożycie może bardzo korzystnie wpłynąć na poziom cholesterolu we krwi.

Korzeń lotosu jest też stosunkowo niskokaloryczny, pozbawiony tłuszczów i posiada niewielkie ilości białka roślinnego. Z tego punktu widzenia jest lekkim, choć sycącym dodatkiem do wielu różnych dań. Na szczególną uwagę zasługuje wysoki poziom witaminy C w miąższu, która oczywiście zredukowana zostaje w trakcie obróbki cieplnej (stąd też warto ją ograniczyć do minimum). Smażenie czy gotowanie nie wpływa natomiast na poziom potasu, którego zasobność w korzeniu lotosu jest dobrą wiadomością dla wszystkich sercowców i osób walczących z nadciśnieniem. Wreszcie, w tym niezwykłym warzywie znajdziemy także całkiem pokaźne ilości „energetyzujących” witamin B1, B2 i B6, a także fosforu, miedzi i manganu. Z badań naukowych wynika również, że posiada ono dużą ilość antyoksydacyjnych związków fenolowych i może korzystnie wpływać na stłuszczoną wątrobę.

Kulinarne zastosowanie korzenia lotosu

Wyjątkowe pochodzenie i oryginalny wygląd nie powinny nikogo deprymować – w kuchennym wykorzystaniu kwiat lotosu jest niezwykle przyjazny. Jego łagodny smak doskonale komponuje się z wieloma składnikami i pozostawia kreatywnym kucharzom ogromne pole do popisu. Zdaniem miłośników, korzenia lotosu nie da się przygotować źle!

Na surowo korzeń ma atrakcyjną kruchą konsystencję (podobną surowemu ziemniakowi), którą częściowo utrzymuje także po obróbce cieplnej. Najprostszy sposób na jego podanie to ugotowanie obranych plastrów w wywarze z dodatkiem warzyw, mięsa oraz makaronu. Całość idealnie jest doprawić świeżym imbirem, cebulką i chili.

Korzeń lotosu można jednak także smażyć we woku lub na patelni, nawet na głębokim oleju, gotować na parze czy dusić. W każdym z tych wariantów możemy spodziewać się przyjemnie miękkiej, ale wciąż atrakcyjnie chrupkiej tekstury, przyrównywanej często do korzenia taro (inaczej kolokazji jadalnej).  Jako warzywo do smażenia doskonale komponuje się z groszkiem cukrowym, szparagami, marchwią czy selerem. Nieco bardziej oryginalne metody obróbki obejmują marynowanie w occie oraz konserwowanie w syropie.

Dobre rady:

• Należy kupować korzeń lotosu o jędrnej, twardej konsystencji, relatywnie ciężki i pozbawiony brązowych przebarwień.
• Po obraniu ze skóry warto go namoczyć w occie, aby zachował swój atrakcyjny jasny odcień.
• Zamiast świeżego korzenia lotosu można wykorzystywać kawałki marynowane w solance i sprzedawane w słoikach.
• Alternatywnie produkt można zakupić w formie mrożonej, puszkowanej, kandyzowanej oraz suszonej i sproszkowanej.
• Ze względu na bardzo łagodny smak dania z korzeniem lotosu najczęściej doprawia się wyraźniejszym sosami, np. ostrygowymi lub pikantnymi przyprawami.
• Korzeń lotosu doskonale sprawdza się w zupach i daniach jednogarnkowych, gdzie skutecznie pochłania nadmierną ilość płynu.
• Nie należy spożywać go na surowo ze względu na nieprzyjemny gorzki smak. Przed konsumpcją warzywo należy przynajmniej zblanszować.

Przepisy

Korzeń lotosu smażony w woku

Składniki:

• Ok. 200 g korzenia lotosu
• 2 ząbki czosnku
• 5 szparagów
• 3 łodygi selera naciowego
• 2 łyżki wina ryżowego
• 1 łyżeczka sosu rybnego
• 1 łyżeczka sosu sojowego
• 1 łyżeczka sosu ostrygowego
• ½ łyżeczki skrobi kukurydzianej

Przygotowanie:
Korzeń lotosu obieramy i spłukujemy pod zimną wodą, a następnie kroimy na plastry o grubości ok. 5 mm. Umieszczamy w misce z zimną wodą z dodatkiem octu. Wszystkie sosy łączymy w małej miseczce. Skrobię rozprowadzamy w 2 łyżeczkach wody. W woku rozgrzewamy do gorąca nieco oleju i wrzucamy pokrojone warzywa razem z korzeniem lotosu. Chwilę podsmażamy, po czym dolewamy sosy i mieszamy. Gdy część płynu się wchłonie, dodajemy skrobię, zmniejszamy ogień i mieszamy intensywnie, aby nie powstały grudki. Smażymy ok. 20 sekund i od razu podajemy.

Sałatka z korzenia lotosu

Składniki:

• 100 g korzenia lotosu
• 1 łyżka oleju sojowego
• 1 łyżeczka cukru
• ½ łyżeczki soli
• ½ szklanki wody
• 1 ½ łyżki octu ryżowego
• 1 zielona cebulka
• ½ łyżki nasion sezamu

SOS:

• 1 łyżka sosu sojowego
• 1 łyżka sosu chili
• 2 łyżeczki startego korzenia imbiru
• ½ łyżeczki octu balsamicznego
• 2 ząbki czosnku
• ½ łyżeczki oleju sezamowego
• ¼ łyżeczki cukru trzcinowego

Przygotowanie:
Na oleju podsmażamy pokrojony w kawałki korzeń lotosu z solą i cukrem. Smażymy 5 minut, aż warzywo zmięknie. Dodajemy wodę i gotujemy na małym ogniu dalszych 5 minut. Odcedzamy, łączymy w misce z octem ryżowym, cebulką i sezamem oraz odrobiną cukru. Wszystkie składniki sosu miksujemy i polewamy nim sałatkę.

Korzeń lotosu można nawet upiec w piekarniku jako alternatywę dla chrupiących chipsów. Trudno się dziwić, że warzywo cieszy się tak ogromną popularnością w krajach Wschodu, gdzie spożywane jest równie często i chętnie jak nasze ziemniaki. Na szczęście i w polskich sklepach z produktami azjatyckimi można już nabyć korzeń lotosu w zalewie lub formie dehydratowanej. Jako ciekawostka kulinarna zdecydowanie zasługuje na wypróbowanie!